Zapalenie osierdzia

Ból w okolicy serca o różnym nasileniu i zmiennym charakterze, lecz stałej lokalizacji za mostkiem lub w okolicy przedsercowej, nasilający się zazwyczaj przy kaszlu, poruszaniu się i połykaniu, wskazuje na potrzebę porady lekarskiej. Jest on wyrazem ocierania się o siebie zmienionych zapalnie stron wewnętrznych worka osierdziowego w fazie rozkurczu serca. Pozostałe objawy procesu zapalnego w obrębie osierdzia, np. stany podgorączkowe lub łatwe męczenie się, nie są objawami typowymi wyłącznie dla zapalenia osierdzia.

Izolowane zapalenie osierdzia jest bardzo rzadkie, natomiast znacznie częściej występuje ono łącznie z zapalnym procesem toczącym się w innych warstwach serca, lub też w innych miejscach organizmu. Wśród różnych typów zapalenia osierdzia należy wyróżnić zapalenie wysiękowe, kiedy to w worku osierdziowym gromadzi się zwiększona ilość zapalnego płynu wysiękowego. Wówczas płyn nagromadzony w nadmiarze w worku osierdziowym uciska z zewnątrz mięsień sercowy, utrudniając w mniejszym lub większym stopniu czynność rozkurczową komór.

Zapalenie może mieć różne postaci: zapalenie ostre, zapalenie przewlekłe (trwające ponad 3 miesiące) oraz zapalenie nawracające. Zmiany zapalne o charakterze pierwotnym lub wtórnym, dzieli się na przyczyny infekcyjne, nieinfekcyjne i idiopatyczne.

Najczęściej przyczyną zapalenia osierdzia są infekcje wirusowe, a przede wszystkim wirusy grypy oraz takie wirusy jak: Coxackie, HIV, HCV, enterowirusy, wirusy ECHO, adenowirusy, cytomegalowirusy, wirusy paragrypy. Zapalenie takie często przebiegaja z zapaleniem mięśnia sercowego.Ropne czyli bakteryjne zapalenie spowodowane jest w głównej mierze przez bakterie z rodziny paciorkowców i gronkowców. Przebieg takiego zapalenia jest niezwykle szybki i ostry z towarzyszącą bardzo często tamponadą serca. Powikłaniem bakteryjnego zapalenia osierdzia może być zaciskające zapalenie osierdzia. Takie zakażenie w czasach antybiotykoterapii występuje bardzo rzadko. Z kolei zapalenie osierdzia, które jest powikłaniem zakażenia układowego lub ogólnoustrojowego, zwykle nie ma tak piorunującego przebiegu i objawów, więc nawet może zostać nie rozpoznane. Zapalenie osierdzia może także wystąpić w przebiegu kolagenoz, po operacjach kardiochirurgicznych, po zawale ( wczesne pozawałowe zapalenie osierdzia lub późne, tzw. Zespół Dresslera), w przebiegu mocznicy, po urazach, po napromieniowaniu, po niektórych lekach (bromokryptyna, fenylobutazon, amiodaron, cyklosporyna A, diuretyki tiazydowe), przy niedoczynności tarczycy a także przy nowotworach osierdzia.Zapalenie osierdzia może również być powikłaniem zapalenia płuc oraz doprowadzać do przewlekłego procesu zaciskającego, będąc przyczyną nawracającego wysięku w jamie osierdzia. Inną istotną przyczyną zapalenia osierdzia są także choroby takie jak gruźlica lub AIDS. Gruźlicze zapalenie osierdzia u chorych na AIDS, nieleczone, kończy się śmiercią w 85% przypadków.Pourazowe zapalenie osierdzia występuje jako powikłanie po urazach zewnętrznych, od strony przełyku lub po przezskórnych zabiegach angioplastycznych. Nawracające zapalenie osierdzia to sytuacja kiedy objawy zapalenia osierdzia powracają po kilku miesiącach poprawy.

Zobacz również:

Objawy: gorączka, ból w klatce piersiowej (okolice przedsercowe lub zamostkowe, ból promieniuje aż do pleców, do łopatki, nasila się w pozycji leżącej, zmniejsza się na siedząco i przy pochyleniu do przodu), kaszel i duszność, tarcie osierdziowe (słyszalne przy osłuchiwaniu serca), podwyższenie wskaźników OB, CRP, podwyższenie leukocytozy, podwyższone troponiny, butelkowata sylwetka serca (zdjęcie RTG).

Leczenie: w przypadku niewielkiej ilości płynów - leczenie przyczynowe, w zależności od przyczyny choroby. Leczenie objawowe niesterydowymi lekami przeciwzapalnymi. Perikardiocenteza w stanach ostrych. Monitorowanie echokardiograficzne. Leki nieswoiste.