Łuszczycowe zapalenie stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) to choroba zapalna charakteryzująca się współistnieniem zapalenia stawów oraz łuszczycy skóry oraz paznokci. Choroba ta dotyka 1 osobę na 400. Łuszczyca rozwija się w okresie dojrzewania lub wczesnej młodości, natomiast zapalenie stawów najczęściej daje o sobie znać między 30. a 50. rokiem życia.

Przyczyny

Dokładna przyczyna występowania łuszczycowego zapalenie stawów nie jest znana. Naukowcy wyróżnili jednak trzy czynniki, które mogą być odpowiedzialne za powstawanie tej choroby.

Pierwszym z nich jest podatność genetyczna. Zauważono, że prawie 50% pacjentów posiada w bliskiej rodzinie osobę chorą na łuszczycę. Wyodrębniono także kilka genów, które zwiększają ryzyko zachorowania. U 60% chorych stwierdza się występowanie antygenu HLA-B27.

Drugim czynnikiem są zakażenia wirusowe oraz bakteryjne, które powodują nieprawidłową odpowiedź organizmu powodując zapalenie. Do innych możliwych przyczyn zalicza się urazy mechaniczne oraz stres, które u osób podatnych na ŁZS mogą wywołać pojawienie się choroby.

Niektóre leki takie jak sole litu, beta-blokery czy leki przeciwmalaryczne również zwiększają ryzyko zachorowania.

Objawy

Łuszczycowe zapalenie stawów może mieć różnorodny przebieg. Występują stany zaostrzenia objawów po których może nastąpić długotrwały okres remisji. Do ogólnych symptomów można zaliczyć rozbicie, zmęczenie oraz wzrost temperatury ciała. Gorączka może wystąpić także podczas ostrego rzutu choroby. Do objawów występujących w obrębie narządu ruchu zalicza się ból, sztywność, obrzęk oraz ograniczenie ruchomości. Pojawia się także zapalenie przyczepów ścięgnistych charakteryzujące się bólem oraz tkliwością zaatakowanych miejsc. Najczęściej występuje ono w obrębie pięt, połączenia żeber z mostkiem oraz kręgosłupa. Kiedy dochodzi do zapalenia palca objęte są wtedy wszystkie jego struktury. Wyróżnia się „palec kiełbaskowaty”, który charakteryzuje się tym, że jest w całości poszerzony oraz odstaje od innych palców. Może występować także bolesność i zaczerwienienie skóry. Pacjenci mogą również cierpieć na deformację stawów występująca u około 5% chorych. Przykładem jest tzw. palec teleskopowy, który jest krótszy od innych palców z powodu zniszczenia kości. Osobnym symptomem jest dna moczanowa (zwiększone stężenie kwasu moczowego) pojawiająca się zazwyczaj podczas występowania rozległych zmian skórnych.

Wyróżnia się 5 postaci ŁZS:

Niesymetryczne zapalenie kilku stawów – występuje ono dość często. Zaatakowane są różne miejsca po obydwu stronach ciała. Zazwyczaj zajęte jest mniej niż 5 stawów. Na samym początku występowania choroby zapalenie pojawia się w obrębie stóp i rąk.
Symetryczne zapalenie stawów – jest to postać, która tak samo jak poprzednia występuje najczęściej. Atakuje ona nadgarstki, stawy rąk i stóp oraz stawy skokowe. Charakteryzuje się zmniejszeniem gęstości kości w okolicach okołostawowych. Występuje częściej u kobiet.
Zapalenie dystalnych stawów międzypaliczkowych – występuje u 5-10% chorych, częściej u mężczyzn. Ta postać atakuje zakończenia palców stóp oraz dłoni.
Postać osiowa – występuje u 5% pacjentów. Obejmuje kręgosłup oraz stawy krzyżowo-biodrowe. Objawy, które mogą wystąpić to ból oraz sztywność kręgosłupa. Ten rodzaj ŁZS częściej występuje u mężczyzn.
Postać okaleczająca – występuje u 5% osób i charakteryzuje się znacznym zniszczeniem oraz deformacją stawów co jest spowodowane ciężkim stanem zapalnym.

Zobacz również:

Osoby cierpiące na łuszczycowe zapalenie stawów posiadają także różne objawy łuszczycy występujące w różnych partiach ciała.

Skóra – głównym symptomem jest łuszczyca skóry. Widoczne są czerwone grudki, które są pokryte zrogowaciała powierzchnią przypominającą rybią łuskę. Zmiany te mogą być małe lub zajmować duże powierzchnie ciała. Najczęściej występują w okolicach głowy, łokci, kolan, pępka oraz pośladków.
Paznokcie – zmiany paznokci dotyczą 80 % pacjentów z ŁZS. Charakterystyczny jest tzw. objaw naparstka – na powierzchni paznokcia pojawiają się punktowe zagłębienia, podobne do tych jakie powstają po ukłuciu szpilki. Mogą pojawić się także żółte plamy, złuszczanie się paznokcia oraz poprzeczne lub podłużne rowki.
Oczy – rzadko zdarza się, że choroba atakuje oczy, jednak kiedy tak się stanie najczęstszym objawem jest zapalenie spojówek. Bardzo rzadko zdarza się zapalenie błony naczyniowej oka charakteryzującej się bólem, zaburzeniami widzenia oraz zaczerwienieniem.
Serce – najczęściej występuje niedomykalność zastawki aortalnej lub mitralnej, zapalenie aorty oraz zaburzenia w przewodzeniu bodźców sercowych. Rzadko zdarza się aby pojawiło się uszkodzenie zastawek serca.

