Jak powinno wyglądać prawidłowe żywienie dzieci?
Dieta dzieci znacząco różni się od tej stosowanej u osób dorosłych, dlatego bardzo ważną sprawą jest, aby każdy rodzic znał podstawowe zasady żywienia. Prawidłowe odżywianie równa się zdrowiu, a co za tym idzie jest najlepszą profilaktyką chorób jaką może zapewnić odpowiedzialny rodzic.
Dieta dziecięca powinna być starannie dobrana pod względem ilościowym jak i ilościowym. Ważne, aby była również urozmaicona i dopasowana smakowo. Warto korzystać ze stale aktualizowanych zaleceń żywieniowych, ponieważ są one tworzone na podstawie wieloletnich badań klinicznych i doświadczeń.
Ile energii powinno otrzymać nasze dziecko?
Na wstępie należy zaznaczyć, iż ze względu na rozwój dziecka zapotrzebowanie energetyczne jest zróżnicowane. Przeciętnie dziecko w wieku szkolnym wykorzystuje około 50% energii na utrzymanie podstawowych funkcji życiowych, pozostałe 12% wykorzystywane jest na wzrastanie, około 25% na aktywności fizyczną, a pozostała energia do trawienia, termoregulacji i oczywiście magazynowania w tkance tłuszczowej. Na dzień dzisiejszy uważa się, że prawidłowe zapotrzebowanie energetyczne u dziecka do 6 miesiąca życia powinno wynosić 108 kcal/kg mc./dobę. Wartość ta w drugim półroczu spada do 96 kcal/kg mc./dobę. Spadek ten wynika z obniżenia tempa wzrostu w tym okresie oraz niezbyt dużej aktywności fizycznej. Zapotrzebowanie energetyczne powinno spadać w kolejny 3-letnich okresach o około 10kcal/kg mc./dobę, tak by w wieku 13-15 lat wynosiło około 50kcal/kg mc./dobę.
Jakie jest zapotrzebowanie na białko?
Cały czas prawidłowe wartości białka potrzebne dla rozwijającego się dziecka są tematem intensywnych badań. Na dzień dzisiejszy uważa, się że normy te powinny być obniżane w przypadku niemowląt jak i dzieci starszych. Zbyt duże ilości spożywanego białka mogą powodować wzrastanie stężenia mocznika. Najlepszym białkiem jakie może otrzymać nowonarodzone dziecko jest te zawarte w mleku matki. Charakteryzuje się ono najlepszym składem aminokwasów, najlepszą przyswajalnością oraz wartością odżywczą. Uważa się, że zapotrzebowanie na białko powinno mieścić się w granicach 1,5-3g/kg mc./dobę w zależności od wieku. Ilość ta powinna zapewnić 9-12% zapotrzebowania dobowego na energię. W naszym kraju ustalono, iż wartość odżywcza białka nie powinna być mniejsza od 70% białka wzorcowego (100% zawiera białko w mleku matki). W pierwszym półroczu natomiast nie powinno być ono mniejsze niż 80% wartości białka wzorcowego.
Ile tłuszczu powinno się dostarczać naszym pociechom?
Zobacz również:
Zapotrzebowanie na tłuszcze jest bardzo zróżnicowane, zarówno w okresie płodowym jak i po urodzeniu. Uznaje się, że w okresie od około 25 tygodnia życia płodowego, aż do kilku miesięcy po urodzeniu, w czasie kiedy dochodzi do gwałtownego rozwoju mózgu zwiększa się zapotrzebowanie na lipidy (zapotrzebowanie na tłuszcze sięga 60%). Są one niezbędne do prawidłowej struktury komórek oraz mieliny. W diecie niemowląt powinno się podawać równe ilości nienasyconych jak i nasyconych kwasów tłuszczowych, przy czym te drugie powinny stanowić tylko 15% całkowitej zawartości tłuszczów.
Mleko kobiece a mleko krowie
Bez najmniejszych wątpliwości należy zachęcać kobiety do karmienia piersią. Jest to najlepszy i najodpowiedniejszy pokarm jaki może otrzymać noworodek jak i niemowlę. Umożliwia on prawidłowy rozwój psychofizyczny dziecka. Sam akt karmienia jest momentem, w którym nasilają się więzy emocjonalne między matką a dzieckiem.
