Kwasy tłuszczowe nasycone

Kwasy tłuszczowe są niezwykle ważne dla funkcjonowania ludzkiego organizmu, pełnią one istotną rolę jako materiał energetyczny i zapasowy. Kwasy tłuszczowe są podstawowym materiałem budulcowym, zapewniającym organizmowi źródło składników strukturalnych dla budowy komórek.

Na skutek utleniania kwasów tłuszczowych wytwarzana jest również energia potrzebna do procesów życiowych. Utlenienie 1 g tłuszczu pozwala na wyprodukowanie 9 kcal energii, podczas gdy utlenienie 1 g węglowodanów dostarcza tylko 4 kcal.

W zależności od obecności i liczby wiązań w cząsteczce możemy wyróżnić kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone. Nasycone kwasy tłuszczowe nie zawierają podwójnych wiązań w cząsteczce. Ten rodzaj kwasów tłuszczowych występuje najczęściej jako ciała stałe o białej barwie.

Źródła nienasyconych kwasów tłuszczowych

Głównym źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych w diecie są wszystkim w produkty pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza tłuste mięso. W tłuszczach zwierzęcych występuje np. kwas stearynowy - jeden z rodzajów nasyconych kwasów tłuszczowych.

Kolejnym źródłem kwasów nasyconych, a konkretnie kwasu laurynowego, jest olej pozyskiwany z orzechów kokosowych, z kolei orzechy arachidowe zawierają duże ilości kwasu arachidowego. Nasycone kwasy tłuszczowe występują również w pełnotłustych produktach mlecznych - maśle, serze i śmietanie, a także w oleju palmowym, który jest wykorzystywany np. do produkcji margaryny.

Źródłami nasyconych kwasów tłuszczowych mogą więc być zarówno produkty zwierzęce, jak i roślinne. Oprócz tego, kwasy nasycone występują w wielu składnikach produktów wysoko przetworzonych np. słodyczach.  Zalecane maksymalne spożycie tłuszczów nasyconych nie powinno przekraczać 10% całkowitej energii dostarczanej przez pożywienie, a wskazane dzienne spożycie (GDA)  dla zdrowej osoby wynosi 20g.

Zdrowotne znaczenie nasyconych kwasów tłuszczowych

Najczęściej przywoływanym przykładem negatywnych skutków nadmiernego spożywania nasyconych kwasów tłuszczowych jest wzrost stężenia cholesterolu całkowitego oraz tzw. złego cholesterolu LDL. Rzeczywiście obecność w diecie kwasów tłuszczowych nasyconych w zauważalny sposób wpływa na poziom cholesterolu w surowicy krwi.

Długotrwałe przyjmowanie nadmiernych ilości nasyconych kwasów tłuszczowych może doprowadzić do powstania zmian miażdżycowych, a także przyczynić się do rozwoju choroby niedokrwiennej serca. Ten rodzaj kwasów tłuszczowych jest również brany pod uwagę w kontekście rozwoju niektórych nowotworów np. raka prostaty, gruczołu piersiowego i okrężnicy.

Niektóre badania wskazują jednak, że nasycone kwasy tłuszczowe stanowią istotny element dla niektórych funkcji ludzkiego organizmu.  Kwas masłowy może mieć znaczenie w zapobieganiu chorobom nowotworowym poprzez ograniczenie rozwoju komórek nowotworowych. Kwas palmitynowy bierze udział w kontrolowaniu wytwarzania niektórych hormonów, natomiast kwas palmitynowy i mirystynowy mają znaczenie przy reakcjach odpornościowych organizmu.

Tłuszcz jest niezwykle istotny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Zgodnie z najnowszymi badaniami, diety, które eliminują lub drastycznie ograniczają spożycie tłuszczów, nie przynoszą pozytywnych dla zdrowia skutków. Całkowita rezygnacja ze spożywania produktów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe również nie jest korzystna. Zbilansowana dieta powinna uwzględniać zarówno wartościowe tłuszcze nienasycone, jak i nisko przetworzone tłuszcze nasycone, których jednak nie należy przyjmować w nadmiernych ilościach.

Stanisław Skorcz