Jak wzmocnić swoje serce

W ostatnich latach w krajach wysoko rozwiniętych obserwowany jest wyraźny wzrost zachorowań na choroby układu krążenia. Do takiego stanu przyczynia się przede wszystkim narastająca epidemia otyłości, cukrzycy i nadciśnienia. Dlatego też należy sobie uświadomić jaką rolę odgrywa w zapobieganiu rozwoju chorób serca profilaktyka.

Szczególnie mocno o swoje serce powinny zadbać osoby, które są rodzinnie obciążone zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia.

Najważniejszym elementem profilaktyki chorób serca jest prowadzenie zdrowego trybu życia, który powinien obejmować troskę o dietę i aktywność fizyczną. Podstawowym celem powinno być zrzucenie nadmiaru kilogramów lub utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Dieta powinna być niskotłuszczowa i ubogowęglowodanowa. Przede wszystkim należy ograniczyć do niezbędnego minimum zawartość w diecie kwasów tłuszczowych „trans” i cukrów prostych. Zwrócić należy również uwagę na spożycie soli kuchennej, której nadmiar prowadzi do rozwoju choroby nadciśnieniowej, mocno obciążającej serce. Duża podaż chlorku sodu powoduje zatrzymywanie się wody w organizmie i co za tym idzie zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi.

Chcąc zmniejszyć ryzyko hipertensji należy ograniczyć nie tylko użycie soli w kuchni, ale także spożycie, takich produktów, jak wędliny, fast-foody, chipsy, żółte sery, kiszone ogórki. Za najkorzystniejszą dietę dla układu serca uznaje się dietę śródziemnomorską, bogatą w kwasy omega-3 i antyoksydanty. Jednym z głównych czynników ryzyka miażdżycy tętnic wieńcowych, mózgowych i tętnic kończyn dolnych jest też palenie tytoniu. Badania wskazują, że ryzyko wystąpienia schorzeń układu sercowo-naczyniowego może być u palaczy nawet trzy-kronie większe niż u osób niepalących. Troszcząc się o swoje serce powinniśmy zatem koniecznie spróbować zwalczyć nałóg.

Bardzo zły wpływ na serce ma oczywiście także alkohol, zwłaszcza w nadmiernych ilościach. Można jednak sięgnąć od czasu do czasu po kieliszek czerwonego wina, które dzięki zawartości resweratrolu zmniejsza ryzyko chorób serca.

Z całą pewnością bardziej narażone na choroby serca są osoby gwałtowne, nerwowe, bardzo dynamiczne, które lwią część swojego życia poświęciły pracy. Badania potwierdzają, że w społeczeństwach rozwijających się zwiększony wzrost zachorowań na choroby wieńcowe jest związany z szybkim trybem życia i ciągłą rywalizacją.

Jeśli nie chcemy, by dotyczyły nas schorzenia układu sercowo-naczyniowego powinniśmy zatem zwolnić tempo, starać się codziennie znaleźć czas na wypoczynek, relaks i oczywiście aktywność fizyczną. Regularne ćwiczenia będą miały korzystny wpływ nie tylko na serce, ale na ogólny stan zdrowia. Wskazane są między innymi w profilaktyce i leczeniu osteoporozy. Wpływają też korzystnie na funkcjonowanie mięśni i stawów oraz poprawiają samopoczucie.

Zobacz również:

Odpowiednio dobrany wysiłek fizyczny jest szczególnie istotny u osób w podeszłym wieku, u których może znacznie poprawić jakość życia. Trzeba jednak zwrócić uwagę na fakt, iż aktywność fizyczna musi być właściwie dostosowana, między innymi do wieku i sprawności. Zbyt mała dawka ćwiczeń może nie przynieść oczekiwanych rezultatów, natomiast zbyt duża, niedostosowana do możliwości danej osoby może być szkodliwa. Na efekt zdrowotny ma wpływ nie tylko rodzaj ćwiczeń, ale także czas ich trwania, intensywność i częstotliwość. Za najbardziej wskazany uznaje się wysiłek wytrzymałościowy, który angażuje duże grupy mięśni i trwa nieprzerwanie przez przynajmniej kilka-kilkanaście minut. Rodzaj ćwiczeń powinien być dostosowany do upodobań i możliwości danej osoby, może to być np. bieg, marsz, jazda rowerem, pływanie czy gry sportowe. Należy je wykonywać przynajmniej trzy razy w tygodniu przez minimum 30 minut dziennie.