W przeciwieństwie do mleka kobiecego, mleko krowie ma większą zawartość białka. Wzrost m.in. tyrozyny, fenyloalaniny czy metioniny negatywnie wpływa no ośrodkowy układ nerwowy. Mleko kobiece zawiera natomiast więcej cystyny, która po przemianach metabolicznych daje taurynę będącą związkiem pozytywnie wpływającym na rozwój ośrodkowego układu nerwowego. Mleko krowie ze względu na obecność beta-laktoglobuliny stanowi częstą przyczynę alergii u dzieci. Pokarm kobiecy zawiera dodatkowo laktoferrynę pozytywnie wpływającą na rozwój flory jelitowej oraz ułatwiającą wchłanianie żelaza.
W obu pokarmach zawartość tłuszczu jest mniej więcej zbliżona do siebie. Różnica polega jednak na składzie jakościowym. Otóż mleko kobiece ma znacznie większa ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych, szczególnie kwasu linolowego. Niedobory związanie z przyjmowanie mleka krowiego mogą spowodować zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym, a także zaburzenia widzenia i wzrastania. Ważnym składnikiem mleka kobiecego jest również karnityna warunkująca prawidłowy bilans azotowy.
Węglowodany, szczególnie laktoza chroni niemowlęta przed katabolizmem tkanek, sprzyja rozwojowi Lactobacillus bifidus, a także poprawia wchłanianie wapnia. W mleku krowim jest mniej laktozy, a poza tym różni się ona właściwościami chemicznymi oraz receptorami w stosunku do laktozy kobiecej.
Ze względu na większą ilość składników mineralnych w mleku krowim wzrasta ryzyko przeciążenia nerek niemowlęcia. Nieodpowiedni stosunek fosforanów do wapnia źle wpływa na przyswajanie mleka krowiego. Zdecydowanie gorsze są również parametry wchłaniania żelaza z mleka krowiego. Warto wspomnieć o większej ilości witamin w mleku krowim. Jednak ze względu na fakt, iż organizm dziecka w pierwszych miesiącach życia korzysta z nagromadzonych zapasów nie są one tak istotne. Mleko kobiece zawiera ponadto odpowiednio dobrane przeciwciała, które przenikając do organizmu dziecka zwiększają jego odporność.
Podsumowując można stwierdzić iż mleko krowie zapewnia odpowiednią dawkę energii i składników odżywczych, zmniejsza ryzyko alergii, zwiększa obronę immunologiczną, pozytywnie wpływa na rozwój psychofizyczny malucha, a także zmniejsza ryzyko zachorowania przez kobietę na raka piersi lub jajnika.
Jak powinien wyglądać prawidłowy model żywienia niemowląt karmionych piersią?
Od pierwszych dni po porodzie, aż do około 6 miesiąca życia niemowlę powinno otrzymywać w zasadzie tylko mleko matczyne, nie zapominając oczywiście o suplementacji witaminy D w ilości 400-800j. Od około 6 miesiąca życia można wprowadzać dziecku dodatkowe produkty, głownie węglowodany, a także białka, witaminy i składniki mineralne. Takimi produktami mogą być marchew, jabłka, ziemniaki, maliny, brzoskwinie, wiśnie a także porzeczki czy morele. Nie powinno się natomiast podawać cytrusów do 12 miesiąca życia ze względu na ich właściwości uczulające Od 7 miesiąca można podawać już dziecku niewielkie ilości mięsa, głownie drób, wołowinę czy cielęcinę. Kolejne miesiące to okres stopniowego wprowadzania żółtek, biszkoptów bezglutenowych czy chrupków kukurydzianych. Dziecko 10-12 miesięczne może być karmione uzupełniająco mlekiem modyfikowanym.
Autor: Piotr Kuc
Źródła:
Krawczyński Marian, Propedeutyka pediatrii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009
Kubicka Krystyna, Pediatria, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010
Komentarze do: Jak powinno wyglądać prawidłowe żywienie dzieci?