Produkty spożywcze zalecane dla osób chorych na cukrzycę

Osoby cierpiące na cukrzycę powinny zwrócić szczególną uwagę na to, jakie produkty spożywcze pojawiają się w ich jadłospisie. Właściwe żywienie ułatwia leczenie cukrzycy, zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań, a także zapewnia prawidłową wagę ciała i poprawia kondycję organizmu.

Jakie węglowodany wybierać?

Zalecana ilość węglowodanów w diecie chorych na cukrzyce waha się między 45% a 65% dziennego zapotrzebowania energii. Powinno się spożywać przede wszystkim węglowodany złożone, głównie produkty zawierające skrobię. Lepiej unikać glukozy a także sacharozy, gdyż powodują one gwałtowny i szkodliwy wzrost stężenia glukozy we krwi. Produkty, które powinno się spożywać ze względu na wysoką zawartość skrobi to mąka z grubego przemiału, pieczywo najlepiej pełnoziarniste razowe, kasza, ryż,ziemniaki, płatki zbożowe i kukurydziane, a także nasiona roślin strączkowych. Nie należy natomiast spożywać cukru, miodu, dżemu, słodyczy ani ciast, trzeba również ograniczyć ilość owoców i soków w diecie. Dopuszczalne jest przyjmowanie mniejszych od 30 g ilości cukru, jednakże tylko w połączeniu z innymi potrawami, nie można spożywać go w formie stężonej. Należy starać się maksymalnie ograniczyć w diecie ilość produktów z dużą cukru, gdyż prowadzą do hiperglikemii oraz podwyższenia stężenia cholesterolu we krwi, co więcej przyczyniają się do nadwagi. Z codziennego jadłospisu trzeba wykluczyć wszelkie słodkie wina i likiery, owocowe jogurty, słodzoną gumę do żucia, mleko skondensowane a także wszelkie produkty zalecane jako bogatoenergetyczne. W celu poprawienia smaku spożywanych potraw można używać niekalorycznych środków słodzących, takich jak aspartamian, sacharyna czy acetosulfam K.

Produkty bogate w błonnik

Produkty bogate w błonnik pokarmowy pełnią ważną rolę w diecie osób chorych na cukrzycę, gdyż spowalniają tempo wchłaniania glukozy ze skrobi do krwi, a także ułatwiają wypróżnianie. Powinno się spożywać około 25-30 g błonnika dziennie. Zwiększając jego dawkę w diecie, zazwyczaj należy zmniejszyć ilość przyjmowanej insuliny czy pochodnych sulfonylomocznika. Włókno pokarmowe występuje w razowym pieczywie, a także w kaszach, ryżach i płatkach pełnoziarnistych. Można je dostarczyć spożywając jarzyny i owoce ze skórkami, a także dodając łyżeczkę otrąb do posiłków. Inne zalecane produkty to muesli, wypieki żytnie, siemię lniane oraz płatki owsiane. Z owoców należy wybierać grejpfruty i jabłko, a z warzyw fasolkę, marchew i groszek zielony.

Jakie produkty białkowe spożywać?

Zaleca się, aby osoby chorujące na cukrzyce spożywały białko w ilości 12-20% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Połowa dawki białka powinna być pochodzenia zwierzęcego,a reszta roślinnego. Szczególnie korzystne jest spożywanie chudych mięs, takich jak cielęcina, wołowina, konina czy jagnięcina, chudego drobiu, czyli mięsa z kury i indyka, chudych ryb i wędlin, dziczyzny, królika, a także białka jaj, twarogu oraz chudego mleka wraz z jego przetworami. Układając codzienny jadłospis należy pamiętać o tym, by ilość przyjmowanego białka nie była nadmierna.

Jakie tłuszcze są korzystne dla zdrowia?

