Świerzb

Jeszcze nie tak dawno temu świerzb uznawano za tzw. schorzenie reliktowe, całkowicie pokonane przez dzisiejszą medycynę. Niestety okazuje się, że współcześnie ta zakaźna choroba skóry dotyka na świecie ponad 300 mln ludzi.

Największym sprzymierzeńcem dla jej rozwoju są złe warunki higieniczno-sanitarne. Z tego powodu nasilone występowanie choroby obserwujemy na terenach przeludnionych, przede wszystkim w Ameryce Łacińskiej, Afryce oraz południowo-wschodniej Azji. Szczególnie narażone są też specyficzne grupy zawodowe oscylujące wokół wojska czy górnictwa, które przez dłuższy czas przebywają w jednym miejscu. Także obniżona odporność (spowodowana stresem, czy chociażby przyjmowaniem antybiotyków) może znacząco wpłynąć na jego obecność.

Chorobę wywołuje niewielkich rozmiarów pasożyt – świerzbowiec ludzki – zaliczany do rodziny roztoczy. Krótki okres wylęgu (już po trzech tygodniach z jaj powstają dorosłe osobniki) sprawia, że sarcoptes scabiei jest wysoce zaraźliwy. Pasożyt bytuje w naskórku, drąży w nim tunele i składa jaja (w przeciągu trzech miesięcy samice są w stanie złożyć ich 1,5 miliona). Najczęstszymi miejscami ataku są dłonie, nadgarstki, łokcie, pachwiny, pośladki, pępek (od szyi w dół, unikając okolic twarzy i głowy – wyjątkiem jest w tym przypadku świerzb norweski oraz odmiana odzwierzęca).

Przyczyny świerzbu

Najczęściej do zarażenia dochodzi podczas bezpośredniego kontaktu z chorym. Świerzbowiec do istnienia potrzebuje żywiciela, rzadko zdarza się więc, by ktoś zaraził się nim przez kontakt pośredni. Lepiej uważać jednak także na osobiste rzeczy chorego (ręczniki, pościel, ubrania itp.).

Objawy świerzbu

Świerzb ciężko zdiagnozować, bowiem swędząca wysypka skórna jest charakterystyczna także dla innych chorób. Ponadto zmiany na skórze są widoczne dopiero od trzech do sześciu tygodni od zakażenia. Oprócz specyficznych tuneli i wydrążeń możliwych do dostrzeżenia po zdrapaniu zewnętrznej warstwy naskórka (lepiej widoczne po posmarowaniu zainfekowanych miejsc nalewką jodową), typową cechą dla świerzbu jest nasilenie się swędzenia nocą oraz pod wpływem działania wysokiej temperatury. Ciepło uaktywnia świerzbowce. Na ciele chorego, w wyniku drapania, powstają również charakterystyczne linie zwane przeczosami i osutka, czyli wysypka grudkowo-pęcherzykowa. W przypadku dzieci świerzb atakuje przede wszystkim dłonie i podeszwy stóp.

Leczenie świerzbu

Mimo uciążliwych objawów i dość trudnego zdiagnozowania, świerzb należy do grupy chorób, które stosunkowo łatwo się leczy (o ile nie mamy do czynienia z postacią zaawansowaną schorzenia). Obecnie dostępna jest cała armia leków przeciwpasożytniczych (m.in. sześciochlorek gamma benzenu, malation), które skutecznie radzą sobie z konsekwencjami działania świerzbowców. Ich wadą jest natomiast fakt, że (szczególnie u dzieci i osób nadwrażliwych) mogą powodować podrażnienie skóry, a nawet uszkadzać nerwy.

Wielu specjalistów w takich wypadkach przepisuje kremy i maści o łagodniejszym działaniu, mające w swoim składzie permetrynę – środek owadobójczy, o bardzo dużej skuteczności już po pierwszym zastosowaniu. Sporą innowacją było także użycie leku stosowanego głównie przez weterynarzy – iwermektyny, która z uwagi na niewielkie działania uboczne może wkrótce wyprzeć dotychczasowe leczenie zewnętrze.

Z racji, iż świerzb jest chorobą wysoce zakaźną należy pamiętać, by kuracji poddać całą rodzinę i nie próbować leczyć się na „własną rękę”. Ukojenie w walce ze świerzbem mogą przynieść domowe specyfiki. Swędzenie załagodzą m.in. kapsułki mające w swoim składzie suchy wyciąg z pokrzywy, jak również kąpiele oraz wodne okłady z domieszką płatków lub krochmalu kukurydzianego. Najważniejsze jest jednak, aby w miarę możliwości powstrzymać się od drapania. Powoduje ono bowiem nasilenie świądu, a co gorsze może doprowadzić do wtórnego zakażenia bakteryjnego.