Wkładki wewnątrzmaciczne i antykoncepcja hormonalna a zdrowie kobiety
Skuteczność antykoncepcyjną poszczególnych środków mierzy się za pomocą tzw. wskaźnika Pearla. Wskaźnik zawodności Pearla dla wkładki wewnątrzmacicznej wynosi 1,5-5, czyli na 100 proc. stosujących wkładki 1,5-5 zachodzi w ciążę. Dla pigułki hormonalnej wskaźnik Pearla wynosi 0,2-3. Widać więc, że żadna metoda antykoncepcyjna nie jest niezawadna. Antykoncepcja hormonalna nie jest tez obojetna dla zdrowia kobiety.
Wkładka wewnątrzmaciczna (IUD, spirala) jest to wkładka ze sztucznego tworzywa zakładana do jamy macicy w celu zapobiegania ciąży na okres 3-5lat. Zawartość miedzi w wkładce wewnątrzmacicznej powoduje upośledzenie ruchliwości plemników, czyli zmniejszenie penetracji przez śluz szyjkowy oraz przyspiesza wędrówkę komórki jajowej w jajowodzie. Wkładka wewnątrzmaciczna powoduje również stan zapalny błony śluzowej macicy, co uniemożliwia zagnieżdżenie się zarodka. W związku z nową generacją wkładek próbuje się podważyć jej działanie wczesnoporonne. Jednak nie można zupełnie wykluczyć możliwości przeszkodzenia w implantacji zapłodnionej komórki jajowej przez wkładkę.
Wkładka wewnątrzmaciczna nie jest obojętna dla zdrowia kobiety. Najczęściej spotykanymi powikłaniami po jej założeniu są bóle podbrzusza i okolic kości krzyżowej, nieregularne lub obfite krwawienia i plamienia z dróg rodnych. Do skutków stosowania wkładek zalicza się również stany zapalne narządów płciowych, ciąża pozamaciczna (gdy poczęte dziecko implantuje się poza jamą macicy, najczęściej w jajowodzie). Inną z możliwych konsekwencji stosowania wkładek wewnątrzmacicznych jest niepłodność. W związku z tym nie powinny ich stosować kobiety, które jeszcze nie rodziły i te, które jeszcze zamierzają rodzić ze względu na możliwość występowania stanów zapalnych narządów płciowych, mogących prowadzić do wtórnej niepłodności.
Zastosowanie wkładek wewnątrzmacicznych w połogu może spowodować krwotok oraz stan zapalny miednicy małej, co może stanowić nawet zagrożenie dla życia kobiety. Dlatego tym okresie ryzyko zdrowotne związane z IUD jest wysokie. Nie powinno zakładać się wkładki przy zaburzonych krwawieniach miesiączkowych, stanach zapalnych miednicy małej, mięśniakach mięśniakach wadach rozwojowych macicy oraz po przebytej ciąży pozamacicznej. Kobieta, która ma założoną wkładkę wewnątrzmaciczną, winna być pod stałą kontrola lekarza i regularnie wykonywać badania cytologiczne.
Zobacz również:
Pigułki hormonalne są to doustne tabletki zawierające syntetyczne hormony: estrogeny i gestageny. Mogą być dwuskładnikowe, czyli estrogenno-gastogenne i jednoskładnikowe, czyli o niskiej zawartości gestagenów. Pigułki hormonalne hamują jajeczkowanie, czyli wydalanie dojrzałej komórki jajowej z jajnika, zagęszczają śluz, utrudniając wędrówkę plemników do jamy macicy oraz powodują zmiany w błonie śluzowej macicy, uniemożliwiając zagnieżdżenie poczętego dziecka. W tym ostatnim przypadku mamy do czynienia z działaniem wczesnoporonnym. Główne działanie pigułki hormonalnej jednoskładnikowej (mini pill) polega na utrudnianiu w zagnieżdżeniu się w macicy zapłodnionej komórki jajowej.
Pigułki hormonalne, podobnie jak wkładki wewnątrzmaciczne, nie są obojętne dla zdrowia kobiety. Ich stosowanie może doprowadzić do zachwiania naturalnej równowagi hormonalnej. Bezpośrednie niepożądane objawy uboczne to m.in. dolegliwości żołądkowo-jelitowe (nudności), zatrzymanie płynów (obrzęki), bóle głowy, szybki przyrost masy ciała, bolesność piersi i obniżone libido.
Długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej może powodować zmiany zatorowo-zakrzepowe (zawały mięśnia sercowego, udary mózgu), nadciśnienie tętnicze, choroby wątroby, ryzyko zmian nowotworowych takich jak rak szyjki macicy i wątroby, niepłodność – zwłaszcza u młodych dziewcząt. Dziewcząt tego powodu lekarz powinien dokładnie poinformować o mechanizmie działania i ubocznych skutkach stosowania antykoncepcji hormonalnej, zwłaszcza kobiety, które jeszcze nie rodziły. Powikłania związane ze stosowaniem pigułek hormonalnych oraz palenie papierosów przez kobiety powyżej 35 roku życia są przeciwwskazaniem do stosowania tej metody antykoncepcji. Istotny jest również fakt, że hormony te przechodzą do mleka matki, a razem z nim do organizmu dziecka, co nie jest obojętne dla właściwego rozwoju dziecka. W związku z tym antykoncepcja hormonalna nie powinna być stosowana u kobiet karmiących piersią. W czasie stosowania pigułki hormonalnej kobieta powinna być pod stałą kontrolą lekarza.
Główną zasadą w medycynie jest zasada, mówiąca, iż korzyść dla zdrowia chorego musi dominować nad ponoszonym ryzykiem terapeutycznym. W przypadku antykoncepcji hormonalnej oraz wkładek wewnątrzmacicznych pojawiają się uzasadnione wątpliwości terapeutycznego działania tych środków. Są to bowiem środki, które oddziaływają na prawidłowo funkcjonujący zdrowy organizm najczęściej młodej kobiety, powodując jego zakłócenie. Lekarz przepisując kobiecie tego typu antykoncepcje hormonalną w większości przypadków nie może uzasadnić swojej decyzji argumentami medycznymi. Spełnia on po prostu życzenie kobiety-pacjentki, ponieważ płodność to nie choroba.
