Co to są antyoksydanty?

O antyoksydantach słyszał praktycznie każdy - chociaż nie każdy wie czym one są. Znajdują się w wielu produktach żywieniowych, lecz dlaczego powinny być istotnym składnikiem naszej diety? Jaką rolę przeciwutleniacze odgrywają w żywieniu?

Antyoksydanty to inaczej przeciwutleniacze – substancje, które zapobiegają utlenianiu, tzn. procesowi chemicznemu następującemu w wyniku ekspozycji żywności na powietrze (tlen), światło czy wysoką temperaturę.

Te związki chemiczne nie tylko równoważą szkodliwe działanie utleniania, ale również usuwają z organizmu nadmiar wolnych rodników oraz spowalniają również procesy starzenia organizmu i chronią przed nowotworami, co czyni je głównymi składnikami diety przeciwrakowej.

Antyoksydanty, czyli co?

Do antyoksydantów można zaliczyć z pewnością naturalne substancje występujące w roślinach, takie jak:

• witaminy – A, E i C,
• karotenoidy – beta-karoten, zeaksantyna, likopen, luteina,
• bioflawonoidy,
• niektóre składniki mineralne, np. jony manganu, cynku, selenu,
• związki, np. koenzym Q10,

oraz te wytworzone przez człowieka. Najważniejsze z nich to te należące do grupy galusan (E310-E312) oraz substancje oznaczone jako E320 i E231 (butylohydroksyanizol i butylohydroksytoluen). Przykładami pozostałych sztucznych przeciwutleniaczy mogą być:

• kwasy: mlekowy, cytrynowy, askorbinowy,
• askorbiniany sodu i wapnia,
• estry kwasów tłuszczowych i kwasu askorbinowego,
• mieszanina tokoferoli: alfa-, gamma- i delta-tokoferol,
• wodorowiniany i winiany sodu i potasu, a także winian sodowo-potasowy,
• kwas izoaskorbinowy i izoaskorbinian sodu,
• sól wapniowo-disodowa kwasu etylenodiaminotetraoctowego,

Działanie przeciwutleniaczy

Antyoksydanty chronią organizm przed zaburzeniami równowagi pomiędzy wytwarzaniem wolnych rodników (substancji, które powstają m.in. w procesie oddychania komórkowego, w wyniku palenia tytoniu, zanieczyszczenia środowiska lub spożywania żywności zawierającej konserwanty; w nadmiernych ilościach sprzyjają rozwojowi wielu chorób i schorzeń, np. układu krążenia, serca, miażdżycy, udarów mózgu, zwyrodnienia plamki żółtej cukrzycy, nowotworom czy przyspieszenia procesów starzenia organizmu) a zwalczaniem ich przez przeciwutleniacze. Przeciwutleniacze zwalczają skutki nadmiernego występowania wolnych rodników w organizmie chroniąc np. przed chorobą Alzheimera, nowotworami, miażdżycą.

Występowanie antyoksydantów

Naturalne przeciwutleniacze można znaleźć w owocach (porzeczki, cytrusy, papaje, morele, suszone śliwki, truskawki, jeżyny, jagody, arbuz), warzywach (papryka, natka pietruszki, brukselka, chrzan, brokuły, kalafior, kalarepa, pomidory i ich przetwory, marchew, cykoria, głóg, szpinak, zielona sałata, groszek zielony), a także w orzechach laskowych i ziemnych, żółtkach jaj, makrelach, łososiach, sardynkach, halibucie, dorszu, mleku, mięsie, nasionach słonecznika, kaszy jęczmiennej, tłuszczach roślinnych.

Autor: Kinga Siedlik