Wegetarianizm i weganizm - dobre rozwiązanie dla dzieci?

Wegetarianizm i weganizm to według swoich zwolenników nie tylko dieta, ale przede wszystkim styl życia. Będąc wegetarianinem nie spożywa się mięsa zwierzęcego, jak również nie używa się produktów z nich wytworzonych, jak np. futer czy galanterii.

Z kolei weganizm to odmiana wegetarianizmu, jednak ma więcej przeciwników, którzy zarzucają jej niedostarczanie organizmowi wystarczającej ilości składników odżywczych.

Dlaczego wegetarianizm?

Zarówno z wegetarianizmem, jak i weganizmem, związana jest ideologia. Osoby będące wegetarianami robią to świadomie, jako akt protestu przeciwko zabijaniu zwierząt. Wierzą, że w ten sposób, nawet w małym stopniu przyczynią się do zmniejszenia liczby zabijanych zwierząt. Jeśli zmniejszy się zapotrzebowanie na zwierzęce mięso, zmniejszy się również liczba zabijanych sztuk.

Wegetarianie nie spożywają nic, do czego było potrzebne zabicie zwierzęcia, a więc mięsa, smalcu, żelatyny, dlatego też dieta wegetariańska opiera się na warzywach, owocach, zbożach, makaronach, kaszach i produktach mlecznych.

Dlaczego weganizm?

Weganizm jest surowszy niż wegetarianizm, ponieważ oprócz rezygnacji z mięsa zwierzęcego, odrzuca przyjmowanie produktów, które pochodzą od zwierząt, takich jak np. jajka, mleko czy przetwory mleczne albo miód. Weganie ponadto nie używają wełny i jedwabiu.

Czy na pewno dla dzieci?

Może się wydawać, że prawidłowe zaplanowanie diety wegetariańskiej i wegańskiej, pod stałą kontrolą lekarską jest w pełni bezpieczne. Jednak czy rodzice, którzy są wegetarianami lub weganami, mogą bez obaw od początku życia przystosowywać swoje dzieci do tych diet? Jeżeli chodzi o wegetarianizm, nie ma większych wątpliwości. Białko pochodzące z mięsa zwierzęcego może być zastępowane innymi, wysokobiałkowymi produktami, jak np. soją. Należy jedynie pamiętać, że duże ilości soi są niezdrowe, ponieważ zawarte w niej białko działa jak fitohormony. Oznacza to, że zwiększa się ryzyko bezpłodności u mężczyzn, natomiast u kobiet może zwiększać to problemy z zajściem w ciążę.

Dzieci będące od początku na diecie wegetariańskiej muszą przyjmować dodatkowo witaminy z grupy B, a także jeśli zaleci lekarz - żelazo. Nie ma jednak większych zastrzeżeń do stosowania tej diety u dzieci. Ich zapotrzebowanie na składniki odżywcze - przy odpowiednio przygotowanej diecie - są praktycznie zaspokajane. Trzeba jednak pamiętać o przygotowywaniu takich posiłków, żeby dziecko miało dostarczaną wystarczającą ilość enzymów.

Dieta wegetariańska na tle wegańskiej wydaje się całkowicie bezpieczna. W przypadku prawidłowo prowadzonej diety wegetariańskiej, ryzyko wystąpienia nieprawidłowości rozwojowych jest znikome. Z kolei przy stosowaniu każdej z tych diet konieczna jest kontrola lekarza, który powinien zlecać raz na jakiś czas badania krwi.

Inaczej jest z dietą wegańską. Dziecku, tak jak każdemu organizmowi ludzkiemu potrzebne są aminokwasy: endogenne (czyli takie, które wytwarzamy sami) i egzogenne (które pobieramy z pokarmu), związki mineralne, mikro- i makroelementy, do tego tłuszcze nasycone i nienasycone oraz cholesterol. Do prawidłowego rozwoju ludzkiego organizmu niezbędne jest zachowanie proporcji pomiędzy tymi dostarczanymi składnikami. Niedobory mogą być bardzo niebezpieczne w skutkach. O ile dieta wegańska dostarcza w większości mikro- i makroelementów, to jeżeli chodzi o białka i tłuszcze, ich ilość jest niewystarczająca. Metabolizm ludzkiego organizmu składa się bowiem z kilku tysięcy procesów, zachodzących jednocześnie w kilku bilionach komórek ludzkiego organizmu. Najważniejsze w tych procesach są enzymy, większość tych związków to białka lub ich pochodne, więc odżywiając się pokarmem ubogim w białka lub białka słabo przyswajalne, powodujemy rozregulowanie mechanizmu metabolicznego.

Decydując się na weganizm warto pomyśleć o naszym mózgu. Każda czynność powoduje nowe połączenia miedzy neuronami. Osoba, która nie je mięsa, nie dostarcza tłuszczów nasyconych i nienasyconych, a także białek. Osłonki mielinowe komórek nerwowych składają się z cholesterolu i jego pochodnych i odpowiadają za szybkość przewodzenia impulsów. Jeżeli dieta będzie uboga w te związki, to nie będzie efektywności nowych połączeń. Podczas niedoboru organizm początkowo będzie czerpać z innych narządów i tkanek składniki odżywcze, głównie z mięśni. Jednak z czasem niedobory staną się tak duże, że organizm nie będzie w stanie sobie ich zapewnić i zaczną się poważne braki.

Ludzki organizm potrafi zsyntetyzować większość cząsteczek białek, ale potrzebuje do tego niezbędnych aminokwasów, które są budulcowymi podjednostkami białek.

Soja jest rośliną bogatą w białka, ale większość z nich jest słabo przyswajalna lub nie może być wykorzystana w procesach metabolicznych. Stąd też chcąc zachować odpowiedni poziom spożywanych białek należy jeść bardzo dużo roślin strączkowych, np. groch, fasola.

Ludzkie organizmy przystosowywane były do wszystkożerności kilka milionów lat temu. W tym czasie nasi przodkowie wykształcili w sobie cechy, które umożliwiały przetrwanie na diecie wegańskiej podczas okresów niedoboru mięsa w pożywieniu, czyli białka zwierzęcego. Jednak jesteśmy przyzwyczajeni tylko do okresowych braków białka w pożywieniu i nie ma żadnych potwierdzonych naukowo badań, które by rozstrzygały to, czy weganizm ma jednoznacznie negatywny, obojętny czy też pozytywny wpływ na organizm.

Badania, które byłyby w stanie potwierdzić którąkolwiek z tez, zarówno zwolenników, jak i przeciwników diety wegańskiej stosowanej od narodzin dziecka, wymagają zebrania bardzo dużej grupy uczestników, którzy musieliby spełniać kilka warunków: od początku być na diecie wyłącznie roślinnej, badanie powinno obejmować okres od samych narodzi aż do śmierci. Mimo wszystko to, jakie skutki ma ta dieta dowiemy się zapewne w przyszłości.

Pamiętajmy, że dieta wegetariańska zostawia pewną furtkę dla białka. Spożywanie produktów bogatych w żelazo, a także dodatkowo preparatów uzupełniających praktycznie eliminuje ryzyko niedoboru tego pierwiastka. W przypadku diety wegańskiej jest to niestety niemożliwe.

Chcąc zatem przygotować swoje dziecko do diety wegetariańskiej lub wegańskiej, trzeba koniecznie skonsultować swoją decyzję z lekarzem, który rozwieje nasze wątpliwości i będzie kontrolował stan zdrowia dziecka.

Autor:

Katarzyna Bolesta