Zalety diety wegetariańskiej

Dieta wegetariańska, gdy jest dobrze zbilansowana, może mieć bardzo korzystny wpływ na zdrowie. Bardzo istotną rolę odgrywa w profilaktyce tzw. chorób cywilizacyjnych (choroby niedokrwiennej serca, otyłości, nadciśnienia tętniczego i cukrzycy).

Pozytywny wpływ diety wegetariańskiej na zdrowie jest szczególnie widoczny u osób dorosłych, które dotychczas stosowały zwyczajną dietę.

Otyłość

Badanie wykazują, że niespożywanie mięsa ułatwia utrzymanie prawidłowego wskaźnika masy ciała (BMI). W aspekcie profilaktyki otyłości najkorzystniejszym sposobem odżywiania okazał się weganizm. Najniższy wskaźnik BMI został odnotowany dla laktoowowegetarian i wegan, którzy odżywiali się zgodnie ze swoją dietą od co najmniej 5 lat. Jest to wynik niższego bilansu energetycznego, spowodowanego mniejszą podażą składników odżywczych (białek, tłuszczy, węglowodanów) i alkoholu oraz większym spożyciem błonnika.

Choroby układu krążenia

Dieta wegetariańska w znaczący sposób obniża ryzyko zgonu w wyniku choroby niedokrwiennej serca. Niektóre badania wskazują, że także w tym wypadku weganizm jest skuteczniejszy. Niższy procent występowania chorób serca wśród wegetarian jest w dużym stopniu efektem niższego poziomu cholesterolu we krwi. Na obniżenie stężenia cholesterolu może mieć wpływ m.in. niższe spożycie tłuszczu nasyconego, cholesterolu i białek zwierzęcych, przy jednoczesnym zwiększeniu podaży błonnika, który redukuje poziom cholesterolu oraz białka sojowego, które nie tylko obniża poziom cholesterolu, ale podnosi także poziom frakcji HDL.

Korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy mają również inne czynniki, takie jak wyższe spożycie związków o aktywności antyoksydacyjnej (np. witaminy C i E) które mogą zmniejszać utlenianie cholesterolu LDL. Obecne w produktach pochodzenia roślinnego izoflawony wzmacniają dodatkowo funkcjonowanie śródbłonka oraz podatność tętniczą. Ponadto mogą działać przeciwzapalnie oraz ograniczać tworzenie się płytki miażdżycowej. A jak wskazują badania, wegetarianie ze względu na większe spożycie pokarmów roślinnych, dostarczają organizmowi większą ilość fitozwiązków.

Nadciśnienie

W wielu badaniach stwierdzono u wegetarian niższe ciśnienie tętnicze krwi w stosunku do cieśnienia odnotowanego u osób spożywających mięso. Ryzyko wystąpienia choroby nadciśnieniowej jest niższe także u semiwegetarian, którzy nie eliminują z diety ryb i drobiu. Wbrew pozorom niższe ciśnienie krwi nie jest wynikiem niższego BMI, braku mięsa czy inną zawartością tłuszczu, błonnika i sodu w diecie. Korzystny wpływ wegetarianizmu na ciśnienie tętnicze krwi jest najprawdopodobniej skutkiem niższego indeksu glikemicznego tej diety lub sumarycznego oddziaływania zawartych w pokarmach roślinnych związków chemicznych.

Zobacz również:

Cukrzyca

Diety oparte na produktach pochodzenia roślinnego są istotnym elementem terapii cukrzycy. Wskaźnik zachorowalności na cukrzycę u wegetarian jest znacznie niższy niż u niewegerarian. Wyjaśnieniem ochronnego działania diety wegetariańskiej jest m.in. niższe BMI, które jest obserwowane u osób niejedzących mięsa oraz wyższe spożycie błonnika. Ograniczenie lub eliminacja produktów pochodzenia zwierzęcego z diety jest szczególnie skuteczna w prewencji cukrzycy u mężczyzn.

Nowotwory

Ogólny wskaźnik zachorowań na choroby nowotworowe u wegetarian jest niższy w porównaniu do ogółu społeczeństwa. Wpływ diety w tym względzie nie jest jednoznaczny, bowiem sposób odżywiania jest tylko jednym z wielu czynników, które mają wpływ na proces nowotworzenia. Wiele osób, które nie spożywają mięsa prowadzi zdrowszy niż przeciętny styl życia, stąd określenie w jakim stopniu na ryzyko zachorowania na nowotwór wpływa dieta jest trudne. Niejedzenie mięsa najprawdopodobniej nie ogranicza ryzyka wystąpienia raka płuc, piersi, macicy i żołądka. Może natomiast zmniejszać niebezpieczeństwo nowotworu jelita grubego oraz prostaty.