Poza zmianą trybu życia pozytywny wpływ na nasze serce mogą mieć dostępne w aptekach preparaty. Szczególną rolę w suplementacji odgrywają przeciwutleniacze – witaminy antyoksydacyjne (m.in. E i C) i flawonoidy. Zmniejszają one ryzyko chorób układu krążenia, zwłaszcza choroby niedokrwiennej serca. Jak działają? Witamina E zmniejsza adhezję i agregację trombocytów, hamuje kaskadę krzepnięcia i zmniejsza proliferację mięśni gładkich ściany naczyniowej. Ponadto zapobiega destabilizacji blaszki miażdżycowej.

Witamina C z kolei chroni witaminę E przed utlenianiem i unieczynnia wolne rodniki, w ten sposób chroniąc śródbłonek naczyń przed działaniem szkodliwych czynników. Flawonoidy są związkami, które hamują powstawanie wolnych rodników przez tworzenie połączeń chelatowych. Wykazują też działanie hipotensyjne i przeciwzapalne. Bardzo ważnym związkiem dla pracy serca jest również magnez, który bierze udział w wielu procesach fizjologicznych mięśnia sercowego i układu naczyniowego.

Wzmacniający wpływ na serce mają również niektóre zioła. Szczególne miejsce w fitoterapii chorób serca ma kwiatostan głogu (Crataegi folium cum flore). Składniami czynnymi surowca są wspomniane flawonoidy, a także proantocyjanidyny, kwasy triterpenowe i fenolowe. Dzięki nim głóg nieznacznie wzmacnia siłę skurczu serca na skutek działania β-mimetycznego. Ponadto surowiec wykazuje słabe działanie chrono- i dronotropowo dodatnie. Poprzez wpływ na obwodowy układ tętniczy głóg powoduje też zmniejszenie obwodowego oporu naczyniowego, a także wzrost objętości wyrzutowej i minutowej serca.

Obecne w preparatach głogu flawonoidy i proantocyjany wykazują też działanie przeciwwolnorodnikowe i antyoksydacyjne. Znane ze swojego wpływu na serce są również surowce glikozydowe. Cechują się silniejszym działaniem od kwiatostanu głogu, ale ich wadą jest wąski indeks terapeutyczny, czyli rozpiętość między dawką leczniczą, a toksyczną.

Glikozydy nasercowe zwężają naczynia, działają moczopędnie, parasympatykomimetycznie oraz wpływają na tropizmy serca. Występują w takich surowcach, jak: liść naparstnicy wełnistej (Digitalis lanatae folium), cebula morska (Scilla maritima), ziele konwalii (Convallariae herba), ziele miłka wiosennego (Adonis vernalis herba), nasienie strofantu wdzięcznego (Strophanti semen). W profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego wykorzystywanych jest także wiele innych surowców roślinnych, jak: czosnek działający przeciwmiażdżycowo, liść miłorzębu usprawniający obwodowe krążenie krwi czy jemioła działająca hipotensyjnie.

Przykłady preparatów wpływających pozytywnie na układ sercowo-naczyniowy:

Cardiobon, kaps. (wyciąg z kwiatostanu głogu, wyciąg z liści miłorzębu japońskiego, mleczan magnezu),
Novocardia, kaps. (olej rybi, kwas foliowy, witamina B6, B12, E, wyciąg z czosnku),
Cravisol, płyn (wyciąg z głogu, melisy i jemioły),
KardioStabil, tabl. (glukonian magnezu, wyciąg z owocu głogu),
Doppelherz Vital Tonik, płyn (wyciąg z owoców głogu, wyciąg z liści melisy, koncentrat czerwonego wina, wyciąg ze skórek winogron, witaminy B1, B5, B2, B6, PP, C, kwas fioliowy, żelazo),
Cardiacol, krople (nalewka z konwalii, głogu i kozłka),
Cratonic, tabl. (wyciąg gęsty z kwiatostanu głogu),
Tabletki tonizujące (kwiatostan głogu, owoc głogu, ziele serdecznika, ziele nostrzyka),
S-Cardiox (olej rybi zawierający kwasy tłuszczowe omega-3, olej z ogórecznika zawierający kwas tłuszczowy omega-6 - kwas gamma-linolenowy, wyciąg z czosnku, wyciąg z kwiatostanu głogu, wyciąg z liści oliwy, beta-karoten, witamina E, B6, B12, kwas foliowy, koenzym Q10).

Autor: Marta Grochowska
Źródła:
Naruszewicz M.: Kardiologia zapobiegawcza. PTBNM, Szczecin 2003,
Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J. (red.): Fitoterapia i leki roślinne. PZWL, Warszawa 2007.