Łuszczycowe zapalenie stawów może także przyczynić się do szybszego rozwoju miażdżycy. Osoby chore nie posiadają również czynnika reumatoidalnego we krwi.

Diagnoza

Nie istnieją konkretne testy, które mogłyby potwierdzić ŁZS. Pierwszym krokiem do postawienia diagnozy będzie badanie fizykalne pacjenta polegające na sprawdzeniu czy osoba posiada objawy łuszczycy oraz uzyskania informacji o tym czy choroba występuje w rodzinie. Lekarz obejrzy również paznokcie oraz palce. Badania takie jak OB i CRP mogą okazać się pomocne w postawieniu diagnozy, jednak nie są one wystarczające. Można również wykonać testy z krwi na obecność czynnika reumatoidalnego oraz antygenu HLA-B27. Lekarz może także zlecić zrobienie zdjęć rentgenowskich zajętych stawów oraz badanie obrazowe kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych. Natomiast wykonanie USG może wykazać czy w obrębie stawów i przyczepów ścięgnistych nie występują cechy zapalne.

Leczenie

Leczenie polega na zahamowaniu postępu choroby oraz przywróceniu pacjentowi możliwości normalnego funkcjonowania. Ważne jest szybkie rozpoczęcie leczenia, wykonywanie badań oraz regularne wizyty u lekarza. Każda osoba powinna mieć opracowany indywidualny plan leczenia oparty na czynnikach takich jak aktywność choroby, stopień uszkodzenia stawów oraz współistnienie innych chorób. Dobre rezultaty wykazują połączenia różnych metod na przykład leki + rehabilitacja.

Do leków, które podaje się pacjentom z ŁZS należą:

Niesteroidowe leki przeciwzapalne, które u wielu osób są jedyną i skuteczną metodą leczenia. Zmniejszają one dolegliwości związane z zapaleniem stawów jednak nie wpływają na zmiany skórne. Stosuje się je w ostrym przebiegu choroby codziennie w dużej dawce spożywanej z posiłkiem. Przeciwwskazaniem do stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych są choroby nerek, nadciśnienie tętnicze oraz wrzody.

Glikokortykosteroidy są następną grupą leków podawanych w łuszczycowym zapaleniu stawów. Aplikuje się je do wnętrza stawów.

Podaje się także leki modyfikujące działanie układu odpornościowego takie jak metotreksat. Zmniejszają one stany zapalne jak i skórne. Zażywa się je raz w tygodniu w postaci doustnej, domięśniowej lub podskórnie. Przy tego rodzaju lekach ważna jest suplementacja kwasu foliowego.

Nową grupę leków stanowią leki biologiczne do których należą etanercept, infliksymab, adalimumab oraz golimumab. Zmniejszają one objawy zapalenia stawów ale również hamują proces ich niszczenia. Działają także na zmiany skórne i te występujące w obrębie oczu. Na razie stosowane są w ciężkich przypadkach, które nie wykazują reakcji na inne leki.

Leczenie miejscowe polega na nakłuciu stawu w celu podania leków przeciwzapalnych oraz odbarczeniu stawu z płynu zapalnego. Stosuje się także synowektomię, która może być przeprowadzona metodą chirurgiczną, chemiczną lub przy użyciu radioizotopu. Metoda ta pozwala na usunięcie zmienionej błony maziowej.

Zabiegi korekcyjno-rekonstrukcyjne poprawiają budowę i funkcjonowanie uszkodzonych stawów. Pacjenci poddawani są również zabiegowi wymiany zniszczonego stawu na protezę mająca na celu jego zastąpienie.

W leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów ważne są także ćwiczenia zwiększające zakres ruchu, wzmacniające mięśnie oraz poprawiające ogólną wydolność i samopoczucie pacjenta. Zalicza się do nich chodzenie, pływanie czy jazdę na rowerze. Należy jednak pamiętać o tym aby ćwiczenia było dobrane indywidualnie do każdej osoby. Pomocne w zmniejszeniu objawów są także zabiegi takie jak krioterapia, terapia ultradźwiękami, masaże czy balneoterapia.

Zapobieganie

Nie ma metody, która pozwalałaby zapobiec pojawieniu się choroby. Osoby, które zauważą u siebie jakiekolwiek dolegliwości powinny zgłosić się do lekarza. W momencie kiedy diagnoza o łuszczycowym zapaleniu stawów zostanie potwierdzona należy regularnie odwiedzać lekarza oraz stosować się do jego zaleceń, ponieważ ŁZS pod kontrolą może nie dawać żadnych objawów lub mogą być one znacznie zmniejszone.

Paulina Osowska