Osteoporoza

Wystąpienie osteoporozy, podobnie jak pojawienie się choroby nowotworowej, jest uwarunkowane przez wiele czynników stylu życia, dietetycznych i genetycznych. Istnieją badania, które sugerują, że dieta wegetariańska może korzystnie wpływać na układ kostny, lecz wyniki nie są jednoznaczne. Wegetarianie nie dostarczają białek zwierzęcych, które zwiększają wydalanie wapnia oraz spożywają większe ilości potasu i witaminy K, które mogą wpływać korzystnie na kości. Jednocześnie istnieje u nich większe ryzyko niedoboru witaminy D, wapnia i estrogenów.

Choroby nerek

Wysoka podaż białka w diecie może zwiększać ryzyko wystąpienia choroby nerek, gdyż jest powiązana z wyższym współczynnikiem przesączania kłębuszkowego (GFR). Szczególnie istotna jest ilość spożywanego białka zwierzęcego, gdyż białko pochodzenia roślinnego jest korzystniejsze dla GFR. Dlatego też wegetarianie są mniej narażeni na choroby nerek oraz zaostrzenia istniejących już schorzeń. Jest to także wynik niższego poziomu cholesterolu, który jest obserwowany u osób nie jedzących mięsa.

Demencja

Badania wskazują na mniejsze ryzyko rozwoju demencji u osób na diecie wegetariańskiej. Najprawdopodobniej jest to skutek większej zawartości antyoksydantów w diecie. Nie bez znaczenia jest także obserwowane u wegetarian niższe ciśnienie tętnicze krwi oraz niższy poziom cholesterolu.

Poza wymienionymi schorzeniami, dieta wegetariańska może obniżać ryzyko wystąpienia zapalenia uchyłka jelita, kamieni żółciowych a nawet reumatoidalnego zapalenia stawów. U osób, które nie spożywają pokarmów mięsnych odnotowuje się także mniej udarów mózgu. Wegetarianie rzadziej też skarżą się na próchnicę zębów oraz problemy z wypróżnianiem i guzki krwawnicze. Przeprowadzenie jest dodatkowo utrudnione wieloczynnikową etiologią większości chorób, na których wystąpienie może mieć wpływ stosowana dieta. Sposób, w jaki oddziałuje wegetariański sposób odżywiania na funkcjonowanie organizmu, w dużym stopniu zależy też od odmiany diety jaka jest stosowana. Najważniejsza jest bowiem umiejętność właściwego zbilansowania sposobu żywienia, a właściwe komponowanie posiłków staje się zdecydowanie trudniejsze wraz ze zwiększaniem ilości restrykcji żywieniowych. Można jednak wymienić kilka najważniejszych aspektów, w których wegetarianizm przewyższa zwyczajowo stosowaną dietę.

Dieta wegetariańska jest bogata w składniki odżywcze (tzw. wysoka gęstość odżywcza), przy stosunkowo niskiej wartości energetycznej (tzw. niska gęstość energetyczna). Stąd ułatwia ona utrzymanie prawidłowej masy ciała. Ponadto pokarmy roślinne są ubogie w tłuszcz, cholesterol i nasycone kwasy tłuszczowe, a jednoczenie zawierają znaczne ilości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Korzystna jest również większa zawartość węglowodanów złożonych i błonnika pokarmowego. Diety wegetariańskie zapewniają również wyższy poziom magnezu, boru i kwasu foliowego oraz antyoksydantów (m.in. witaminy C i E, karotenoidów oraz fitozwiązków). W diecie stosowanej przez wegetarian jest również często obserwowany korzystny stosunek sodu do potasu (4 : 3).
Ponadto stosowanie diety bezmięsnej zmniejsza ryzyko związane z zakażeniem niektórymi bakteriami (np. Salmonelli) i pasożytami (np. włośni).

Autor: Marta Grochowska

Źródła:
Gertig H., Przysławski J.: Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu. PZWL, Warszawa 2007,
Stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetycznego i Dietetyków Kanady: diety wegetariańskie. (Position of the American Dietetic Association: Vegetarian Diets. Journal of the American Dietetic Association . 2009;109: 1266-1282. dostępne: http://empatia.pl/magazyn/stanowisko%20ADA_2003_PL.pdf)