Udowodniono, że suplementy z wapniem i nabiał nie wzmacniają kości

Wyniki nowego badania naukowego powinny zmienić zdanie nawet najzagorzalszych zwolenników przyjmowania suplementów wapnia. Okazuje się, że osoby powyżej 50 roku życia nie mają mocniejszych kości w wyniku przyjmowania suplementów diety czy jedzenia dodatkowych ilości produktów spożywczych bogatych w wapń, takich jak nabiał.

Wyniki, opublikowane w internetowym wydaniu czasopisma British Medical Journal, potwierdziły to, o czym eksperci mówili od kilku lat - przyjmowanie suplementów wapnia, to nie tylko strata czasu, ale także działanie szkodliwe dla zdrowia. Dodatkowa dawka wapnia nie wzmacnia kości, a w zamian może gromadzić się w tętnicach, powodując choroby serca, lub w nerkach, powodując powstawanie kamieni nerkowych.

Dr Ian Reid z Uniwersytetu Auckland w Nowej Zelandii i jego współpracownicy przeprowadzili metaanalizę - zgromadzili wyniki wszystkich badań wysokiej jakości na ten temat z całego świata i przeanalizowali zgromadzone razem informacje.

W większości badań okazało się, że u osób w wieku powyżej 50 lat nie występują korzyści z przyjmowania suplementów z wapniem czy dostarczania wapnia w jedzeniu. Badane osoby miały takie same predyspozycje do powstawania złamań kości jak wcześniej. Kilka eksperymentów co prawda wykazało, że u osób przyjmujących suplementy z wapniem występowało mniejsze ryzyko złamań, ale badania te były za mało przejrzyste.

Najbardziej miarodajny typ badania naukowego, z randomizacją, wykazał, że nie ma żadnych różnic.

Dieta bogata w wapń nie wpływa na ryzyko powstawania złamań i nie ma dowodu w postaci próby klinicznej, która wykazałaby, że zwiększona podaż wapnia z nabiału zapobiega złamaniom - mówią naukowcy. Dowody na to, że suplementy wapnia zapobiegają złamaniom są słabe i niespójne.

Niezależny panel amerykańskich ekspertów United States Preventive Services Task Force (USPSTF) w 2012 roku wydał nowe zalecenie mówiące o tym, że nie ma wystarczających podstaw, aby rekomendować przyjmowanie suplementów z wapniem czy witaminą D.

Nie jest to dobra wiadomość, gdyż na świecie na osteoporozę choruje ponad 200 mln osób. W Polsce liczba ta wynosi 3 mln i mówi się już o „cichej" epidemii osteoporozy. Choroba w naszym kraju dotyczy jednej trzeciej kobiet po menopauzie oraz około 8% mężczyzn po 60 roku życia. W 2010 roku odnotowano ponad 2,7 mln przypadków złamań osteoporotycznych, a w związku ze starzeniem się polskiego społeczeństwa przewidywana liczba złamań w 2025 roku szacowana jest na ponad 3,2 mln.

Zalecana dzienna dawka wapnia dla kobiet powyżej 50 roku życia to 1200 mg, dla młodszych kobiet wynosi ona 1000 mg. Norma dla mężczyzn w wieku do 70 lat to 1000 mg, dla starszych 1200 mg. Źródłem wapnia w diecie oprócz mleka i jego przetworów są także zielone warzywa liściaste oraz produkty wzbogacane w wapń, takie jak mleko sojowe, niektóre soki czy płatki śniadaniowe.

Witamina D wspomaga przyswajanie wapnia. Światło słoneczne pomaga organizmowi produkować własną witaminę D. Znaleźć ją można także w niektórych rybach. Witamina D dodawana jest poza tym do niektórych produktów spożywczych, takich jak produkty nabiałowe czy sok pomarańczowy.

Mimo tego, większość osób mieszkających na Zachodzie nie uzyskuje wystarczającej dziennej dawki wapnia z pożywienia i suplementów diety. Lekarze mieli nadzieję, że jeżeli pacjencji zaczną przyjmować większe ilości suplementów, sytuacja się polepszy, jednak wyniki badań tego nie potwierdzają.

Dr Karl Michaelsson z Uniwersytetu Uppsala w Szwecji powiedział, że argumenty przeciwko takiemu podejściu są przytłaczające i nadszedł czas, aby ponownie rozważyć zalecenia lekarzy. Michaelsson przeprowadził badanie, które pokazało, że osoby, które piły mleko w większych ilościach miały więcej złamań i występowało u nich zwiększone ryzyko śmierci w określonym czasie, niż w przypadku osób, które piły mniej mleka.

Dodatkowo badania udowodniły, że przyjmowanie suplementów może być szkodliwe.

W próbach klinicznych, z suplementacją wapnia w dawce 1000 mg, odnotowano działania niepożądane, w tym zdarzenia sercowo-naczyniowe, kamienie nerkowe i hospitalizacje z powodu ostrych objawów ze strony przewodu pokarmowego - napisał zespół dr Reida.

W konsekwencji osoby starsze zaczęły być zachęcane do poprawy stanu kości poprzez zwiększenie ilości wapnia dostarczanego razem z jedzeniem. To zalecenie zakładało, że wzrost podaży wapnia w ramach diety do zalecanej dawki 1200 mg lub większej zapobiegnie złamaniom kości bez powodowania skutków ubocznych, związanych z przyjmowaniem suplementów.

Jednak, jak odkrył zespół dr Reida, osoby, który spożywały więcej produktów bogatych w wapń, głównie w postaci nabiału, miały co prawda nieco mocniejsze kości, czego wskaźnikiem była gęstość mineralna, jednak nie przełożyło się to na mniejszą ilość złamań.

Inne badania zakwestionowały korzyści wszystkich rodzai suplementów. Okazuje się, że niektóre z nich mogą nawet powodować raka.

Co powinny więc zrobić osoby chorujące na osteoporozę?

Ćwiczenia fizyczne są jedną z możliwości. Rodzaje aktywności pozwalające zrzucić zbędne kilogramy, takie jak spacery, bieganie, gra w tenisa, podnoszenie ciężarów i taniec wzmacniają kości. Mniejsze korzyści odnosi się z jazdy na rowerze czy pływania.

Pomaga także rzucenia palenia i alkoholu, gdyż oba rodzaje tych używek osłabiają strukturę kości.