Syrop z agawy – alternatywa dla cukru czy oszustwo?

Syrop z agawy, często określany jako “zdrowy zamiennik cukru”, to bezglutenowy słodzik dodawany do deserów, napojów czy batoników kupowanych w sklepach ze zdrową żywnością. Jest też chętnie kupowany przez weganów. Zastosowania syropu z agawy w kuchni można wymieniać bez końca: polewa się nim naleśniki, gofry, lody, używa do pieczenia ciast itd.

Czy przypominający rozrzedzony miód, dostępny w ciemnych, bursztynowych bądź jasnych odmianach, syrop z agawy słusznie cieszy się opinią zdrowego i bezpiecznego? W ojczyźnie agawy, w Meksyku, od wieków wykorzystuje się syrop z tej rośliny przy produkcji tequili. Ale czy dostępny w sklepach produkt to faktycznie ta sama tradycyjna receptura, a nie czysty biznes opierający się na sprytnej reklamie?

Roślina agawy (Agave L.)

Rośnie głównie w północnych rejonach Ameryki Południowej i należy do rodzaju roślin agawowatych. Gdy osiągnie wiek mniej więcej dziesięciu lat, kwitnie tylko raz swoim życiu, a później obumiera. Jej grube, długie liście wykorzystywane są jako ozdoba oraz do produkcji tradycyjnego syropu wykorzystywanego przy produkcji tequili. Łodyga agawy jest bardzo krótka, natomiast częściowo ukryty w ziemi rdzeń przypomina owoc ananasa.

Cechy syropu z agawy

Skład i właściwości syropu z agawy

Nektar z agawy, nim zostanie poddany obróbce przemysłowej, zawiera zdrowe składniki, między innymi fruktany o działaniu prebiotycznym (np. innulinę), które wpływają korzystnie na poziom insuliny i metabolizm. Niestety w wyniku obróbki fruktany przekształcają się we fruktozę, której nadmiar jest szkodliwy, bo przyczynia się do otyłości.

Gotowy syrop posiada też pewne ilości makroelementów takich jak potas, żelazo, wapń czy magnez. Ale czy dla pozyskania tych składników opłaca się zamienić zwykły cukier na syrop z agawy? Na skład syropu składają się też śladowe ilości saponin czyli związków toksycznych.

Indeks glikemiczny syropu z agawy

Syrop z agawy reklamowany jest jako rzekomo zdrowy i polecany cukrzykom, ponieważ charakteryzuje niską wartością indeksu glikemicznego (im niższa wartość IG danego produktu, tym niższy poziom cukru po jego spożyciu). W istocie ciężko to stwierdzić, ponieważ w zależności od metody wytwarzania syropu z agawy, zawartość fruktozy w buteleczce może się różnić. Co więcej, niski indeks glikemiczny syropu z agawy wcale nie oznacza, że nie dostarcza on kalorii (100 gram zawiera aż 300 kilokalorii). W przeciwieństwie do glukozy, fruktoza nie jest bezpośrednim źródłem energii dla komórek, a jedynie zasila tkankę tłuszczową. Podsumowując, syrop z agawy składa się ze znikomej ilości glukozy, zawiera więcej fruktozy, a to właśnie ona niekorzystnie odbija się na zdrowiu człowieka.

Zastrzeżenia co syropu z agawy

Mit o naturalności syropu z agawy

Tradycyjnie sok z agawy pozyskiwało się z soku znajdującego się w liściach dojrzałej rośliny; to właśnie z niej Meksykanie sposobem kilkugodzinnego gotowania wytwarzali od setek lat syrop. Niestety dziś produkuje się go na masową skalę (z ważącego nawet do 75 kg rdzenia rośliny, a konkretniej z zawartych w nim skrobi i inuliny). Producenci wykorzystują genetycznie modyfikowane enzymy i szereg różnych chemicznych procesów mających na celu zamienić zawartą w soku inulinę na postać płynną, bogatszą we fruktozę. Syrop trafiający na sklepowe półki jest zatem ograbiony ze wszelkich wartościowych składników, jakie z początku posiadał sok z agawy. To tylko wysoko przetworzony słodzik niesłusznie reklamowany jako zdrowy.

Fruktoza w syropie z agawy sprzyja otyłości i zaburzeniu odczuwania głodu

Panuje mylne przekonanie, że cukier dostarczany przez owoce agawy nie wyrządza organizmowi szkód. Problem polega jednak na tym, że w naturze fruktoza występuje wraz z minerałami, witaminami, błonnikiem oraz pektyną. Dzięki równoczesnemu trawieniu tych substancji, organizm zyskuje wartościowe składniki odżywcze.

W przypadku skoncentrowanej lub oczyszczonej fruktozy (obecnej w syropie z agawy) zostaje ona natychmiast wchłaniana przez kosmki jelitowe i trafia do wątroby, gdzie przekształca się w tkankę tłuszczową odkładającą się w okolicy brzucha i organów wewnętrznych, co wywołuje otyłość. Dodatkowo rafinowana fruktoza sprzyja podwyższeniu się poziomu cholesterolu we krwi. Ogromne stężenie fruktozy w syropie z agawy może wywołać nietolerancje na jej wchłanianie i zaburzyć wydzielanie leptyny (hormonu odpowiadającego za uczucie sytości).

Syrop z agawy niebezpieczny dla kobiet w ciąży i karmiących

Saponiny zawarte w syropie z agawy są szkodliwymi pochodnymi sterydów i mogą zmieniać poziom hormonów niezbędnych dla prawidłowego przebiegu ciąży. Istnieje też ryzyko, że spożywanie syropu z agawy wpłynie na przepływ krwi w okolicach miednicy i macicy, w efekcie czego może dojść do poronienia przez kobiety, których ciąża jest zagrożona. Ponadto podwyższony poziom cholesterolu przedostający się do organizmu dziecka wraz z mlekiem matki zwiększa podatność na otyłość.

Lepsze niż syrop z agawy alternatywy dla cukru

Nadużywanie syropu z agawy (tak jak zresztą każdego innego produktu) może nieść przykre konsekwencje zdrowotne, dlatego warto stosować różnego rodzaju, sprawdzone i faktycznie naturalne zamienniki cukru takie jak miód, melasa, stewia, cukier brzozowy, daktyle czy cukier kokosowy. Ceny tych produktów nie przekraczają zwykle 30 złotych za kilogram, a często są wręcz dużo niższe niż kilogram syropu z agawy. Jednak najlepszymi alternatywami dla cukru są stewia i cukier brzozowy. Stewia jest dostępna na rynku europejskim dopiero od kilku lat. Nie zawiera żadnych kalorii i nie przyczynia się do powstawania próchnicy, pomimo że jedna jej łyżka jest równie słodka co szklanka cukru. Ususzone liście można pokruszyć i posłodzić nimi napoje lub potrawy. Cukier brzozowy, zwany też ksylitolem, to kolejny naturalny zamiennik cukru, który dodatkowo wspomaga odporność organizmu. Nie należy jednak przesadzać z jego ilością, bowiem w dużych ilościach ma działanie przeczyszczające.

Autor: Urszula Maciuga