Poronienia, co powinniśmy o nich wiedzieć?
Poronienia to stosunkowo częsta przypadłość kobiet starających się o dzieci. Każdy z nas ma z pewnością kogoś w rodzinie lub znajomą, którą ten problem dotyczył bezpośrednio. Czym w takim razie jest poronienie?
Termin poronienie należy odróżnić od martwego urodzenia, które oznacza martwo urodzonego noworodka, jeśli po urodzeniu nie wykazuje żadnych objawów żywego urodzenia i jego masa urodzeniowa wynosi równo lub powyżej 500g. W tym przypadku zachodzi już konieczność rejestracji w urzędzie stanu cywilnego.
Jak często dochodzi do poronień?
Ocenia się, że około 15% rozpoznanych ciąż ulega samoistnemu poronieniu, a u 25% wszystkich kobiet które kiedykolwiek rodziły dochodziło do utraty jednej lub wielu ciąż. Najwięcej bo około 50% ciąż ulega poronieniu w okresie przedimplantacyjnym. Procent ten zdecydowanie zmniejsza się po tym okresie i wynosi 12-24%. W 8 tygodniu do poronienia dochodzi w 10% a w chwili kiedy możliwa jest ocena ultrasonograficzna czynności serca ryzyko spada do 3%. Ocenia się, że w populacji około 0,4% kobiet boryka się z problemem wielokrotnych poronień.
W zależności od stopnia nasilenia objawów wyróżnia się:
- poronienie zagrażające
- poronienie w toku
- poronienie zatrzymane
Poronienie zagrażające cechuje się bezbolesnym krwawieniem z macicy oraz wyczuwalnymi skurczami macicy o niewielkim natężeniu. Możliwości leczenia takiego stanu są niestety bardzo ograniczone. Postępowanie powinno polegać na poinformowaniu pacjentki o jej sytuacji oraz pouczeniu jak ma się zachowywać. Zaleca się leżenie w łóżku, które może zmniejszyć dolegliwości bólowe. Ważne jest zapewnienie ciężarnej spokoju fizycznego jak i psychicznego, co zwiększa szansę na ustąpienie objawów i dalszy prawidłowy rozwój ciąży. Jeżeli sytuacja się nie poprawia, a dodatkowo stwierdza się skracanie części pochwowej szyjki macicy i postępujące rozwieranie ujścia szyjki, świadczy to o nadchodzącym poronieniu.
Poronienie w toku charakteryzuje się zazwyczaj krwawieniami i bólami o różnym nasileniu. W badaniu ginekologicznym widoczna jest skrócona szyjka macicy, drożne ujście wewnętrzne oraz elementy jaja płodowego. W takiej sytuacji konieczny staje się zabieg wyłyżeczkowania jamy macicy oraz ocena histologiczna uzyskanego materiału.
Poronienie zatrzymane definiuje się jako niewydalenie obumarłego płodu w okresie 8 tygodni od momentu stwierdzenia śmierci płodu. Jedynym klinicznym objawem tego stanu jest brak powiększania się macicy. Dodatkowo stwierdza się zmniejszanie stężenia beta hCG oraz brak uwidocznienia czynności serca płodu w badaniu USG. Leczenie polega na zastosowaniu leków wywołujących skurcze macicy oraz wykonanie zabiegu wyłyżeczkowania jamy macicy.
Zobacz również:
Czym są spowodowane poronienia?
Przyczyn poronień może być wiele. Uwzględnić należy zarówno przyczyny genetyczne, hormonalne, immunologiczne, anatomiczne, metaboliczne jak i rozwijające się zakażenia. Do przyczyn genetycznych należy zaliczyć m.in. nieprawidłową liczbę lub strukturę chromosomów. Zmiany te mogą być wynikiem cytogenetycznych nieprawidłowości u rodziców lub cytogenetycznych nieprawidłowości w poronionych jajach płodowych od rodziców z prawidłowym kariotypem. Niekorzystne zaburzenia hormonalne mogą dotyczyć zwiększonej sekrecji LH w trakcie folikulogenezy, niewydolności ciałka żółtego, małej produkcji progesteronu, nieprawidłowej odpowiedzi endometrium na progesteron oraz zwiększonego stężenia androgenów. Przyczynami anatomicznymi poronień mogą być z kolei zrosty wewnątrzmaciczne, mięśniaki macicy, wrodzone wady macicy lub endometrioza miednicy mniejszej. Przyczyny immunologiczne mogą wynikać z zaburzeń równowagi odpowiedzi Th1 i Th2, z przewagą tej pierwsze.
