Laktacja a niepłodność poporodowa

Karmienie piersią i wynikająca z niej niepłodność laktacyjna po porodzie są fizjologicznym etapem cyklu rozrodczego kobiety. Zjawisko to powoduje, że zajście w kolejną ciążę, póki matka jest żywicielką dziecka staje się niemożliwe.

Występowanie i utrzymywanie się niepłodności laktacyjnej zależy od sposobu karmienia dziecka i indywidualnych czynników osobniczych matki. Stwierdza się, że kobiety niekarmiące piersią bądź stosujące karmienie mieszane mogą uważać się za niepłodne tylko przez pierwsze trzy tygodnie po porodzie. U tych kobiet pierwsze jajeczkowanie może wystąpić nawet po 4-5 tygodniach. Przy karmieniu mieszanym płodność powraca w zależności od proporcji między karmieniem piersią a podawaniem innego pożywienia. Wówczas niepłodność może nawet trwać od kilku do kilkunastu tygodni.

Karmisz tylko piersią?

W przypadku wyłącznego karmienia piersią występuje całkowite zahamowanie owulacji. W momencie, gdy zaczynamy wprowadzać dokarmianie dziecka i wydłużanie przerw między karmieniami, stopniowo wyłączają się mechanizmy hamujące jajeczkowanie. Zróżnicowanie długości okresu niepłodności laktacyjnej nie zależy jednak od samego karmienia, ale także od osobniczych cech matki. Rolę odgrywają takie uwarunkowania jak wiek, czynniki genetyczne, liczba urodzonych dzieci oraz długość karmienia ich piersią.

Karmiąc piersią, ważne są także czynniki środowiskowe sprzyjające wydłużeniu okresu laktacji, a tym samym – niepłodności laktacyjnej. Są to, między innymi, prawidłowy tryb życia matki oraz jej wiedza na temat zalet karmienia piersią, a także otaczająca ją życzliwa atmosfera. Spośród negatywnych czynników, niekorzystnie oddziałujących na okres laktacji jest stres, niepokój, choroby oraz brak wsparcia ze strony bliskich.

Zobacz również:

Niektóre badania wykazały, że zakres czasowy wystąpienia pierwszej owulacji wśród kobiet karmiących wyłącznie piersią wahał się od 14 tygodni do nawet 2 lat! Najwcześniejszy powrót do płodności odnotowano po 12 tygodniach. Najczęściej jednak, powrót płodności występuje po wprowadzeniu dokarmiania dziecka, czyli około 6-8 miesiąca.

Co warunkuje utrzymanie się niepłodności laktacyjnej?

W utrzymywaniu niepłodności laktacyjnej bardzo istotne jest bezpośrednie ssanie brodawki sutkowej przez dziecko. W badaniach stwierdzono, że wśród matek, które podawały swoim dzieciom ściągnięty pokarm z piersi, u 3 doszło do kolejnego poczęcia (po 4-6 miesiącach po porodzie). Dlatego też stały kontakt matki z dzieckiem, stosowanie wyłącznego karmienia piersią a także pozytywny do niego stosunek matki, warunkują utrzymywanie się niepłodności laktacyjnej.

Kobieta może także obserwować przebieg swojej niepłodności laktacyjnej. Kontrola oraz samoobserwacja głównych wskaźników płodności takich jak śluzu szyjkowego, szyjki macicy i temperatury ciała, pozwala na dokładne poznanie przebiegu niepłodności i zauważenie pierwszych oznak zapowiadających powrót jajeczkowania oraz rozpoczęcie cyklu menstruacyjnego.

Jeśli kobieta karmi w sposób mieszany, podając pierś częściej niż inne pożywienia, to również powinna obserwować przebieg swojej niepłodności. W przypadku karmienia mieszanego, niepłodność trwa trochę krócej – do kilkunastu tygodni.

Powrót do miesiączkowania

W momencie powrotu do płodności stopniowo następuje normalizacja czynności układu neurohormonalnego, co może mieć wpływ na nietypowy przebieg pierwszych cykli miesiączkowych. U połowy kobiet, pierwsze krwawienie poprzedzone jest pierwszym jajeczkowaniem, a cykl najczęściej jest nieregularny – może być zarówno skrócony, jak i wydłużony. Faza lutealna jest często bardzo krótka , co spowodowane jest niskim poziomem progesteronu i niewydolnością ciałka żółtego. Może też nie występować zbieżność czasowa głównych objawów płodności, a więc dnia szczytu śluzu, szczytu szyjki macicy i skoku temperatury. Normalizacja występuje zazwyczaj w ciągu od 2-4 cykli.

W wyniku znaczących przemian hormonalnych w przebiegu ciąży oraz okresu laktacji, dotychczasowy model cykliczności może ulec zmianie. U kobiet, które miały krótkie cykle, mogą się pojawić dłuższe, z kolei te długie mogą ulec skróceniu. Jeśli przed ciążą występowały nieregularne cykle, po okresie laktacji i odzyskaniu płodności często obserwuje się powolną ich regulację.

Świadomość przebiegu niepłodności laktacyjnej eliminuje niepotrzebny stres, który występuje dość często po porodzie. Podczas okresu laktacji, zaleca się stosowanie metod samoobserwacji, co jest bardzo efektywnym sposobem na zachowanie zdrowia psychofizycznego matki, dziecka i rodziny. Natomiast po unormowaniu cyklu, kobietę czeka poznanie na nowo swojego obecnego rytmu miesiączkowania.

Autor:

Paulina Poznańska