Otyłość a równowaga hormonalna

Obecnie coraz częściej zaczęto przyglądać się koncepcji która przyjmuje, że za kontrolę pobierania pokarmu, równowagę energetyczną oraz masę ciała w głównej mierze odpowiadają hormony. W tym skomplikowanym procesie biorą udział zarówno czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne.

Organizm ludzki działa według określonego rytmu biologicznego, który rozróżnia noc i dzień. Zdarza się że w natłoku codziennych spraw zaciera się granica pomiędzy tymi dwiema porami i w nocy zamiast spać jesteśmy aktywni. Taka sytuacja może powodować, że organizm staje się rozregulowany oraz zakłócona zostaje równowaga pomiędzy hormonami spełniającymi ważną rolę w odchudzaniu - leptyną i greliną.

Leptyna i grelina są hormonami o przeciwstawnym działaniu, które mają decydujący wpływ na skuteczność procesu odchudzania.

Leptyna i jej funkcje

Leptyna (adipokina stanowiąca wyznacznik otyłości) - zwana również ,,hormonem sytości" odpowiedzialna jest głównie za zmniejszanie łaknienia. Im mniej jest jej w naszym organizmie, tym słabszy sygnał dociera do mózgu i tym więcej musimy zjeść by odczuć sytość. W warunkach fizjologicznych stężenie leptyny w osoczu krwi jest proporcjonalne do ilości tkanki tłuszczowej organizmu, dlatego też osoby otyłe mają wyższe jej stężenie w porównaniu do osób z prawidłową masą ciała. Paradoksalnie podwyższone stężenie leptyny u osób otyłych nie powoduje spodziewanego zmniejszenia spożycia pokarmu. Obserwuje się wówczas hiperleptynemię oraz nieskuteczność leptyny co może sugerować, iż większość ludzi otyłych nie jest wrażliwa (bądź uodparnia się) na endogennie wyprodukowany ów hormon. Redukcja ilości tkanki tłuszczowej u osób otyłych, prowadzi do zmniejszenia poziomu leptyny.

Bardzo ważną rolę w równowadze hormonów sytości i głodu odgrywa również sen, którego niedobór jest czynnikiem obniżającym poziom leptyny a podnoszącym poziom greliny czyli hormony głodu. Im mniej czasu poświęcamy na sen w nocy, tym większe prawdopodobieństwo zaburzenia tej równowagi oraz tycia.

Grelina i jej funkcje

Grelina (enterohormon pobudzający pobór) - ze wszystkich poznanych dotąd peptydów grelina wykazuje najsilniejsze działanie pobudzające apetyt. Jej funkcjonowanie jest dokładnym przeciwieństwem leptyny. Im więcej jest jej w naszym organizmie, tym większy odczuwamy głód. Poziom greliny spada po posiłku lub podczas wysiłku fizycznego - to kolejny argument opowiadający się za aktywnością fizyczną przy redukcji masy ciała. U osób otyłych można zaobserwować zmniejszony na czczo poziom greliny (być może jest to efekt przekarmienia). Często osoby otyłe rano nie odczuwają głodu przez co pomijają śniadanie, które jest tak ważne w racjonalnym odżywianiu każdego człowieka. Wykazano również, iż w momencie redukcji masy ciała stężenie greliny na czczo zwiększa się - jest to prawidłowy sygnał, który wysyła nasz organizm tuż po przebudzeniu. Zwiększone wydzielanie greliny obserwuje się również podczas posiłku, w trakcie silnego stresu oraz przy zmęczeniu z niedoboru snu.

Główne czynniki powodujące zaburzenie równowagi hormonów głodu i sytości:

• zbyt duże posiłki
• nadmiar kalorii
• nieregularność posiłków
• pomijanie niektórych posiłków w szczególności śniadania
• brak lub mała ilość snu

Autor: dietetyk Renata Przybyłowicz (Serwońska)
Centra dietetyczne Naturhouse w Krakowie
ul. Kazimierza Wielkiego 32
ul. T. Kościuszki 68