Niekorzystny wpływ na przebieg ciąży, ze względu na aktywność embriotoksyczną i niszczenie komórek trofoblastu wywierają niektóre cytokiny (interleukina 2, czynnik martwicy nowotworów, interferon gamma). W przypadku przyczyn autoimmunologicznych należy brać pod uwagę przede wszystkim zespół antyfosfolipidowy. Spośród ogólnych zakażeń wirusowych zagrażające ciąży mogą być przede wszystkim różyczka, opryszczka i cytomegalia. Równie niebezpieczne mogą być zakażenia bakteryjne i wydzielane przez nie toksyny. Warto nadmienić, że niekorzystnie na rozwój ciąży wpływa wysoka temperatura ciała, wiążąca się z toczącym się procesem zapalnym, pobudzająca czynność skurczową macicy i prowadząca do oddzielenie się jaja płodowego. Do powyższej listy należy dopisać zaburzenia metaboliczne: otyłość, wychudzenie, niewydolność wątroby czy nerek, przy czym w tych sytuacjach dużą trudność może stanowić samo zajście w ciążę z powodu braku owulacji. Również zaburzenia czynności tarczycy i cukrzyca nie pozostają obojętne. Na koniec czynniki, których negatywny wpływ jest zapewne dla większość z nas oczywisty. Są to spożywanie alkoholu, palenie tytoniu (czynne ja i bierne!) oraz stres psychiczny (zdenerwowanie, wstrząs psychiczny czy długotrwałe napięcie).
Jaki wpływ na częstość poronień ma wiek kobiety?
Na podstawie przeprowadzanych badań wynika, że u około 50% kobiet po 40 roku życia dochodzi do poronienia, przy czym odsetek ten jest zdecydowanie mniejszy po 35 roku życia i wynosi tylko 6,4%. Przyczyn należy prawdopodobnie poszukiwać w nieprawidłowych oocytach, które we wcześniejszym okresie życia były pomijane przez organizm, a teraz ze względu na okrojoną pulę wykorzystywane.W związku z powyższym, w rozwijających się płodach zwiększa się liczba wad genetycznych co skłania organizm do ich wydalenia.
Jakie zmiany powinny zaniepokoić zarówno ciężarną jak i lekarza prowadzącego?
Pierwszą ocenę ryzyka poronienia można określić na podstawie badania USG i umiejscowienie pęcherzyka ciążowego. Zlokalizowany w okolicy ujścia wewnętrznego wiąże się z gorszym rokowaniem niż w dnie macicy. W celach prognostycznych bierze się również pod uwagę czynność serca płodu. Uważa się, że bradykardia w pierwszym trymestrze ciąży wiąże się ze złym rokowaniem. Jeżeli w 5-8 tygodniu ciąży jest niższa niż 85 uderzeń na minutę prawdopodobnie dojdzie do poronienia. Niepokojącym objawem jest również krwawienie z macicy trwające 4 i więcej dni. Ważne jest ponadto rutynowe badanie stężenia podjednostki beta hCG. Otóż utrzymywanie się jej przez dłuższy czas na tym samym poziome lub jej spadek może oznaczać, że nie uda się utrzymać ciąży.
Czy możliwa jest profilaktyka?
Bardzo istotnym jest zachęcić małżeństwa, chcące starać się o dzieci, do skorzystania z możliwości poradnictwa w tych tematach. Profilaktyka powinna również polegać na wykonywaniu badań ogólnych i ginekologicznych przed zajściem w ciąże, aby wykryć ewentualne patologie i starać się je wyeliminować w miarę możliwości. Szczególnie, badania takie, powinny wykonać kobiety, które borykają się z problemem powtarzających się poronień.
Autor: Piotr Kuc
Źródła:
Bręborowicz Grzegorz, Położnictwo i ginekologia, Wydawnictwo Lekarski PZWL, Warszawa 2005
Pschyrembel Willibald, Dudenhausen JoachimW., Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
Komentarze do: Poronienia, co powinniśmy o nich wiedzieć?