Jak pomóc dziecku z dysleksją rozwojową?

Słysząc słowo dysleksja, wiele osób myśli o dziecku piszącym jak przysłowiowa „kura pazurem” i robiącym błędy ortograficzne. Nie jest to do końca błędne przekonanie, gdyż dysleksja ma dużo szerszy obraz i zakres oddziaływania.

Dysleksja jest zaburzeniem objawiającym się trudnościami w nauce czytania i pisania u tych dzieci, które nie powinny mieć z taką nauką problemów, tzn. są normalnie rozwinięte intelektualnie, nie mają żadnych poważnych wad wzroku i słuchu, ani schorzeń neurologicznych.

Dysleksja występuje w różnym nasileniu u kilku-kilkunastu procent populacji. Bywa naprawdę dużym problemem, szczególnie w szkole. Nierozpoznana dysleksja może być przyczyną złych ocen, a nawet pozostawienia dziecka na kolejny rok w tej samej klasie.

Rodzaje dysleksji

Dla określenia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu najczęściej stosuje się termin "dysleksja rozwojowa". Najczęściej wyróżnia się cztery typy tego zaburzenia, za kryterium biorąc dominujące zaburzenie występujące u dziecka:

• dysleksja typu wzrokowego – u jej podłoża leżą zaburzenia postrzegania wzrokowego. Dziecku brakuje koordynacji wzrokowo – ruchowej i wzrokowo – przestrzennej, ciężko mu na przykład trafić do celu, gdyż nie potrafi poprawnie przewidzieć, gdzie upadnie piłka. Często myli litery o podobnym wyglądzie, np. m-n albo „obraca literki”, pisząc p zamiast b;
• dysleksja typu słuchowego – ten rodzaj jest związany z zaburzeniami percepcji dźwięków, zwłaszcza mowy. Słabsza jest też pamięć słuchowa. Charakterystyczne dla tego typu są błędy ortograficzne, gdzie przemiennie stosowane są litery, których brzmienie jest podobne, np. f-w, k-g;
• dysleksja typu mieszanego – łączy cechy dysleksji wzrokowej i słuchowej;
• dysleksja typu integracyjnego –  dziecku brak koordynacji ruchowej, ma problemy z czynnościami wymagającymi precyzji, np. wiązaniem butów, wycinaniem figur z papieru. Pojawiają się też objawy dysleksji typu wzrokowego i słuchowego.

Przyczyny dysleksji rozwojowej

Przyczyny dysleksji nie zostały do tej pory dokładnie poznane, choć wykryto i opisano liczne cechy różniące dyslektyków od nie-dyslektyków, takie jak odmienny rozkład aktywności części mózgu w czasie wykonywania prostych zadań językowych. Są to o tyle istotne informacje, że jednoznacznie potwierdzają, iż dysleksja to zjawisko o podłożu biologicznym. Istnieją wyniki badań sugerujące, że dysleksja może obecnie występować częściej niż w przeszłości, w związku ze zmianą diety przeciętnego dziecka.

Co rodzice mogą zrobić dla dziecka dyslektycznego?

Rodzice mogą podjąć szereg aktywności, które sprawią, że dysleksja dziecka stanie się mniejszym problemem.

Niezwykle ważny jest kontakt z nauczycielem i placówkami specjalistycznymi. Dziecko nie może być oceniane w identyczny sposób, co reszta dzieci. Dysleksja nakłada pewne ograniczenia na możliwości dziecka, jednak w żaden sposób nie uniemożliwia mu osiągania doskonałych wyników. Odpowiednia terapia pozwoli na naukę bez stresu wywołanego niewłaściwymi oczekiwaniami.

Dziecku należy pomagać w lekcjach. Cierpliwe poprawianie błędów wraz z pociechą może dużo zmienić, również w podejściu dziecka do pracy domowej.

Samodzielne czytanie lektur szkolnych nie przynosi dziecku dyslektycznemu żadnej satysfakcji. Trzeba spróbować zachęcić dziecko do ćwiczeń, na przykład zadając mu pytania odnoście tekstu, przedstawiając treść tekstu jako bardzo interesującą lub po prostu dostarczając dziecku tekstów zgodnych z jego zainteresowaniami.

Warto jest włączyć ćwiczenia językowe w program codziennych zabaw. Tworzenie śmiesznych rymowanek, podawanie wyrazów rozpoczynających się na tę samą literę czy wskazywanie wyrazu, który nie rymuje się z pozostałymi będą nie tylko formą spędzenia z dzieckiem czasu, ale i pomogą mu poprawić umiejętności związane ze słuchaniem. Dobrze jest skonsultować się z terapeutą w sprawie konkretnych rodzajów ćwiczeń.

W dziecku należy kształtować odporność na sytuacje problemowe związane z jego trudnościami w czytaniu i pisaniu. Wsparcie rodziców jest ogromnie ważne, szczególnie, że rówieśnicy potrafią wyśmiewać się z dzieci, którym trudniej przychodzą pewne aktywności. Nie można dopuścić do sytuacji gdy dysleksja zaburza rozwój społeczny dziecka. Niekiedy sprawę trzeba skonsultować z wychowawcą lub opiekunem grupy.

Im wcześniej dysleksja zostanie wykryta i zdiagnozowana, tym łatwiej jest jej przeciwdziałać. Optymalny czas na wykrycie ryzyka dysleksji to okres, gdy dziecko jeszcze chodzi do przedszkola.

Dysleksja nie jest zaburzeniem, które można całkowicie wyeliminować za pomocą terapii czy leków. Dlatego ważne jest wyćwiczenie różnych strategii postępowania, dzięki którym dysleksja nie będzie przeszkadzać w życiu codziennym. Powinna w tym pomóc terapia pedagogiczna (zajęcia kompensacyjno-korekcyjne). Im wcześniej terapia się zacznie, tym lepiej dla dziecka.

Autor: Agnieszka Muciek - Szewczyk