Zapłodnienie i wczesny rozwój zarodka człowieka

Komórka jajowa jest największą komórką organizmu kobiety – zawiera materiały zapasowe i informację rozwojową. Droga plemnika do komórki jajowej jest długa w stosunku do wielkości plemnika. Musi on przebyć drogę przekraczającą ponad 10 000 razy jego długość. Wędrówka plemnika jest ułatwiona przez skurcze perystaltyczne zarówno ściany macicy, jak i jajowodu. Na przebycie tej drogi nie każdy plemnik ma wystarczająco energii (zmagazynowane w mitochondriach, które są niejako akumulatorem plemnika).

Proces wymiany i integracji materiału genetycznego komórki jajowej i plemnika podczas zapłodnienia jest bardzo skomplikowany. Nie jest zatem zaskoczeniem częste pojawianie się błędów w zestawie chromosomów zapłodnionego jaja.

Czasami chromosomy ulegają uszkodzeniu podczas wymiany materiału genetycznego, czasami komórka jajowa lub plemnik zawierają zbyt mało albo zbyt dużo chromosomów. Uważa się, że takie błędy towarzyszą ponad połowie poczęć.

Z jednej komórki, które jest zapłodnione plemnikiem jajo, rozwija się stopniowo cały organizm złożony z milionów komórek. Pierwszy okres rozwoju nowego człowieka odbywa się w jajowodzie. Jajowodzie zrozumieniu tego procesu bardzo pomogły obserwacje rozwoju zwierząt. Wiele podobieństw jest w rozwoju zarodków innych ssaków i zarodków człowieka. Obserwacje rozwoju zarodków zwierzęcych, a także liczne doświadczenia prowadzone na nich, pozwoliły poznać kolejne zmiany zachodzące od jednokomórkowego zarodka do wielokomórkowego organizmu. Z kolei medycyna, lekarze i naukowcy potwierdzili te obserwacje odnośnie do rozwoju człowieka.

Zapłodniona komórka jajowa zaczyna dzielić się i jednocześnie przesuwa się w kierunku jamy macicy. Jego wędrówka jest uwarunkowana ruchami rzęsek skurczami mięśniówki jajowodu. Do jamy macicy wchodzi, gdy jest podzielone na 8 lub więcej komórek, czyli po 3-4 dniach od zapłodnienia. Podział komórek postępuje, a jednocześnie (około 6-7 dnia) dochodzi do implantacji zapłodnionego jaja (zagnieżdżenia) w odpowiednio przygotowanym endometrium. Na tym etapie nadal jest ono mniejsze od główki szpiki.

Proces implantacji jest skomplikowany i często kończy się fiaskiem. Właśnie w tym momencie najczęściej ma miejsce strata zapłodnionego jaja.

Wkrótce po implantacji tkanki trofoblastu (z nich powstaje później łożysko) zaczynają wydzielać hormon zwany ludzką gonadotropiną kosmówkową (hCG) wykrycie tego hormonu w porannej porcji moczu stanowi podstawę standardowych testów ciążowych, gdyż jest to hormon specyficzny niemal wyłącznie dla ciąży. W ten sposób można stwierdzić tzw. przypadki przedkliniczne ciąży, gdy nie sygnalizuje jej jeszcze opóźnienie miesiączki, a wiec przed upływem 14 dnia od zapłodnienia.

Jak wynika z badań pomiarów hCG prowadzonych u kobiet starających się zajść w ciążę, około 1/2 do 1/3 zarodków obumiera podczas drugiego tygodnia po zapłodnieniu i kobiety nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że były w ciąży.

Po pomyślnej implantacji następuje dalszy rozwój zarodka. Jest on wtedy bardzo wrażliwy na działanie szkodliwych czynników, takich jak infekcje, np. różyczka, czy niektóre leki, gdyż jego organy właśnie się rozwijają. Z tego powodu każda kobieta powinna sprawdzić swa odporność na różyczkę przed zajściem w ciążę, jak również unikać badań rentgenowskich rentgenowskich i przyjmowania większości leków, gdy liczy się z możliwością ciąży.

Należy podkreślić, że anomalie chromosomalne pojawiają się znacznie częściej niż wady związane ze szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Te drugie są czasem do uniknięcia, te pierwsze nie.

Zobacz więcej na temat rozwoju dziecka w okresie prenatalnym