Niewiele wskazuje na to, że istnieją jakiekolwiek korzyści zdrowotne z żywności ekologicznej

Będąc w supermarkecie przyglądasz się koszykowi słodkich, soczystych śliwek. Dotarłeś do owoców pestkowych z tradycyjnych upraw i wiosną wydasz dodatkowo 6,64 zł za kilogram owoców z organicznej pokrewnej uprawy. I jesteś przekonany, że podjąłeś jedną z "najzdrowszych" decyzji, wybierając organiczny produkt. Jednak nowe ustalenia z uniwersytetu Stanforda poddają w wątpliwość tą decyzję.

Nie ma dużej różnicy między żywnością ekologiczną a tradycyjną, jeśli jesteś dorosłą osobą i podejmujesz decyzje wyłącznie w oparciu o swoje zdrowie - mówi Dena Bravata, autorka pracy porównującej odżywianie się organicznymi i nieorganicznymi pokarmami, która ukazała się w Annals of Internal Medicine.

Dotychczas najobszerniejsza metaanaliza prowadzonych badań, porównujących ekologiczną i tradycyjną żywność, nie dała żadnych mocnych dowodów na to, że żywność ekologiczna jest bardziej pożywna lub spożywanie jej niesie za sobą mniejsze ryzyko dla zdrowia, chociaż jadanie żywności ekologicznej może zmniejszyć ryzyko spożycia pestycydów - jak wynika z badań przeprowadzonych przez zespół kierowany przez Bravata z Stanford's Center for Health Policy oraz Crystal Smith-Spangler, instruktora w Division of General Medical Disciplines i lekarza badacza w VA Palo Alto Health Care System.

Produkty organiczne, które są uprawiane bez potrzeby nawożenia i stosowania pestycydów oraz bez konieczności rutynowego używania antybiotyków lub hormonu wzrostu, robią furorę w Stanach Zjednoczonych. Właśnie tam w latach 1997 i 2011 sprzedaż żywności ekologicznej wzrosła z 3,6 miliarda do 24,4 miliarda dolarów.

Konsumenci są skłonni zapłacić wyższą cenę za te produkty, a warto zauważyć, że żywnośc ta jest dwa razy droższa niż jej odpowiedniki uprawiane metodami tradycyjnymi.

Powszechne przekonanie jest takie (być może w oparciu tylko o wyższą cenę), że żywność ekologiczna jest lepsza niż ta z upraw tradycyjnych. Jednak, co do korzyści zdrowotnych, to pytanie pozostaje otwarte. W rzeczywistości, badania prowdzone w Stanford przez Bravatę wynikły z pytań pacjentów a propos korzyści ze spożywania organicznych produktów, a ona nie wiedziała, co im doradzić.

Z tego powodu Bravata, która jest również dyrektorem ds. medycznych w firmie zajmującej się opieką zdrowotną Castlight Health, przeszukując literaturę w tym temacie, odkryła coś, co nazwała "mylącym kontekstem badań, które nie były dokładne i pojawiały się w publikacjach w branży".

Nie była to wszechstronna synteza dowodów, które obejmowały zarówno korzyści, jak i szkody - powiedziała Bravata.

Jest to obszar, który wymaga systematycznego przeglądu - mówi pierwszy autor Smith-Spangler, który dołączył do zarządu badań nad metaanalizą łącznie z Bravatą i innymi współpracownikami ze Stanford.

Na potrzeby ich badań, naukowcy przejrzeli tysiące dokumentów i zidentyfiowali 237 przypadków najbardziej istotnych dla analizy.

A w nich zawartch było 17 badań dotyczących populacji ludzi, którzy w swojej diecie mieli zarówno ekologiczne produkty jak i te pochodzące z tradycyjnych upraw oraz 223 badania, które porównywały poziom skaładników pokarmowych lub bakteryjnych, grzybiczych, oraz stopień skażenia pestycydami różnych produktów (owoce, warzywa, zboża, mięso, mleko, drób, jaja), z upraw ekologicznych i tradycyjnych.

Nie zostały przeprowadzone żadne długoterminowe badania dotyczące efektów zdrowotnych ludzi spożywających produkty organiczne bądź nieorganiczne, co wynika z faktu, że czas trwania badań z udziałem ludzi wahał się od dwóch dni do dwóch lat.

