Acerola – naturalne źródło witaminy C

Acerola (Malpighia glabra), zwana potocznie wiśnią z Barbados, ma niewielkie, czerwone owoce o charakterystycznym kwaśnym smaku. Zyskała popularność dzięki bardzo dużej (trzydziestokrotnie większej niż w cytrynie) zawartości witaminy C. Już kilka jej dojrzałych, świeżych owoców zaspokaja dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na kwas askorbinowy.

Acerola, głównie wykorzystywana w przemyśle farmaceutycznym jako suplement diety wzmacniający odporność, ma również wiele innych zastosowań prozdrowotnych. Polecana jest osobom zmagającym się z reumatyzmem, a ze względu na bogactwo antyoksydantów wzmacnia naczynia krwionośne i poprawia kondycję skóry. W Polsce świeże owoce nie są dostępne, jednak warto zaopatrzyć się w ekstrakt z aceroli w postaci soku, tabletek lub proszku.

Charakterystyka aceroli

Wygląd aceroli

Acerola to wiecznie zielony, niski krzew lub niewielkie drzewo z charakterystycznymi ciemnozielonymi, owalnymi liśćmi. W gorącym klimacie owocuje przez cały rok, natomiast w rejonach chłodniejszych od maja do grudnia. Wtedy pojawiają się różowe kwiaty zebrane po kilka w małym baldachu. W miesiąc po kwitnieniu następuje dojrzewanie owoców, które są drobne, zaokrąglone i lekko spłaszczone (przypominają nieco wiśnie). Pod ich delikatną, czerwoną skórką znajduje się soczysty i kwaśny miąższ, a wewnątrz trzy pestki.

Uprawa aceroli

Ojczyzną aceroli są Wyspy Karaibskie oraz Ameryka Środkowa. W czasach prekolumbijskich migrujący między wyspami Indianie przenosili nasiona aceroli, przyczyniając się do szybkiego wzrostu populacji rośliny. Obecnie jest ona uprawiana również w Ameryce Południowej, Stanach Zjednoczonych (głównie na Florydzie i w Teksasie), Australii oraz w tropikalnych rejonach Afryki i Azji. Największym producentem pozostaje jednak Brazylia. W środkowoeuropejskim klimacie krzewy aceroli mogą być hodowane jedynie w pomieszczeniu, gdyż są bardzo wrażliwe na mróz. Najlepiej zapewnić drzewku pełne nasłonecznienie lub sztuczne światło i temperaturę powyżej 12 stopni. Można uprawiać je w doniczce jako bonzai.

Z czteroletniego krzewu zbiera się od 14 do 28 kilogramów owoców, a drzewa starsze przynoszą jeszcze większe plony. Z jednohektarowej plantacji można uzyskać 50 ton owoców. Wiśnie z Barbados ulegają jednak szybkiej fermentacji i już pięciodniowe owoce nie nadają się do spożycia.

Wartości odżywcze aceroli

Acerola doceniana jest przede wszystkim ze względu na znaczne ilości witaminy C (szklanka soku z aceroli zawiera tyle samo kwasu askorbinowego co 14 litrów soku pomarańczowego). Wiśnia z Barbados jest również źródłem bioflawonoidów (chroniących organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników), a także: wapnia, żelaza, magnezu, potasu, fosforu, witamin z grupy B (B1, B2 i B3), witaminy A, ryboflawiny, tiaminy, niacyny i pirydoksyny.

Wartości odżywcze (w 100 g owoców/soku):

• wartość energetyczna - 32/23 kcal;
• białko ogółem - 0,40/0,40 g;
• tłuszcz - 0,30/0,30 g;
• węglowodany - 7,69/4,80 g;
• błonnik - 1,1/0,3 g;
• witamina C - 1677,6/1600,0 mg;
• tiamina - 0,020/0,020 mg;
• ryboflawina - 0,060/0,060 mg;
• niacyna - 0,400/0,400 mg;
• witamina B6 - 0,009/0,004 mg;
• kwas foliowy - 14/14 µg;
• witamina A - 767/509 IU;
• witamina K - 0/1,4 µg;
• witamina E - 0/0,18 mg;
• wapń - 12/10 mg;
• żelazo - 0,20/0,50 mg;
• magnez - 18/12 mg;
• fosfor - 11/9 mg;
• potas - 146/97 mg;
• sód - 7/3 mg;
• cynk - 0,10/0,10 mg;
• kwasy tłuszczowe nasycone - 0,068/0,068 g;
• kwasy tłuszczowe jednonienasycone - 0,082/0,082 g;
• kwasy tłuszczowe wielonienasycone - 0,090/0,090 g.

Właściwości zdrowotne aceroli

Do podstawowych właściwości zdrowotnych aceroli, wynikających z wysokiej zawartości witaminy C, należy wzmacnianie odporności i detoksykacja organizmu. Wiśnia z Barbados jest również bogata w błonnik, który wspiera funkcjonowanie układu trawiennego i poprawia perystaltykę jelit. W medycynie naturalnej owoce aceroli były wykorzystywane w leczeniu biegunki, chorób wątroby i schorzeń przewodu pokarmowego. Ich skuteczność w terapii tych przypadłości wynika z obecności kwasu jabłkowego, fenolokwasów i garbników, czyli substancji cechujących się wysokimi właściwościami przeciwutleniającymi. Ponadto zawarty w owocach potas pozytywnie oddziałuje na układ krwionośny, obniżając ryzyko arteriosklerozy, ataku serca oraz udaru. Spożywanie aceroli jest również polecane osobom chorującym na cukrzycę, gdyż owoce aceroli mają właściwości spowalniające proces uwalniania cukru do krwi, więc pomagają w wyrównywaniu poziomu glukozy.

