Kary i nagrody w życiu przedszkolaka

Karanie to temat bardzo szeroki i niezwykle trudny do realizacji. Chyba każdy rodzic chciałby unikać karania swojej pociechy, jednakże zarówno nagradzanie, jak i karanie są nieodzownym elementem w wychowaniu dziecka. Jednakże jak stosować te metody, by przyniosły jak najwięcej korzyści dziecku?

Dzieci zwykle cechują się spontanicznym, beztroskim zachowaniem. W wieku przedszkolnym starają się poznawać świat wszystkimi zmysłami, nie zważając na konsekwencje, aczkolwiek starsze przedszkolaki doskonale zdają sobie sprawę czego nie należy robić i dlaczego. Czasami zdarza się, iż niesforność malucha osiąga apogeum a cierpliwość rodziców się kończy. Co wtedy?

Jak ukarać dziecko, by w odpowiedni sposób przemyślało swoje zachowanie oraz aby wyniosło naukę na przyszłość?

Przede wszystkim rodzice powinni unikać wymyślania przeróżnych rodzajów kar na coraz to nowsze wyczyny swoich pociech. Dzieci zaskakują i zaskakiwać będą, to normalny etap w ich życiu, kiedy próbują różnych rzeczy i uczą się na własnych błędach. Przed niektórymi konsekwencjami nie uchronimy swoich pociech, jednakże poprzez prawidłowy system kar i nagród, możemy wypracować w dziecku pewną konsekwencję działania.

Kiedy przedszkolak zaczyna sprawiać pewne kłopoty, gdy staje się coraz bardziej niesforny a jego zachowanie nieprzewidywalne a zarazem zaskakujące, wówczas warto ustalić zasady, jakie panować będą w domu. Oczywiście wszelkie ustalenia powinny odbywać się w obecności dziecka, wspólnie z malcem, jak też w spokojnej i miłej atmosferze.

Rodzice powinni zachęcić swoją pociechę do wypowiadania się na temat tego, co wolno robić a czego nie. Należy również upewnić się, czy dziecko w odpowiedni sposób zrozumiało zapisane zasady. Powinno mieć również świadomość, iż nie tylko ono musi stosować się do reguł, ale wszyscy domownicy.

W zależności od wieku dziecka, zasady tworzymy w formie pisemnej bądź obrazkowej. Pamiętajmy, aby nie było ich zbyt dużo. Ilość powinna być dostosowana do możliwości pamięciowych malca. Spisywanie zasad, powinno być zabawą, dlatego na koniec można odbić na papierze z zasadami dłonie wszystkich domowników, na znak, że zgadzają się przestrzegać reguł.

Wiadome jest, iż dziecko - szczególnie w wieku przedszkolnym, sprawdza granice wytrzymałości swoich rodziców czy opiekunów. Zdarza się, iż niepożądane zachowania będą się powtarzać bądź nawet nasilać, a wszelkie możliwe sposoby rozmów, nie będą odnosiły już żadnych skutków. Wówczas warto określić sposób, w jaki dziecko będzie ponosiło karę za swoje zachowanie.

Zobacz również:

Najczęstszym i najlepiej sprawdzającym się sposobem jest tzw. karny kącik, w którym sadzamy dziecko na kilka minut, kiedy malec narozrabia. Oczywiście za pierwszym razem ważne jest ostrzeżenie dziecka, aby wiedziało, że w chwili gdy dopuści się danego zachowania po raz kolejny, zostanie posadzone na krzesełku.

Rodzice powinni pamiętać, aby od razu po zdarzeniu wytłumaczyć dziecku, dlaczego znalazło się w karnym kąciku oraz powiedzieć ile czasu tam spędzi. Zachęcajmy dziecko, by w czasie kary starało się przemyśleć swoje zachowanie.

