Dieta ubogoresztkowa (niskoresztkowa) – zasady stosowania i korzyści zdrowotne

Dieta ubogoresztkowa jest dość restrykcyjna i zazwyczaj bywa przestrzegana głównie przez osoby, którym lekarz zalecił właśnie taki sposób odżywiania. Głównymi wskazaniami do jej stosowania są wszelkie dolegliwości ze strony jelit - zarówno te poważne (choroba Crohna), przewlekłe (wrzodziejące jelito grube), jak i te niestanowiące dużego zagrożenia dla zdrowia i życia (zatrucia).

Co ciekawe, produkty powszechnie uchodzące za zdrowe, takie jak pieczywo razowe, kasze, a także niektóre warzywa i owoce, są zabronione w diecie ubogoresztkowej. Zaleca się za to spożywanie produktów z mąki pszennej oraz rafinowanego ryżu i makaronu. Równie ważne jest dostarczanie organizmowi sporych ilości białka, należy jednak pamiętać, że obróbka cieplna pokarmów powinna ograniczać się do gotowania i duszenia.

Charakterystyka diety ubogoresztkowej

Głównym założeniem diety niskoresztkowej jest zmniejszenie ilości spożywanego błonnika. Podczas gdy dzienne zapotrzebowanie na ten składnik mieści się w przedziale 25-40 g, osoby na diecie ubogoresztkowej nie powinny przyjmować go więcej niż 10 g dziennie. To ograniczenie wynika z faktu, że błonnik drażni błonę śluzową jelit, a dieta niskoresztkowa została stworzona w celu leczenia i profilaktyki schorzeń układu pokarmowego.

Dieta jest lekkostrawna, a jednocześnie pełnowartościowa. Potrawy przygotowywane zgodnie z jej zasadami poddawane są wyłącznie lekkiej obróbce termicznej (gotowane, duszenie). Dużą uwagę zwraca się na jakość i skład produktów oraz zawartość tłuszczy. Wymagane jest ścisłe stosowanie się do reguł oraz przestrzeganie zaleceń dotyczących produktów wskazanych i zabronionych.

Dla kogo dieta niskoresztkowa

Dieta ubogoresztkowa to dieta lecznicza. Dedykowana jest przede wszystkim osobom ze schorzeniami oraz dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Zaleca się ją również pacjentom, w przypadku których powrót do dawnych nawyków żywieniowych musi odbywać się stopniowo (np. po skomplikowanych operacjach). Dieta nie ma właściwości odchudzających - powinna być wysokoenergetyczna (2000-3000 kcal), aby dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Co jeść na diecie niskoresztkowej

Produkty zalecane

Na diecie ubogoresztkowej wskazany jest wybór produktów z małą zawartością tłuszczu: chudego mleka i odtłuszczonych serów twarogowych, chudych wędlin i mięs (polędwicy, mięsa z indyka, kurczaka, cielęciny) oraz ryb (dorsz, sandacz, pstrąg, szczupak). Jaja zaleca się gotować na miękko. Jeśli chodzi pieczywo, powinno być ono wykonane z mąki pszennej. Osoba na diecie niskoresztkowej może jeść sucharki, biszkopty, herbatniki. Z kasz dozwolona jest kasza manna. Dania należy przygotowywać z wykorzystaniem łagodnych przypraw, np. koperku, soku z cytryny, niewielkiej ilości soli.

Szczególnie wskazane jest spożywanie warzyw gotowanych oraz takich jak pomidor, marchew, szpinak, zielona sałata. Osoby na diecie niskoresztkowej sięgając po owoce, powinny wybierać jabłka, banany, morele, szczególnie w postaci przecierów i soków. Do picia zaleca się wodę oraz słabą herbatę.

Zobacz również:

Produkty niewskazane

Dieta niskoresztkowa zakłada wyeliminowanie produktów, które w jakikolwiek sposób mogłyby podrażniać jelita. Zabronione są napoje gazowane, używki (w tym kawa) produkty wysokoprzetworzone (np. konserwy) oraz te zawierające duże ilości tłuszczów. W jadłospisie nie powinny znaleźć się tłuste sery, mleko i śmietana. Niewskazane są ryby takie jak węgorz, halibut, śledź i makrela. Należy wykluczyć z jadłospisu tłuste rodzaje mięs i wędlin (boczek, baraninę, wieprzowinę, gęsinę, podroby, kaszankę) oraz ograniczyć smażone produkty (także jajka). Osoby będące na diecie ubogoresztkowej nie mogą pozwolić sobie na zajadanie się słodyczami i ciastami czy smarowanie chleba masłem, smalcem lub łojem. Jeśli chodzi o pieczywo, nie powinno być ono razowe (zabronione jest spożywanie zwłaszcza chleba żytniego). Nie należy spożywać gruboziarnistych kasz i makaronów. Ograniczyć trzeba ponadto przyprawy drażniące układ pokarmowy - chili, pieprz, musztardę, czosnek.

