Choroba wieńcowa

W krajach wysoko rozwiniętych choroba wieńcowa serca, zwana również chorobą niedokrwienną serca, to najpowszechniejsze schorzenie układu krążenia. Ryzyko i częstość jej wystąpienia rośnie wraz z wiekiem. Najczęściej jednak ma podłoże miażdżycowe i dotyka mężczyzn między 40. a 55. rokiem życia. Szacuje się, że przeciętna, roczna częstotliwość występowania choroby wynosi około 250-300 nowych przypadków na 100 tysięcy mieszkańców.

Choroba niedokrwienna serca to zespół objawów chorobowych, pojawiających się jako skutek niewystarczającego zaopatrzenia mięśnia sercowego w tlen oraz substancje odżywcze w stosunku do jego potrzeb. Do wystąpienia symptomów choroby dochodzi szczególnie podczas zwiększonej aktywności fizycznej chorej osoby. Zwężone tętnice wieńcowe nie są wtedy w stanie doprowadzić większej ilości tlenu, w rezultacie czego dochodzi do niedotlenienia mięśnia sercowego.

Przyczyny choroby wieńcowej

Na chorobę wieńcową zapadają najczęściej osoby cierpiące na miażdżycę. W ścianach ich naczyń wieńcowych (i pozostałych tętnicach) powstają tzw. blaszki miażdżycowe, które stopniowo zwężają światło naczyń i uniemożliwiają tym samym prawidłowy dopływ krwi do mięśnia sercowego. W zależności od budowy oraz składu blaszek miażdżycowych mamy do czynienia z różnym przebiegiem i objawami choroby wieńcowej. Blaszki mogą rozwijać się w różnych miejscach tętnic wieńcowych i w zależności od tego doprowadzić do mniej lub bardziej poważnych konsekwencji. Z niedokrwieniem mięśnia sercowego spotykamy się, gdy stopień zwężenia światła tętnicy dochodzi do tzw. wartości krytycznej, czyli powyżej 75%.

Najważniejsze czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej:

• Wysokie stężenie cholesterolu we krwi (zwłaszcza wysokie (>130 mg%) stężenie cholesterolu LDL w lipoproteidach o małej gęstości oraz niskie (<35 mg%) stężenie cholesterolu HDL w lipoproteidach o dużej gęstości).
• Palenie papierosów. Zwiększa co najmniej dwukrotnie możliwość wystąpienia choroby.
• Nadciśnienie tętnicze.
• Cukrzyca oraz otyłość brzuszna

Oprócz tego wymienić należy: siedzący tryb życia, menopauzę, podwyższone stężenie fibrynogenu, kwasu moczowego oraz homocysteiny we krwi.

Objawy choroby wieńcowej

Podobnie jak w przypadku przyczyn, także obraz kliniczny choroby wieńcowej jest różnorodny. Bardzo często mamy do czynienia ze stabilną postacią schorzenia. W tym przypadku do typowych objawów zaliczyć możemy:

• bóle w klatce piersiowej (głównie za mostkiem, przez samych pacjentów odbierane jako dławienie, pieczenie, palenie czy rozpieranie). Promieniują one często do gardła i szyi lub prawego barku. Występuje również drętwienie rąk;
• zawroty głowy;
• kołatanie serca;
• niepokój;
• zdarzają się też nudności i duszności;

Pacjenci cierpiący na stabilną odmianę choroby wieńcowej na ból skarżą się z reguły w czasie wysiłku fizycznego, który dość szybko ustępuje po jego przerwaniu lub zażyciu podjęzykowo nitrogliceryny. Na pojawienie się bóli ma wpływ także stres, obfity posiłek oraz chłód. Do ataków dochodzi zazwyczaj kilkakrotnie w ciągu tygodnia (zdarzają się też okresy, gdy mają one miejsce dużo rzadziej).

W przypadku niestabilnej choroby wieńcowej ból pojawia się bardzo często niezależnie od wysiłku fizycznego, czy stresu. Nie uśmierza go zażycie nitrogliceryny, a ponadto bardzo często pojawia się dodatkowo ból nocny. Przyczyną wystąpienia takich objawów jest szybkie zwężanie światła naczynia wieńcowego. Z reguły ma to związek z pojawieniem się nowej skrzepliny. Dawniej taki stan uznawano za zawał zagrażający. Tak naprawdę nie jest to jeszcze zawał serca, ale ryzyko jego wystąpienia jest bardzo duże.

W niektórych przypadkach dochodzi również do nagłej śmierci sercowej, której nie poprzedzają ani bóle wieńcowe, ani symptomy niewydolności serca. Jako bezpośrednią przyczynę podaje się migotanie komór.

Leczenie choroby wieńcowej

W dalszym ciągu leczone są przede wszystkim objawy choroby. Przeprowadzone w Skandynawii we wczesnych latach 90. badania pokazały, że stosowanie statyn (leków mających za zadanie obniżenie stężenia cholesterolu we krwi) prowadzi do zmniejszenia śmiertelności w schorzeniu niedokrwiennym serca. Statyny miały wpływać na znaczące poszerzenie światła naczyń wieńcowych.

Podstawowym celem leczenia jest obniżenie ciśnienia tętniczego, zarówno skurczowego jak i rozkurczowego. Istotne jest również zmniejszenie wagi pacjenta. W przypadku łagodnej postaci choroby wieńcowej wystarcza leczenie farmakologiczne (nitraty, beta-blokery oraz blokery kanałów wapniowych). W cięższych przypadkach niezbędna jest natomiast rewaskularyzacja, czyli udrożnienie tętnic za pomocą angioplastyki (przezskórnej) lub chirurgiczne wszczepienie pomostów (omijających zwężenie).

Zapobieganie chorobie wieńcowej

Nie od dziś wiadomo jednak, że lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego bardzo ważne jest, by o swoje zdrowie zadbać już dziś. Pomóc w tym może nam regularny i zdroworozsądkowy tryb życia, czyli:

• Unormowany sen;
• Spożywanie urozmaiconych posiłków o ograniczonej zawartości zwierzęcych tłuszczy;
• Unikanie stresów;
• Wyzbycie się nałogu nikotynowego;
• Higieniczny tryb życia;
• Utrzymywanie prawidłowej wagi;
• Aktywność fizyczna;
• Kontrola i badania lekarskie.