Dobry chłopiec!- Jest lepsza metoda na chwalenie Twoich dzieci

Naukowcy z Uniwersytetu w Chicago i w Stanford przez okres kilku lat zajmowali się badaniem relacji matka- dziecko. Wyniki przeprowadzonych przez nich analiz pokazują wyraźnie, że forma otrzymanej przez dziecko pochwały znacząco wpływa na jego nastawienie wobec wyzwań, przed jakimi staje w przyszłości.

Szczególnie korzystna okazała się pochwała, która wskazuje na konkretne zachowania i wybory malucha zasługujące na odpowiednie docenienie. Badania przeprowadzone pięć lat później dowiodły, że dzieci które częściej otrzymywały tego typu pochwały, zdecydowanie chętniej podejmowały nowe wyzwania. Wyraźnie gorsze wyniki wykazywały natomiast osoby, które w przeszłości chwalone były jedynie słowami typu „Jesteś dobrym chłopcem”- bez żadnego uzasadnienia. Wnioski, opublikowane w Child development, stanowią pierwsze przeprowadzone poza laboratorium poważne studium znaczenia pochwał dla rozwoju dziecka.

„To jest coś, co podejrzewaliśmy już znacznie wcześniej- na podstawie licznych wstępnych analiz. Wiele radości daje możliwość potwierdzenia naszych założeń na podstawie obserwacji”- powiedziała Elizabeth Gunderson, asystentka profesora psychologii na Uniwersytecie Temple w Filadelfii.-„Chwalenie wysiłków, konkretnych działań i pracy dziecka wydaje się wpływać bardzo korzystnie na kształtujące się u niego podejście do nowych wyzwań.”

Tego rodzaju „chwalenie działań” obejmuje komentarze typu „Pracowałeś bardzo ciężko” albo „Świetnie się spisujesz”. Podkreślają one znaczenie samej akcji, konkretnych poprawnie wykonanych i zasługujących na pochwałę czynności. Na przeciwnym biegunie znajdują się „pochwały osób”- skupiające się jedynie na stałych cechach malucha. Przedstawione rozróżnienie nie jest nowym zagadnieniem w psychologii, ale dokładny zakres jego wpływu na rozwój dziecka nie był jak dotąd jasny.

W ramach badań naukowcy odwiedzili ponad 50 rodzin z dziećmi w wieku między 1 a 3 rokiem życia. Podczas kilku 90-minutowych sesji sfilmowano relacje pomiędzy rodzicami, a ich podopiecznymi. Pięć lat później uzyskane w ten sposób wyniki poddano weryfikacji poprzez specjalną analizę przeprowadzoną na podstawie  kwestionariuszy rozdanych tej samej grupie osób. Ich zadaniem było przede wszystkim zmierzenie nastawienia dzieci do wyzwań i pojawiających się w ich życiu problemów. Te, które dorastały nagradzane metodą „chwalenia działań” okazały się bardziej otwarte na nowe doświadczenia i lepiej radziły sobie z wszelkimi przeciwnościami losu. Chętniej przyznawały również, że ciężką pracą są w stanie poprawić swój poziom inteligencji. Tego typu sposób doceniania podopiecznych wydaje się więc pomagać im w uwierzeniu, że ich talenty i umiejętności mogą ulec znacznej poprawie. Tymczasem metoda „chwalenia osób” może w pewnym stopniu wmawiać dzieciom, że ich zdolności są czymś stałym i niezmiennym.

„Wyniki przytoczonych analiz są niezwykle istotne”- zaznacza Carol Dweck, współautorka badania i profesor na Uniwersytecie w Stanford. Jej wcześniejsze dokonania stały się podstawą do zrozumienia roli pochwał w procesie rozwoju dziecka. „Nagranie tylu przykładów relacji matka- dziecko i przeprowadzenie na przestrzeni wielu lat licznych szczegółowych rozmów z rodzicami stanowi ogromne przedsięwzięcie.”

Kolejny ciekawy fakt ujawniony dzięki przeprowadzonym badaniom to różnica między sposobem chwalenia chłopców i dziewczynek. Obie grupy otrzymywały podobną ilość pochwał, jednak to chłopcy częściej chwaleni byli metodą „pochwał działań” ( 24 % wszystkich pochwał, podczas gdy w przypadku dziewczyn jedynie 10%). Już poprzednie badanie sugerowało taką możliwość, zaskoczeniem okazał się jednak stopień tego zróżnicowania.

Gunderson i jej współpracownicy podkreślają, że temat wpływu pochwał na dzieci nadal pozostaje otwarty. W dalszym ciągu zostało jeszcze wiele do zbadania. Dowiedziono, że istnieje zależność między rodzajem pochwały, a nastawieniem dziecka do wyzwań. Wciąż nie wiadomo jednak, czy wpływa to również na same działania. Czy dzieci kontynuują podjęte wyzwania, czy też zapał jest jedynie chwilowy? Czy „pochwały działań” dają jakiekolwiek długotrwałe efekty? Dalej nie znamy odpowiedzi na te pytania. Naukowcy mają nadzieję już wkrótce pogłębić podjęte badania również o te kwestie.

Wyniki dotychczas przeprowadzonych analiz niosą ze sobą wyraźny komunikat- pochwały mają ogromne znaczenie dla procesu rozwoju dziecka. Kształtują ich motywację, pewność siebie i podejście do otaczającego je świata. Warto zwrócić jednak uwagę na fakt, że nie każda pochwała działa w ten sam sposób.

Opracowała:

Aleksandra Piechel