Istnieje także lista zakazanych na diecie niskoresztkowej owoców i warzyw, bowiem nawet najbardziej naturalne produkty mogą być ciężkostrawne lub zawierać znaczne ilości tłuszczu. Niewskazane jest jedzenie: czereśni, fig, winogron, gruszek, orzechów, migdałów, pestek słonecznika i dyni, sezamu, a także grzybów, fasoli, soczewicy, grochu, kapusty, rzodkiewki, cebuli.

Zasady diety niskoresztkowej:

Konieczne jest spożywanie małych, ale częstych posiłków - około 5-6 dziennie.
Produkty wykorzystywane w diecie ubogoresztkowej powinny być ubogie w błonnik (obciąża on jelita).
Mięso, ryby i warzywa można dusić oraz gotować. Zabronione jest smażenie, niewskazane - pieczenie.
Produkty zbożowe powinny mieć postać rafinowaną - biały ryż, makaron etc. Ważne jest ich długie gotowanie, aż do stanu „papki” - produkty przygotowane al dente drażnią układ pokarmowy.
Istotną zasadę stanowi ograniczenie ilości spożywanego mięsa na rzecz ryb (koniecznie tych chudych).
W przypadku owoców i warzyw należy usunąć w miarę możliwości skórkę i pestki.
W trakcie diety warto wspomóc się probiotykami zakupionymi w aptece lub włączyć do jadłospisu jogurty, maślanki i kefiry (znajdują się w nich bakterie naturalnie wyścielające błony jelitowe).
Raz na jakiś czas można sobie pozwolić na kawałek ciasta drożdżowego, kisiel czy galaretkę.

Dieta niskoresztkowa w profilaktyce chorób

Choroba Crohna

Choroba Crohna, zwana także odcinkowym zapaleniem jelit, jest chorobą nieuleczalną. Objawia się biegunkami, bólami brzucha, zaparciami. Problemy ze strony układu pokarmowego prowadzą często do wyniszczenia organizmu. Leczenie opiera się przede wszystkim na łagodzeniu symptomów, a jego istotnym elementem jest dieta. Ta niskoresztkowa sprawdza się, ponieważ dostarcza organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych i sprawia, że szybko się one wchłaniają. W pierwszych dniach diety (około 3-4; do czasu ustąpienia dolegliwości takich jak biegunki i ból brzucha) stosuje się dietę płynną - pije się wodę, soki, herbaty, je kleik i przeciery warzywne. Następnym etapem jest spożywanie papek, po czym stopniowo wprowadza się produkty stałe.

Wrzodziejące jelito grube

Osoby, u których zdiagnozowano wrzodziejące jelito grube, cierpią z powodu nawracających biegunek i bólów brzucha, szczególnie po posiłku. W ich jamie ustnej pojawiają się afty, a w kale można zaobserwować krew. Sposób odżywiania chorego musi być dostosowany do fazy schorzenia. W okresie reemisji wystarczy przestrzeganie zaleceń diety niskoresztkowej, zaś w czasie zaostrzenia choroby zalecana jest trzydniowa dieta płynna i stopniowy powrót do spożywania pokarmów stałych.

Pozostałe choroby jelit

W przypadku dolegliwości jelitowych istotne jest, aby stosować dietę wysokobiałkową i niskotłuszczową (warunki te spełnia dieta ubogoresztkowa). Pozwala to uniknąć rozwoju stanów zapalnych. Spożywanie 5-6 małych posiłków zapobiega przeciążeniu układu pokarmowego.

Pozostałe korzyści zdrowotne diety ubogoresztkowej

Dieta niskoresztkowa jest lekkostrawna, zatem zaleca się ją pacjentom w okresach rekonwalescencji po operacji. Ten sposób odżywiania ma zastosowanie nie tylko w przypadku zabiegów dotyczących układu pokarmowego, ale również po interwencjach natury ginekologicznej, np. wycięciu sromu.

Dieta ubogoresztkowa sprawdzi się również podczas takich dolegliwości żołądkowych jak zatrucie. Jest niskobłonnikowa, dlatego ma działanie zapierające i ogranicza częstość wypróżnień. Przywraca również prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego.

Przykładowy jadłospis

Śniadanie

Kanapki z pszennego pieczywa z pastą jajeczną z dodatkiem koperku, surówka z obranych i pozbawionych pestek pomidora i ogórka, herbata ziołowa.

Drugie śniadanie

Mus z bananów i jabłek z kleksem jogurtu.

Obiad

Duszona cielęcina w ziołach prowansalskich, puree ziemniaczane z niewielką ilością mleka i odrobiną masła, gotowana marchewka, sałatka z zielonej sałaty z lekkim sosem (zioła, oliwa z oliwek, sok z cytryny).

Podwieczorek

Kawałek ciasta drożdżowego, kakao na chudym mleku.

Kolacja

Filet z dorsza doprawiony sokiem z cytryny i rozmarynem gotowany na parze, biały ryż, puree z zielonego groszku.

Autor: Justyna Błasiak