Żywność funkcjonalna
Społeczeństwo XXI wieku coraz częściej zwraca uwagę na prowadzenie tzw. zdrowego stylu życia, którego jednym z kluczowych elementów jest spożywana żywność. Prowadzenie aktywnego trybu życia wiąże się z polepszeniem zdrowia fizycznego, jak również psychicznego. To właśnie żywienie, oparte na zaleceniach nauki XXI wieku, ma nam zapewnić dobre samopoczucie, zdrowie, jednocześnie zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób, poprzez położenie nacisku na zrównoważoną dietę i tzw. zoptymalizowane żywienie.
Naukowcy, lekarze i dietetycy podkreślają, że poprzez właściwy sposób żywienia oraz odpowiednią aktywność fizyczną można zmniejszyć ryzyko rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych.
Przykładem żywności, wykazującej specyficzne, pożądane efekty fizjologiczne organizmu człowieka jest tzw. „żywność funkcjonalna", która jest pojęciem trudno definiowalnym. Najbardziej odpowiednim sformowaniem pojęcia żywności funkcjonalnej jest definicja ustalona w 1999 roku w ramach programu FUFOSE (Functional Food Science in Europe), finansowanego przez Komisję Europejską. Brzmi ona następująco:
„Żywność może być uznana za funkcjonalną jeśli udowodniono jej korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy, który to wpływ polega na poprawie: stanu zdrowia, samopoczucia i/lub zmniejszaniu ryzyka chorób. Żywność ta musi przypominać postacią żywność konwencjonalną i wykazywać korzystne oddziaływanie w ilościach, które oczekuje się, że będą normalnie spożywane z dietą - nie są to tabletki, ani kapsułki, ale część składowa prawidłowej diety".
Analizując przedstawioną definicję, można wnioskować, iż żywność funkcjonalna powinna spełniać następujące wymagania:
podstawowe czyli:
- naturalność - żywność funkcjonalna, nie może występować w postaci tabletek, kapsułek lub w innej formie uzupełniającej dietę,
- muszą to być produkty spożywcze w postaci tradycyjnej, przeznaczone do ogólnego spożycia jako część codziennej diety,
- wykazywać satysfakcjonujące pod względem naukowym działanie na organizm,
- wykazywać korzystny wpływ na funkcje organizmu związane z poprawą zdrowia, samopoczucia i/lub zmniejszeniem ryzyka chorób.
Zobacz również:
- hamować zmiany degeneracyjne ustroju lub działać leczniczo w przebiegu niektórych schorzeń,
- stanowić prawidłową dietę w specyficznych stanach chorobowych,
- zwiększać podaż składników odżywczych w fizjologicznych stanach zwiększonego zapotrzebowania,
- poprawiać nastrój i zwiększać wydolność psychofizyczną organizmu.
Żywność funkcjonalna nie musi spełniać kryterium funkcjonalności w stosunku dla całej populacji. Wystarczy, że spełnia założone działanie dla ściśle określonej grupy populacji lub w ściśle określonym stanie fizjologicznym, np. dla sportowców, kobiet ciężarnych lub dla osób wymagających specjalnego sposobu żywienia np. dla diabetyków lub osób chorych na Celiakie.
Żywność funkcjonalna stała się bardzo modna i bardzo chętnie rozpowszechniania. Ostatnie lata dostarczyły nowej wiedzy o żywności funkcjonalnej. Uważa się, że może ona pomóc w profilaktyce i zmniejszeniu ryzyka powstawania wielu chorób: układu krążenia, nowotworów, osteoporozy, nadciśnienia, chorób kobiecych, cukrzycy, anemii, otyłości, zaburzeń trawienia, choroby wątroby i nerek, próchnicy, choroby Alzheimera, jak również jest pomocna w stanach zmęczenia (szczególnie wynikającego z przemęczenia).
Podwyższona jakość zdrowotna żywności funkcjonalnej wynika głównie z obecności w jej składzie jednej lub kilku różnych substancji prozdrowotnych oraz optymalnej fizjologicznie proporcji poszczególnych składników. Może to być produkt spożywczy o pożądanej wartości odżywczej, wynikającej z naturalnej zawartości różnych składników bioaktywnych, ale może to być również produkt o nieco zmodyfikowanym składzie, czyli np. tradycyjny wyrób wzbogacony w specyficzny składnik prozdrowotny, (np. jogurt wzbogacony o dobroczynne bakterie, soki owocowe z dodatkiem witamin), jak również produkt w którym dany składnik został usunięty lub zastąpiony innym (np. cukier - słodzikiem).
Żywność funkcjonalna oraz wprowadzane do niej substancje pełniące określone fizjologiczne funkcje to głównie produkty pochodzenia roślinnego.Na liście składników prozdrowotnych dodawanych do żywności znalazły się: błonnik pokarmowy, probiotyki i prebiotyki (oligosacharydy), polifenole, fosfolipidy, białka, peptydy, aminokwasy np. tauryna, NNKT - wielonienasycone kwasy tłuszczowe, składniki mineralne oraz witaminy oraz cholina i lecytyna.
Żywność pochodzenia roślinnego zawiera związki nieodżywcze, którym przypisuje się wiele korzystnych funkcji fizjologicznych, związane są one przede wszystkim z ich właściwościami przeciwutleniającymi. Naturalnymi substancjami nieodżywczymi (NSN) obecnymi w żywności pochodzenia roślinnego nazywamy związki o właściwościach profilaktycznych, a niekiedy nawet leczniczych. Do naturalnych substancji nieodżywczych należą głównie metabolity wtórne roślin, których rola polega między innymi na ochronie gatunku przed czynnikami zagrażającymi jego przetwarzaniu w niesprzyjających warunkach.
Dietetyk Naturhouse Karolina Żmuda
NaturHouse Kraków
Ul. Wielopole 30
Tel.: (012) 422-50-47
NaturHouse Kraków
Ul. Wielopole 30
Tel.: (012) 422-50-47
Komentarze do: Żywność funkcjonalna (1)
Ale czy aby na pewno ?
1zbogacony jogurt w dobroczynne bakterie... Czyli prebiotyki, tak? pytanie jest ile tych bakterii przeżyje w kwasie solnym w żołądku i silnie zasadowe środowisko w dwunastnicy? Chyba że są mikrokapsułkowane, ale ponieważ ... pokaż całość