Antybiotyki a ciąża

Ciąża to szczególny czas w życiu każdej kobiety, która nie jest już odpowiedzialna jedynie za siebie, ale także za dziecko w swoim łonie. Temat leków w ciąży jest sprawą sporną. Większość lekarzy uważa, że podawanie antybiotyków kobiecie ciężarnej jest niewskazane, jednak, jak wynika z ostatnich badań, stosowanie antybiotyków w ciąży nie musi wiązać się z ryzykiem wystąpienia wad u dziecka.

Jak działają antybiotyki podczas ciąży?

W trakcie trwania ciąży, działanie antybiotyków może różnić się od ich działania w okresie „nieciążowym”, gdyż ciąża ma wpływ na tzw. farmakokinetykę leków, czyli działanie, jakim lek ulega w organizmie. Warto wiedzieć, że u kobiety ciężarnej zwiększa się objętość krwi w naczyniach o ok. 40-50 %, co jest powodem wzrostu dystrybucji leków oraz zmniejszenia ich stężenia we krwi kobiety, mimo tego, iż została podana odpowiednia dawka - zgodna z zaleceniami lekarza. W ciąży ulega zmianie także szybkość wydalania leku z organizmu.

Wskazania do podania antybiotyku w ciąży

Antybiotyki są podawane w ciąży najczęściej przy zakażeniach bakteryjnych, które nieleczone mogą niekorzystnie wpłynąć na rozwój płodu. Podanie antybiotyku kobiecie ciężarnej jest wskazane w przypadku:

• zakażenia dróg oddechowych,
• zakażenia układu moczowego,
• odmiedniczkowego zapalenia nerek,
• waginozy,
• zakażenia Chlamydia trachomatis,
• rzęsistkowicy,
• chorób przenoszonych drogą płciową,
• nosicielstwa paciorkowca,
• przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego,
• poważnej choroby, która wystąpi w czasie ciąży, np. zapalenie wsierdzia.

Jakie antybiotyki można podać, a jakie są zabronione?

W czasie ciąży dozwolone są antybiotyki, które z reguły nie szkodzą dziecku i matce. Są podawane wtedy, gdy danej infekcji nie można wyleczyć w żaden inny sposób lub w przypadku podejrzenia, że choroba mogłaby się rozwinąć, co przyczyniłoby się do pogorszenia stanu matki i jej dziecka. Do takich antybiotyków należą:

• penicylina,
• cefalosporyna,
• niektóre makrolidy.

Bardzo ważne jest, aby wszystkie leki były przyjmowane zgodnie z zaleceniami lekarza, który po przeanalizowaniu choroby i możliwego ryzyka po podaniu antybiotyku, wybierze odpowiednią kurację.

• tetracyklina i doksycyklina – powodują pojawienie się wad wrodzonych u dziecka, takich jak wady serca, rozszczep podniebienia czy skrócenie kończyn, dodatkowo opóźniają rozwój szkieletu, powodują wady kośćca oraz hamują wzrost kończyn długich,
• antybiotyki aminoglikozydowe - streptomycyna i kanamycyna  mogą doprowadzić do zaburzeń słuchu u malucha, a nawet do całkowitej głuchoty, zaś amikacyna i tobramycyna mają działanie neurotoksyczne,
• sylfonamidy – stosowane krótko przed porodem mogą być przyczyną żółtaczki patologicznej, a nawet żółtaczki jąder podstawy mózgu u noworodka, czego efektem może być zaburzenie umysłowe u dziecka,
• preparaty nitrofurantoiny – mogą być odpowiedzialne za anemię hemolityczną u noworodka.

Jakie jest ryzyko przyjmowania antybiotyków u kobiety ciężarnej?

Przyjmowanie każdych leków niesie za sobą pewne ryzyko – nie inaczej jest w przypadku stosowania antybiotyków podczas ciąży (nawet tych teoretycznie nieszkodliwych dla zdrowia matki i dziecka). Należy wiedzieć, że antybiotyki niszczą florę bakteryjną przewodu pokarmowego i pochwy, przez co równowaga mikrobiologiczna zostaje zaburzona. W efekcie, bakterie i grzyby chorobotwórcze rozmnażają się w miejscach intymnych, powodując stany zapalne. Mogą wtedy pojawić się różne dolegliwości, np.: drożdżyca, bakteryjne zapalenie pochwy czy nawrotowe zakażenie dróg moczowych. W niektórych przypadkach dochodzi do przejścia zakażenia z matki na dziecko, co prowadzi do poronienia.

Stosowanie antybiotyków w ciąży jest sprawą kontrowersyjną, gdyż przyjmowanie każdych leków niesie za sobą pewne ryzyko, które w przypadku kobiety ciężarnej jest dwa razy większe, gdyż dotyczy zarówno matki jak i dziecka. Najważniejsze jest, aby pamiętać, że kuracja na własną rękę jest surowo zabroniona. O podaniu antybiotyku zawsze powinien decydować lekarz.

Jagoda Marek