Po przeanalizowaniu danych badacze odkryli znikomą różnicę w korzyściach zdrowotnych między żywnością ekologiczną a tradycyjną. Brak istotnych różnic zaobserwowano w zawartości witamin w produktach ekologicznych. Jedynie w przypadku fosforu zanotowano inne wyniki - jego poziom był znacznie wyższy w produktach ekologicznych (a naukowcy wiedzą, że wiele osób ma niedobór fosforu, więc wynik ten ma niewielkie znaczenie kliniczne).

Nie odnotowano także różnic w zawartości białka czy tłuszczu w obydwu rodzajach produktów żywnościowych, ale nieznaczne dowody wskazują, że mleko ekologiczne może mieć więcej kwasów tłuszczowych omega-3.

Naukowcy nie byli w stanie określić konkretnych rodzajów owoców i warzyw, gdzie wybranie tych ekologicznych jest "zdrowszym" wyborem, mimo szeroko zakrojonych badań, które Bravate nazwała "toną analiz".

Niektórzy nadal będą uważać, że żywność ekologiczna jest i będzie zawsze zdrowsza oraz bardziej pożywna, co było dla nas zaskoczeniem - mówi Smith-Spangler.

Analiza wyników dała niewiele dowodów, że produkty z tradycyjnych upraw stanowią większe zagrożenie dla zdrowia niż te z ekologicznych upraw. Badacze stwierdzili, że produkcja ekologiczna jest o 30% mniej narażona na skażenie pestycydami, a mimo to organiczne produkty nie zawsze są w 100% wolne od pestycydów.

Przeprowadzono dwa badania wśród dzieci spożywających ekologiczną i tradycyjną żywność, gdzie niższa zawartośc pestycdów w moczu była u dzieci na diecie organicznej. Chociaż, w obu grupach poziom ten był poniżej dopuszczalnej granicy bezpieczeństwa. Także w przypadku kurczaków i wieprzowiny z ekologicznego chowu pojawiło się obniżenie zawartości bakterii odpornych na antybiotyki, ale kliniczne wytłumaczenie tego faktu nie jest do końca jasne.

W takim razie, co te badania oznaczają dla konsumentów? Naukowcy stwierdzili, że ich celem jest kształcenie ludzi, a nie zniechęcanie do ekologicznych zakupów.

Jeśli pominąć skutki zdrowotne, istnieje mnóstwo innych powodów, by kupować produkty ekologiczne - zauważyła Bravata. Jako powody, dla których ludzie wybierają produkty ekologiczne, wymienia tutaj preferencje smakowe, obawy ludzi, co do wpływu tradycyjnego rolnictwa na środowisko oraz wzgląd na dobro zwierząt.

Naszym celem było rzucenie na to światła - mówi Smith-Spanler - Jest to tylko informacja, którą ludzie sami wykorzystują w podejmowaniu decyzji o kupnie w oparciu o zawartość pestycydów, stan budżetu oraz inne czynniki.

Dodała także, że ludzie powinni dążyć do ogólnej zmiany diety. Podkreśliła duże znaczenie spożywania owoców i warzyw, które są przecież uprawiane, zauważając przy tym, że większość Amerykanów nie spożywa ich zalecanej ilości.

Omawiając ograniczenia swojej pracy, naukowcy odnotowali heterogeniczność badań ze względu na różnice w metodach badawczych, czynników fizycznych wpływających na żywność, takich jak pogoda, typ gleby oraz ogrmone różnice między metodami rolnictwa ekologicznego.

W odniesieniu do ostatniego czynnika, mogą to być specyficzne praktyki ekologiczne (na przykład, sposób nawożenia poprzez stosowanie obornika, gdzie jest ryzyko zakażenia bakteryjnego), które mogą prowadzić do otrzymania bezpieczniejszego produktu o wyższej wartości odżywczej.

Jest wiele różnic między praktykami rolniczymi i wydaje się, że istnieje wiele różnorakich czynników, które są ważne w ocenianiu wartości odżywczych oraz poziomu szkodliwości - mówi Smith-Spangler.