Jak rozpoznać ADHD?

Rozpoznanie ADHD nie jest łatwe, ponieważ głównie opiera się na obserwacji dziecka, która nie powinna być zbyt krótka i powierzchowna. Takimi podstawowymi objawami, służącymi rozpoznaniu ADHD są: impulsywność, zaburzenia koncentracji uwagi oraz nadruchliwość.

Objawy ADHD, czyli zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, zazwyczaj są najlepiej widoczne pomiędzy 5. a 7. rokiem życia. Jednak bardzo często zespół nadpobudliwości psychoruchowej towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Wraz z rozwojem i wiekiem dziecka objawy ADHD zmniejszają się lub przybierają odmienną postać.

Impulsywność dziecka

Dziecko jest gwałtowne, porywcze, podczas wykonywania różnych czynności kieruje się impulsami i  ulega im, nie zastanawia się nad tym, co robi. Nie potrafi zapanować nad swoim zachowaniem. Podczas rozmowy ma trudności z wysłuchaniem innych osób do końca – przerywa im, nie pozwala dokończyć wypowiedzi, wtrąca się do rozmowy, bardzo dużo mówi. Czasami może być nawet agresywne i łatwiej się denerwuje.

Na lekcjach, dziecko z ADHD, zabiera głos, gdy nie zostanie o to poproszone, np. przy udzielaniu odpowiedzi na pytania nauczyciela przez inne dzieci. Nie wysłuchuje pytań do końca, przerywa nauczycielowi oraz innym dzieciom. Ma trudności z czekaniem na swoją kolej. Bardzo często podejmuje decyzje pochopnie i z łatwością zgadza się z pomysłami innych osób. Nie potrafi przewidzieć, jakie będą konsekwencje podejmowanych przez niego decyzji i działań. Nie zastanawia się nad tym, co się stanie, gdy coś zrobi i jak to wpłynie na niego samego oraz na jego otoczenie. Dziecko z ADHD, gdy wpadnie na jakiś pomysł, od razu przechodzi do jego wykonania, nie zastanawia się nad tym, co chce zrobić. W przeciwieństwie do dziecka spokojnego, które po wpadnięciu na jakiś pomysł, najpierw zastanawia się i podejmuje decyzję, a dopiero potem przechodzi do jego wykonania lub porzuca swój plan. Dziecko z ADHD ma także duże trudności z planowaniem działań.

Zaburzenia koncentracji uwagi u dziecka z ADHD

Dziecko z ADHD ma rozproszoną uwagę, ma trudności ze skupieniem się przez dłuższą chwilę i szybko traci zainteresowanie wykonywaną czynnością. Takie dziecko rozpraszają różne czynniki, np. rozmowy innych osób, hałas dobiegający z zewnątrz, odgłosy jadących samochodów, a poprzez to porzuca wykonywanie danej czynności i skupia uwagę na tym, co jest w ogóle nieistotne, co dzieje się na dworze, a w związku z tym zaczyna rozmawiać, wiercić się na krześle.

W szkole swoim zachowaniem, np. rozmową, wierceniem się, przerywaniem nauczycielowi w połowie zdania, wpływa też na inne dzieci, ponieważ przeszkadza im, nie pozwala się skupić na temacie lekcji i sprawia, że dzieci skupiają na nim całą swoją uwagę. Nie słucha dokładnie tego, co mówi nauczyciel, ma trudności ze skupieniem się na szczegółach. Buja w obłokach, a poprzez to nie słyszy, co mówi do niego nauczyciel lub inne osoby. Na sprawdzianach popełnia błędy, ponieważ nie czyta dokładnie całego zadania. Na lekcjach ma trudności ze zrozumieniem danego tematu. Bardzo często poprzez nieskupianie się na zajęciach, nie potrafi odpowiedzieć na pytanie nauczyciela, ponieważ nie usłyszało całego pytania, Nie słuchało wyjaśnień nauczyciela i w związku z tym nie potrafi sformułować poprawnej wypowiedzi. Ma też trudności z odrabianiem lekcji, pojawia się wiele błędów albo unika odrabiania lekcji i wymyśla różne wymówki. Dziecko z ADHD wykazuje zainteresowanie daną czynnością, jeśli sprawia mu ona przyjemność, lubi ją wykonywać i znajduje się w sferze jego zainteresowań. Bardzo często zapomina, co miało zrobić, a także gubi różne przedmioty i rzeczy, np. długopisy, rękawiczki.

Nadruchliwość u dziecka z ADHD

Dziecko z ADHD potrzebuje, żeby być ciągle w ruchu. Nie potrafi przez dłuższy czas usiedzieć w jednym miejscu – wierci się, macha rękami lub nogami, stuka różnymi przedmiotami o ławkę, a nawet może zacząć chodzić po klasie. Nie potrafi się bawić spokojnie i po cichu, jego zabawy zawsze są głośne, wokół siebie ma bałagan, psuje różne zabawki lub przedmioty, jednak robi to nieumyślnie. Szybko biega po podwórku, korytarzu w szkole albo na boisku. Łatwo się przewraca i potyka o różne przedmioty. Podejmuje działania, które mogą być dla niego niebezpieczne. Szybko traci zainteresowane jedną czynnością i przerzuca się na inną aktywność. Nie potrafi w spokoju odpoczywać i ma trudności z zasypianiem wieczorem, wstaje wcześnie rano, budzi się w nocy.

Rozpoznanie ADHD przez lekarza

Rozpoznanie ADHD powinno zostać potwierdzone przez lekarza. Jest to bardzo trudne, a diagnoza powinna obejmować: zebranie informacji na temat dziecka od rodziców i jego nauczyciela. Następnie należy przeprowadzić badanie pediatryczne, neurologiczne oraz wykonać EEG. Lekarz powinien sam obserwować, jak zachowuje się dziecko oraz porozmawiać z nim. Potem musi ocenić jego zachowanie przy pomocy kwestionariuszy diagnostycznych, czyli ocenić, jak nasilają się u niego problemy nadpobudliwości psychoruchowej, zaburzenia koncentracji uwagi, zachowania problemowe. Następnie ocenia jego aktywność ruchową, a także iloraz inteligencji.

Wczesne rozpoznanie ADHD pozwoli odpowiednio pomóc dziecku, aby potrafiło dobrze funkcjonować w życiu, a także nauczyć się żyć z nadpobudliwością psychoruchową, ponieważ konsekwencje nieliczenia ADHD mogą być bardzo groźne. Takie dziecko częściej ulega wypadkom, np. ma urazy głowy. Występuje u niego większe ryzyko popełnienia samobójstwa, ciągle wpada w konflikt z prawem. Ma wypadki samochodowe, a także zdobywa niższe wykształcenie i jest bardziej podatne na uzależnienia, np. od alkoholu czy narkotyków. Popada w depresje, nerwice, ma stany lękowe.

Autor: Ilona Górecka