Jak odczytywać rysunki przedszkolaka?

Dzieci w wieku przedszkolnym bardzo lubią rysować, jednakże często bywa też tak, że prócz sympatii do owego zajęcia, rysowanie służy im jako możliwość do odreagowania negatywnych emocji, przelania na kartkę papieru swoich uczuć oraz problemów, z którymi nie mogą sobie poradzić.

Prace plastyczne należą do podstawowych form komunikacji z dzieckiem w wieku przedszkolnym. Dzieci w tym wieku bardzo często używają kartki papieru jako możliwości przekazu swoich uczuć rodzicom i opiekunom. Ponieważ nie potrafią jeszcze mówić o tym co czują, łatwiej im stworzyć sobie swój odrębny świat poprzez malowanie. Wówczas mogą nie tylko wyrazić swoją osobowość i miłość do bliskich, ale także ujawnić swoje lęki i obawy. Nie muszą przy tym skrywać emocji.

Jak analizować rysunki dzieci?

Otóż nie jest to do końca takie proste, jak się wydaje. Aby móc poprawnie interpretować rysunki dziecka należy stosować się do czterech podstawowych zasad.

1. Nie stawiajmy diagnozy na podstawie jednego obrazka

To bardzo istotne, aby nie stawiać diagnozy na podstawie jednej czy dwóch prac plastycznych dziecka, ale aby w tym celu zacząć zbierać rysunki przedszkolaka, jak również dbać o ich ułożenie w porządku chronologicznym. Wszystko po to, by móc na podstawie minimum kilkudziesięciu prac sprawdzić, od jakiego czasu powtarzają się pewne elementy, jak również by upewnić się czy fazy rozwoju dziecka przebiegają prawidłowo.

2. Dbajmy o to, aby odpowiednio przygotować stanowisko pracy dziecku

Dobrze przygotowane stanowisko pracy zapewni dziecku zarówno odpowiednie warunki do rysowania, jak również atmosferę, która będzie sprzyjać jego twórczości. Warto zadbać o przybory – kredki, farby, pędzle, tak aby dziecko miało do nich dostęp i by chciało ich używać.

Zdarza się bowiem, że rodzice zaniepokojeni tym, iż ich dziecko cały czas posługuje się czarną barwą, tak naprawdę nie są świadomi tego, że być może maluch ma niezastrugane pozostałe kredki w innych kolorach, czy może też dlatego że paleta farb jest mocno zabrudzona i z tej przyczyny sięga tylko po jeden kolor.

Czasami sytuacja taka wynika również z czasowego okresu fascynacji danym kolorem. Jeżeli jednak upewnimy się, iż dziecko ma duży wybór jeżeli chodzi o gamę dostępnych kolorów, a mimo to od dłuższego czasu używa tylko np. czerni – powinno nas to zaniepokoić.

3. Nie wyciągajmy pochopnych wniosków – zawsze pytajmy autora co miał na myśli

Dziecko w wieku przedszkolnym zazwyczaj lubi rozmawiać i chętnie opowiada o swoich rysunkach oraz o tym, kto się na nich znajduje i dlaczego. Jeżeli nie ma ochoty to nie warto go zmuszać. Pamiętajmy jednak, że dziecko rysuje świat, który je otacza – normalny i naturalny, dlatego zabierając się za analizę jego dzieł, warto zwrócić uwagę na całe otoczenie oraz na szereg innych wydawałoby się oczywistych rzeczy, o których jednak dorośli potrafią zapominać. Dla dziecka bowiem liczy się każdy, nawet najmniejszy szczegół.

4. Nie zmuszajmy dziecka do rysowania – stawiajmy na spontaniczność

Jeżeli dziecko nie ma ochoty malować, nie ma sensu zmuszać i nakłaniać, gdyż tego typu rysunki będą po prostu przekłamane a ich treści nie będą mogły być poddane analizie. Kiedy dziecko czuje się zmuszane, wówczas reaguje tak samo jak osoba dorosła – denerwuje się, więc powinniśmy mieć świadomość, iż wtedy na kartkę przelana zostanie cała złość i frustracja odnośnie tej konkretnej sytuacji.

Zobacz również:

Pamiętajmy, że rysunki dziecka, które powstają w spontaniczny sposób są najbardziej cenne, gdyż wówczas dziecko otwiera się i bez barier rysuje to, co chce, a zarazem to, co dla nas dorosłych stanowi emocjonalne źródło pewnych sytuacji, które spotykają naszego malca i czasami dręczą przez dłuższy czas.

Rodzina – motyw przewodni na rysunkach dziecka

Dziecko bardzo często lubi rysować swoją rodzinę, jest ona jednym z najczęściej powtarzających się schematów u dziecka w wieku przedszkolnym, gdyż jest dla niego w tym wieku najważniejsza, tworzy cały jego świat. Na rysunku, na którym widnieje rodzina dziecka, w zasadzie każdy element jest bardzo istotny. Umiejscowienie m.in. tła, kresek, kolorów, a wreszcie poszczególnych członków rodziny, ich wielkości, wyrazów twarzy ma ogromne znaczenie i pozwala na dokładną analizę rysunku.

Zatem na co powinniśmy zwrócić szczególna uwagę, kiedy otrzymamy od dziecka portret rodziny?

Liczba osób

Liczba osób powinna zgadzać się ze stanem faktycznym, jednakże w świecie dziecka nie wszystko jest takie proste, jak nam - dorosłym się wydaje. Czasami wystarczy zazdrość o rodzeństwo, by dziecko nie umieściło członka rodziny na rysunku. Wówczas pamiętajmy, by nie wydawać poleceń dziecku, by uzupełniło swój rysunek o daną osobę, ale postarajmy się dowiedzieć, co jest powodem tego, że konkretna osoba nie występuje na rysunku malca.

