Żywienie osób starszych

Organizm człowieka zaczyna się starzeć po 40. roku życia, jednak objawy tego procesu wzmagają się po 60. roku życia. Osoby w podeszłym wieku potrzebują starannej opieki, a także odpowiedniej diety, która ma ogromny wpływ na zdrowie, samopoczucie, a nawet długość życia. Co zatem powinno znaleźć się w odpowiednio zbilansowanej diecie przeznaczonej dla osób starszych?

Jakie zmiany zachodzą w starzejącym się organizmie?

Ludzie starsi powinni znacznie bardziej dbać o własne zdrowie, gdyż wraz z upływem lat wzrasta ryzyko występowania wielu chorób. Niestety na większość zmian, które zachodzą w procesie starzenia, nie mamy bezpośredniego wpływu, jednak trzymając się odpowiedniej diety oraz zdrowego trybu życia możemy poprawić ogólne samopoczucie.

Nieuniknione są zmiany w układzie pokarmowym, które skutkują zaburzeniami w procesie codziennego odżywiania. Ubytki w uzębieniu, zmniejszenie ilości wydzielanej śliny oraz obecnych w niej enzymów trawiennych, zmniejszenie zdolności odczuwania smaku, a także coraz większe trudności w połykaniu są głównymi przyczynami, przez które starsi ludzie nie odżywiają się prawidłowo - jedzenie staje się dla nich męczącą i niekiedy trudną czynnością, która nie daje już żadnej przyjemności.

Osoby starsze w większym stopniu są narażone na choroby układu pokarmowego - zapalenie żołądka, choroba refluksowa, parodontoza, a nawet choroba nowotworowa. Przyjmowane leki, które mają zapobiegać powyższym chorobom, stają się niekiedy przyczyną zaburzeń smaku, a także wpływają na mniejszą przyswajalność składników odżywczych.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że ludzie starsi często zaniedbują posiłki, nie odżywiają się regularnie, może to być spowodowane wcześniej wspomnianymi dolegliwościami, ale także chęcią oszczędzania, niekiedy chorobliwego, niestety kosztem własnego zdrowia.

Warto również wspomnieć, że niekorzystne zmiany, które zachodzą w procesach starzenia, nie kończą się jedynie na układzie pokarmowym. W układzie kostno- szkieletowym mogą wystąpić zaburzenia w gospodarce wapniowo-fosforowej, co prowadzi do osteoporozy, natomiast w układzie krążenia wzrasta ciśnienie tętnicze, a tętnice tracą elastyczność. Nie jest to bez znaczenia, gdyż mając wszystko na uwadze, łatwiej i lepiej zbilansujemy dietę przeznaczoną dla osób starszych, która będzie miała na celu poprawę ogólnego stanu zdrowia, poprzez dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Skutki złej diety

Spożywanie regularnych oraz bogatych w składniki odżywcze pokarmów jest podstawą utrzymania dobrego zdrowia. Źle zbilansowana dieta prowadzi do spadku masy ciała, a w konsekwencji do obniżenia aktywności fizycznej. Człowiek źle odżywiony staje się słaby i bardziej podatny na wszelkiego rodzaju choroby, ponieważ zmniejsza się odporność organizmu, co staje się przyczyną różnych infekcji.

Odpowiednio zbilansowana dieta - z czego powinna się składać?

Najważniejsze, aby dieta przeznaczona dla osób starszych była różnorodna oraz bogata we wszystkie składniki odżywcze, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dieta zawsze powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb danej osoby, ponieważ ilość energii pobieranej z pożywienia jest uwarunkowana indywidualnie, zależy od wieku, płci, a także aktywności fizycznej. U osób starszych poziom aktywności fizycznej jest znacznie niższy niż u ludzi młodych, stopniowo obniża się także podstawowa przemiana materii, dlatego też zapotrzebowanie na energię maleje. Przyjęto, iż wartość kaloryczna dziennych posiłków powinna zmieścić się w granicach 1800-2200 kcal.

Niezbędne w diecie osób starszych są tłuszcze, które występują w rybach morskich, wędlinach, chudym mięsie, olejach roślinnych oraz orzechach. W codziennym jadłospisie powinien znaleźć się też nabiał będący wspaniałym źródłem wapnia, który wzmacnia zęby i kości. Nie może także zabraknąć warzyw i owoców, ponieważ zawierają wiele witamin (szczególnie ważne są witaminy A, E i C, które chronią organizm przed powstawaniem wolnych rodników, znaleźć je możemy w rybach, tranie, mleku, jajach czy w wątrobie), a a także wapń, magnez, potas i błonnik, który reguluje pracę jelit, zapobiega nowotworom i  chorobom układu sercowo-naczyniowego (oprócz warzyw i owoców, jego źródłem są też kasze i produkty zbożowe). Nie należy zapominać o węglowodanach - w większości powinny to być węglowodany złożone, np. produkty pełnoziarniste. Zbawienny wpływ na organizm mają warzywa strączkowe, np. fasola czy soja które są źródłem fitoestrogenów, czyli związków, które łagodzą dolegliwości związane z menopauzą oraz chronią serce.

Posiłki powinny być nieduże objętościowo, a ich ilość ma zamykać się w granicach od 4-5 posiłków dziennie. Warto zwrócić uwagę na ogólny wygląd i sposób podawania dań - powinny zachęcać do zjedzenia.

Nie są zalecane produkty ciężko strawne, takie jak fasola i kapusta. Należy odstawić dania tłuste, smażone i wzdymające.

Nikt nie jest w stanie zatrzymać procesu starzenia, jednak dzięki odpowiedniej diecie oraz zdrowemu stylowi życia możemy go spowolnić. Niektórzy ludzie w podeszłym wieku nie pamiętają jak ważne jest regularne odżywianie, zaniedbują codziennie posiłki, co skutkuje gorszym stanem zdrowia. W sytuacji, gdy osoba starsza nie jest w stanie sama przygotować lub zjeść posiłku, rodzina lub opiekuni powinni pomóc. Nie należy zmuszać do jedzenia, ale jednocześnie nie wolno pozwolić na rezygnację z regularnego i zdrowego odżywiania.

Jagoda Marek