Spożycie tłuszczu dla osób z cukrzycą powinno wynosić 25-35%  dziennego zapotrzebowania na energię. Tłuszcze nasycone, czyli zwierzęce, powinny stanowić mniej niż 10% energii, tłuszcze bogate w kwasy tłuszczowe jednonienasycone takie jak oliwa z oliwek, 10-15% energii, a tłuszcze, które zawierają kwasy tłuszczowe wielonienasycone, czyli oleje roślinne, poniżej 7% dziennej dawki kalorii. Produkty zawierające tłuszcze nasycone zwierzęce to śmietana, masło, pełnotłuste mleko a także ryby, mięso, boczek, sery kozie owcze oraz ser żółty. Mimo że dostarczają  organizmowi dużych ilości energii, zwiększają poziom szkodliwego cholesterolu. Produkty, których należy unikać to ser biały, żółty, topiony, frytki ziemniaczane, sosy i tzw. gotowe dania. Lepiej spożywać te produkty, które cechują się mniejszą zawartością tłuszczów nasyconych, np. wcześniej wspomniane ryby morskie, drób czy chude mięso wołowe. Najlepszym źródłem tłuszczów dla chorego na cukrzycę są tłuszcze roślinne takie jak oliwa, olej słonecznikowy, orzeszki ziemne oraz margaryny zawierające oleje roślinne. Układając jadłospis należy pamiętać również o tym, by unikać produktów o dużej zawartości szkodliwego cholesterolu, takich jak mleko w proszku pełne, ser edamski,żółtko jaj, wieprzowina, a także podroby, smalec, masło, słonina i makaron 4-jajeczny.

Jakie napoje należy wybierać?

Osoby chore na cukrzyce mogą mieć zwiększone zapotrzebowanie na wodę, dlatego powinny wypijać taką ilość płynów, która pozwoli im zaspokoić pragnienie. Przeciętna zalecana dawka wody wynosi 2-3 lub więcej litrów wody dziennie. Zaleca się spożywanie wody zwykłej bądź gazowanej, można pić herbaty i kawę. Z diety należy wykluczyć słodkie napoje, takie jak soki, słodzoną lemoniadę, coca-colę, pepsi oraz wszelkie inne napoje gazowane. Osoby, które cierpią na cukrzycę niedostatecznie leczoną i wyrównaną powinny całkowicie wykluczyć ze swojej diety alkohol. W niewielkich dawkach, mogą sięgać po niego osoby z cukrzycą dobrze wyrównaną, która występuje bez żadnych chorób dodatkowych oraz nie ma powikłań. Dzienna dopuszczalna dawka czystego alkoholu wynosi 10-15 g i odpowiada 100ml wina półwytrawnego, 40ml wódki lub 0,3 l piwa. Jako, że alkohol nie posiada wartości odżywczych, najlepiej zupełnie z niego zrezygnować i usunąć ze swojej diety wszelkie aperitify, koniaki i whisky.

Jak ograniczyć spożywanie soli?

Sól sprzyja rozwojowi nadciśnienia tętniczego, z tego powodu zaleca się ograniczenie jej spożycia do 5 g dziennie. Aby zmniejszyć zawartość soli w codziennym jadłospisie należy przede wszystkim nie dosalać potraw i starać się nie spożywać produktów  gotowych, w puszkach lub paczkowanych. Należy również wyeliminować słone przekąski, zastępując je surowymi warzywami. Można podawać je z samodzielnie przygotowanym dipem z jogurtu naturalnego, doprawionego różnymi przyprawami, cebulą, papryką czy ziołami. Lepiej ograniczyć jedzenie wędzonych lub marynowanych mięs, takich jak parówki, boczek, kabanosy. Warto również zacząć uważniej studiować etykiety produktów i rezygnować z zakupu tych o dużej zawartości soli.

Spożywanie owoców i warzyw

Jarzyny stanowią fundamentalny składnik jadłospisu osoby chorej na cukrzycę. Warzywa, które zawierają 3% węglowodanów można spożywać bez żadnych ograniczeń. Do tej grupy należą świeże grzyby, ogórki, rzodkiewka, szczypiorek, sałata, szparagi i szpinak. Nie należy się również obawiać się warzyw zawierających 6% węglowodanów takich jak brokuły, botwina, kabaczek, kalafior, papryka, pomidory, kalarepa czy szczaw. Należy jednak zwrócić uwagę na te warzywa, które zawierają 6-11% i więcej węglowodanów – należy je spożywać zgodnie z obliczoną liczbą wymienników węglowodanowych. Do tej grupy zaliczają się buraki, brukselka, dynia, fasola, kapusta biała oraz czerwona, marchew, pory, rzepa czy włoszczyzna. Ponad 11% węglowodanów zawierają takie warzywa jak bób, chrzan, seler, ziemniaki. Jako że owoce zawierają sporą ilość cukrów, takich jak fruktoza czy glukoza, ich dzienna dawka nie powinna przekraczać 0,3 kg.

Autor:

Beata Bryk