Czasami bywa tak, że dziecko daną osobę rysuje dopiero na drugiej stronie i to wcale nie z braku miejsca przy członkach rodziny, ale dlatego, że do tej konkretnej osoby żywi jakąś urazę, niechęć. To wyraźny sygnał dla opiekunów, iż dziecko żywi do danego członka rodziny negatywne emocje. W takiej sytuacji rodzice w delikatny sposób powinni spróbować dowiedzieć się od dziecka co się stało, poznać przyczyny takiego stanu rzeczy.

Więzi rodzinne

Więzi rodzinne stanowią istotę analizy rysunków dziecka, ponieważ im dalej dane osoby znajdują się od siebie, tym słabsza więź. Dziecko, które wychowuje się w prawidłowo funkcjonującej rodzinie zazwyczaj będzie rysowało u członków rodziny jakieś wspólne elementy, łączące narysowane osoby. Mogą to być guziki w tym samym kolorze, czy podobne buty – uwidaczniają one istniejące więzi między członkami rodziny przy pierwszym spojrzeniu na obrazek.

Może zdarzyć się również tak, że nagle jeden z członków rodziny nie będzie posiadał owego charakterystycznego dla wszystkich elementu, co oznaczać może wykluczenie z kręgu przyjaciół. Zadaniem dorosłego jest dowiedzieć się kto i dlaczego został wykluczony ze wspólnoty.

Wielkość

Dzieci, które chcą poczuć się silne i śmiałe, które wykazują silne pragnienie by zapanować nad otaczającym je światem, często rysują swoją postać większą niż w rzeczywistości. Różnicowanie wielkości w przypadku dzieci w wieku przedszkolnym zaczyna się w wieku 4 lat. Mimo, iż wówczas doskonale zdają sobie sprawę z tego, że starszy brat powinien być wyższy, z premedytacją odbierają mu ten przywilej, ukazując własną przewagę.

Analogiczna sytuacja dotyczy dzieci, które z jakiegoś powodu przybierają na obrazku rozmiar krasnoludka bądź w takich wielkościach rysują któregoś z członków rodziny, a siebie samego obok jako olbrzyma. Jest to oznaką bezbronności i słabości osoby narysowanej w małych rozmiarach, z którą każdy zwycięży oraz przy której można się poczuć naprawdę silnym. Rodzice powinni zadać sobie pytanie dlaczego maluch chce tak się czuć w towarzystwie danej osoby.

Kolorystyka

Kolory, których używa dziecko do rysowania są odzwierciedleniem jego uczuć, jakie w sobie ukrywa. Jednakże dokonując analizy obrazków dziecka, nie traktujmy kolorystyki jaki stanu faktycznego, jedynie jako podpowiedzi, gdyż czasami nie do końca jasno precyzują rzeczywiste motywy dziecka. Mimo to warto zwracać na nie uwagę, gdyż wraz z szeregiem pozostałych elementów mogą nam sporo powiedzieć o stanie emocjonalnych malucha.

Pamiętajmy, aby brać pod uwagę jedynie te barwy, których dziecko nadużywa, a nie którymi się posługuje.

Znaczenie barw na rysunku dziecka:

szara – neutralna, osoby które ją wybierają są ostrożne i umiarkowane, pragną by się nimi opiekowano, same mają trudności w wyrażaniu uczuć

niebieska – oznacza spokój i wrażliwość, może wyrażać zamknięcie w sobie, bierność oraz rezygnację, wskazuje na pragnienie miłości oraz potrzebę harmonii

zielona – mówi o zdecydowaniu, byciu niezależnym od wpływów otoczenia, świadczy o uporze w dążeniu do celu

czerwona – cechuje ludzi zdobywczych, agresywnych, którzy wykazują chęci do działania i odnoszenia sukcesów, może być oznaką gniewu

żółta – oznacza spontaniczność otwartość, poszukiwanie rozwiązań, w celu stworzenia sobie lepszych możliwości, jednak jej nadmierne stosowanie może sugerować potrzebę uwolnienia wewnętrznych napięć

fioletowa – symbolizuje niezdecydowanie

pomarańczowa – oznacza próbę zwrócenia na siebie uwagi, dynamiczność, żywotność

różowa – symbol spokoju, równowagi i harmonii

brązowa – wyraża potrzebę osiągnięcia poczucia bezpieczeństwa w nowym środowisku

czarna – oznacza smutek, rozpacz, a drobne czarne plamki mogą zwiastować lęki oraz depresję

Warto analizować rysunki swojego malucha, które mogą pomóc zrozumieć jego obecny stan emocjonalny, lęki oraz pragnienia. Jednakże warto pamiętać, by w tym celu zadbać o każdy szczegół, aby interpretacja dzieł dziecka była zgodna ze stanem faktycznym oraz tym, co dziecko tak naprawdę chciało nam przekazać. Komunikacja symboliczna ma więc znaczenie w kontaktach z dziećmi, które w wieku przedszkolnym nie o wszystkim nam powiedzą. Rysowanie może być także możliwością dla dziecka, aby poprzez rysunek odreagować wszelkie złości oraz negatywne emocje. Nie każde dziecko ma bowiem ochotę, by pozbywać się ich nadmiaru poprzez płacz i złość, niektóre maluchy wolą to robić przy pomocy kredek. Jeżeli widzimy że dziecko ma wyraźną potrzebę, by rysować nie utrudniajmy mu tego oraz nie wtrącajmy się, pozwólmy maluchowi na odrobinę spontaniczności.

Autor:

Sabina Maćkowicz