Karczochy – charakterystyka, wartości odżywcze i korzyści dla zdrowia

Wiele jest warzyw mało rozpowszechnionych, a posiadających niezwykle cenne właściwości prozdrowotne. Często ich nieobecność na rynku wynika z odległości kraju pochodzenia i faktu, że w lokalnych przepisach brak jest takiego składnika, a co za tym idzie - nawet jeśli spotkamy się z egzotycznym produktem, nie wiemy jak go wykorzystać.

Jednym z warzyw posiadających właściwości prozdrowotne oraz wiele cennych wartości odżywczych są karczochy. W Polsce prawie zupełnie nieznane, uznawane za egzotyczne warzywo i składnik wymyślnych potraw, rzadko kiedy postrzegane w kategoriach produktu posiadającego cenne dla ludzkiego organizmu wartości.

Charakterystyka karczochów

Karczochy początkowo rosły jedynie w ciepłym klimacie Morza Śródziemnego - ze swoich wyjątkowych walorów smakowych i właściwości zdrowotnych były znane już w starożytnych metropoliach. Obecnie są uprawiane nie tylko w całej Europie, ale także w Ameryce Północnej.

Karczochy to rośliny, których łodyga dorasta nawet do 2 m wysokości. Ich liście są używane są jako surowiec zielarski, natomiast spożywa się głównie kwiatostan - kuliste, fioletowe kwiaty (tzw. serce karczocha), otoczone liśćmi wyglądającymi jak łuski.

Jak w przypadku większości warzyw, karczochy należy spożywać od razu po zakupie. Oznaką świeżości są przede wszystkim liście, które powinny być zielone, twarde i ostre. W razie potrzeby warzywa można przechowywać także w lodówce, zawinięte w folię aluminiową maksymalnie do 5 dni.

Wartości odżywcze karczochów

Wartości odżywcze w 100 g karczochów:

• wartość energetyczna - 47 kcal;
• węglowodany - 10,51 g;
• białko - 3,27 g;
• tłuszcz - 0,15 g;
• błonnik - 5,4 g;
• kwas foliowy - 68 μg;
• witamina B3 (PP) - 1,046 mg;
• witamina B5 - 0,338 mg;
• witamina B6 - 0,116 mg;
• witamina B2 - 0,066 mg;
• witamina B1 - 0,072 mg;
• witamina C - 11,7 mg;
• witamina A - 13 IU;
• witamina E - 0,19 mg;
• witamina K - 14,8 μg;
• wapń - 44 mg;
• miedź - 0,231 mg;
• żelazo - 1,28 mg;
• sód - 94 mg;
• potas - 370 mg;
• magnez - 60 mg;
• mangan - 0,256 mg;
• fosfor - 90 mg;
• selen - 0,2 μg;
• cynk - 0,49 mg.

Karczochy są niskokaloryczne i posiadają mnóstwo błonnika, witamin (A, C, K, witamin z grupy B), oraz minerałów takich jak: wapń, miedź, żelazo, sód, potas, magnes, mangan, fosfor oraz cynk. Zawierają również substancje wspomagające odchudzanie - cynarynę, inulinę i kwas chlorogenowy.

Lecznicze właściwości karczochów

Wspomagają odchudzanie

Dzięki zawartości cynaryny karczochy wpływają na przyspieszenie metabolizmu i procesów trawiennych, regulują również poziom cukru we krwi. Inulina daje poczucie sytości i sprawia, że utrzymuje się ono przez długi czas, co pozwala zmniejszyć ilość spożywanych na co dzień posiłków.

Kwas chlorogenowy jest antyoksydantem, który przyspiesza spalanie tłuszczu nagromadzonego w organizmie oraz ogranicza wchłanialność cukrów przez przewód pokarmowy. Zaś dzięki zawartości witaminy B3 (PP) przyspieszona zostaje również przemiana materii.

Usprawniają pracę układu pokarmowego

Zawarta w karczochach cynaryna obniża także poziom trójglicerydów i cholesterolu, przyspiesza metabolizm i reguluje poziom cukru we krwi. Zapobiega również dolegliwościom takim jak zaparcia, zgaga, bóle brzucha czy wzdęcia. Co więcej, zawarta w karczochach inulina jest probiotykiem pozytywnie wpływającym na mikroflorę jelit.

Wspierają pracę wątroby

Karczochy mają właściwości detoksykacyjne - pozytywnie wpływają na oczyszczanie organizmu z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii. Zawarta w nich cynaryna sprawia, że działają hepaprotekcyjnie - wpływają na regenerację wątroby i zapobiegają jej uszkodzeniom.

Wpływają na zdrowie skóry

Dzięki właściwościom przeciwzapalnym i antybakteryjnym karczochy łagodzą objawy trądziku, a także przyspiesza procesy regeneracyjne skóry. Są również rekomendowane osobom borykającym się z problemami dermatologicznymi takimi jak łojotokowe zapalenie skóry czy łuszczyca.

Mają działanie przeciwnowotworowe

Karczochy zawierają dużą ilość antyoksydantów jak witaminy C, E, K, które bronią organizm przed tworzeniem się komórek chorobotwórczych. Ponadto zapobiega przed mutowaniem ich w komórki nowotworowe.

Zastosowanie karczochów

Kosmetyka

Dzięki swoim właściwościom wyciąg z karczocha używany jest powszechnie w kosmetyce, głównie jako składnik specyfików do pielęgnacji skóry - toników, maseczek, kremów i balsamów. Wpływają one na zdrowie i wygląd skóry oraz opóźniają objawy starzenia.

Ziołolecznictwo

Ze względu na swoje prozdrowotne właściwości karczochy używane są nie tylko w celach spożywczych, ale także jako zioło lecznicze. Do tego celu wykorzystuje się przede wszystkim wysuszone i sproszkowane liście karczocha, z których produkuje się napar czy też herbatę (można także przygotować ją ze świeżych, ugotowanych liści). Na rynku dostępne są również soki z karczochów oraz tabletki zawierające ich ekstrakt. Ziołowe preparaty posiadają właściwości podobne do samego warzywa, ponieważ mają w składzie jego najważniejsze mikroelementy.

Kulinaria

Karczochy mają także szerokie zastosowanie w kuchni - można je spożywać gotowane, pieczone lub smażone; zarówno same, jak i w postaci dodatków do sałatek, zup, pizzy czy innych potraw. Mają charakterystyczny lekko gorzkawy, ale bardzo wykwintny smak.

Autor: Małgorzata Nowak