Przy wdrażaniu tej metody, pewne jest, że dziecko będzie się buntować i nie od razu zaakceptuje ten sposób karania. Dlatego warto uzbroić się w cierpliwość i spokojnie, za każdym razem odprowadzać dziecko na krzesełko, do czasu, aż zaakceptuje sytuację. Karny kącik to nie tylko czas dziecka na przemyślenia, ale także na wyzbycie się negatywnych uczuć. Dlatego rodzice powinni pozwalać dziecku w tym miejscu na wszelkie złości i histerie, oraz dać czas, by maluch sam mógł się uspokoić. Kiedy to nastąpi przyjdzie czas na kolejny etap, jakim jest rytuał przeprosin.

Przeprosiny powinny odbywać się po krótkiej rozmowie, dotyczącej przemyśleń dziecka na temat niegrzecznego zachowania. Rodzice nie powinni lekceważyć tego etapu, jest on bowiem niezwykle istotny, gdyż uczy dziecko owego magicznego słowa do konkretnych osób.

Uczmy dziecko, że nie można wstydzić się słowa przepraszam, ale swoich nieodpowiednich zachowań. Pamiętajmy, by podkreślać, iż owa zasada tyczy się nie tylko dzieci, ale również dorosłych. W czasie przeprosin ważna jest świadomość malca, aby wiedziało za co przeprasza, jak również by utrzymywało kontakt wzrokowy z daną osobą.

Kolejnym pomysłem skutecznego kontrolowania zachowania dziecka, jest stworzenie tabelki obejmującej czas siedmiu dni. Wówczas pod koniec każdego dnia oceniamy razem z dzieckiem czy jego zachowanie było grzeczne czy też nie – w zależności od ustaleń przyklejamy wesołą buźkę lub smutną. By dodatkowo zmobilizować dziecko, warto ustalić jakąś konkretną nagrodę – np. wyjście na basen czy do sali zabaw, kiedy po tygodniu na tabelce będzie wisiało minimum pięć wesołych uśmiechów.

Rodzice prócz typowego karania dziecka, powinni zwrócić szczególną uwagę na sposób w jaki komunikują się z maluchem. Bardzo ważne jest, aby podkreślać nie tylko negatywne zachowania dziecka, ale również te pozytywne. Ważne jest, aby unikać nakazów i zakazów w komunikatach kierowanych do dziecka. Ignorowanie pozytywnych zachowań, wyrabia w dziecku złe nawyki – gdyż jak inaczej zwrócić na siebie uwagę rodziców, jak nie przez złe zachowanie?

Pochwałami naprawdę można dużo zdziałać!

Badania jednoznacznie wskazują na pozytywny wpływ pochwał nie tylko na zachowanie dzieci, ale także na wzrost samooceny. Dzieci częściej chwalone osiągają lepsze wyniki w nauce, jak również lepiej radzą sobie w kontaktach społecznych niż maluchy ciągle krytykowane i karcone.

Warto także dawać dziecku możliwość wyboru, bowiem ta metoda uczy dziecko samodzielności i odpowiedzialności za siebie oraz innych. Pamiętajmy, iż dziecko nie jest w stanie podejmować decyzji, jednakże kiedy ma możliwość z dwojga rzeczy wybrać jedno, czuje się bardziej niezależne i wzrasta jego poczucie własnej wartości. Dlatego warto pozwolić przedszkolakowi zadecydować np. czy na śniadanie chce zjeść parówkę czy jajecznicę bądź w którym sweterku chce pójść do przedszkola.

Pamiętajmy, iż zarówno jeżeli chodzi o karanie, jak i nagradzanie, należy to robić z głową. Rodzice powinni komentować poszczególne zachowania dziecka, zwracając uwagę na to co dobre bądź złe, jednakże cały czas opierając się na konkretnych sytuacjach, a nie na ogóle. Pochwały powinny obejmować konkretne czynności - nawet najdrobniejsze zachowania zmierzające do poprawy postawy dziecka. Dla dziecka będzie to wyraźny sygnał, iż jest doceniane oraz zauważane przez rodziców, a każdy nawet drobny gest się liczy.

Autor:
Sabina Maćkowicz