Acerola naturalnym źródłem witaminy C

Acerola zyskała popularność dzięki największej zawartości witaminy C wśród roślin. W 100 gramach świeżych owoców znajduje się 1400 - 2500 mg kwasu askorbinowego. Podobna ilość witaminy C znajduje się w prawie 2 kg czarnej porzeczki lub 3,5 kg cytryny.

Witamina C bierze udział w przemianach enzymatycznych, produkcji hormonów oraz metabolizmie tłuszczy i kwasów żółciowych. Jest antyoksydantem, czyli substancją niwelującą szkodliwe działanie wolnych rodników. Kwas askorbinowy działa rozkurczowo na naczynia krwionośne i poprawia funkcjonowanie śródbłonka naczyń poprzez jego uszczelnianie, tym samym utrudniając niepożądanym substancjom przenikanie do krwi. Witamina C odpowiada również za syntezę kolagenu, wspomaga utrzymywanie jędrności skóry, przyspiesza procesy gojenia, zwiększa zdolność wchłaniania żelaza i korzystnie wpływa na pracę układu nerwowego i kondycję psychiczną.

Objawami niedoboru witaminy C może być zmniejszona odporność organizmu i osłabienie, kłopoty z zasypianiem, większa wrażliwość na ból, obniżona wydolność fizyczna, utrata apetytu, popadanie w nastroje depresyjne, brak koncentracji oraz bóle stawowo-mięśniowe. Zalecane dzienne spożycie witaminy C dla dorosłego człowieka wynosi 80mg, co odpowiada od 3,2g do 5,7g świeżych owoców.

Acerola bogactwem przeciwutleniaczy

Acerola wykazuje wysoki poziom antyoksydantów, głównie karotenoidów i bioflawonoidów, które mają zdolność neutralizowania wolnych rodników i spowalniają procesy starzenia organizmu. Te przeciwutleniacze zmniejszają również ryzyko zachorowań na nowotwory - zwłaszcza płuc - poprzez zahamowanie rozwoju nieprawidłowych komórek we wspomnianym narządzie. Przy tym karotenoidy pozytywnie wpływają na wzrok i skórę, natomiast bioflawonoidy wspierają funkcje mentalne, czyli zapobiegają chorobom degeneracyjnym związanym z wiekiem, na przykład chorobie Alzheimera.

W aceroli obecny jest również beta-karoten, czyli prowitamina A, która znana jest głównie ze swoich właściwości przyśpieszających opalanie. Jednak ten związek zapewnia również prawidłowe funkcjonowanie wzroku, wzmacnia odporność, leczy trądzik i opóźnia pojawianie się zmarszczek. Poza tym ekstrakt z aceroli bardzo dobrze nawilża i uelastycznia skórę.

Zastosowanie aceroli

Acerola znalazła swoje zastosowanie w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Jest wykorzystywana do produkcji soków, deserów oraz dżemów. Popularnością cieszy się skoncentrowany sok, który można zamrozić lub przygotować z niego proszek będący dodatkiem do napojów i odżywek witaminowych dla dzieci i niemowląt, szczególnie cenionych w USA. Wyciągu z tego owocu używa się do produkcji suplementów diety, preparatów witaminowych oraz tabletek polecanych w leczeniu infekcji i przeziębienia. Ekstrakt z aceroli stał się również składnikiem kremów i maseczek do twarzy i ciała.

Acerola w suplementach diety

W Polsce trudno kupić świeże owoce aceroli, dlatego warto zaopatrzyć się w ich zamienniki. Naturalna acerola szybko dojrzewa i wtedy zmienia się jej skład chemiczny - zmniejszają się właściwości prozdrowotne i osłabia korzystne działanie antyoksydacyjne. Suplementy diety w postaci tabletek lub proszku produkowane są na bazie w pełni naturalnego wyciągu z owoców. Przy ich zakupie należy zwracać uwagę na stężenie kwasu askorbinowego w produkcie, bo już jedna tabletka może pokrywać dzienne zapotrzebowanie na witaminę C. W przypadku proszku zalecane dawkowanie to pół łyżeczki na dobę (rozpuszczone w wodzie lub dodane do potrawy, napoju czy koktajlu).

Sok z aceroli

Popularność zyskała również acerola w formie tłoczonego soku, który należy przyjmować dwa razy dziennie po jednej łyżeczce. Aby produkt nie stracił swoich właściwości, trzeba po otwarciu przechowywać go w lodówce nie dłużej niż 21 dni. Po tym czasie zawartość witaminy C będzie spadać. Sok może być dodatkiem do wody, ale nie do herbaty, gdyż kwas askorbinowy ulega rozkładowi już w nieznacznie podwyższonej temperaturze.

Autor: Paulina Zięciak