Lęk u dziecka

Lęk i strach to pojęcia znane chyba każdemu człowiekowi. Najczęściej strachu doświadczamy, będąc dziećmi. U nich, w zależności od wieku, objawia się to mniej lub bardziej wyraźnie. Takie zachowanie może stanowić źródło niepokoju, jeśli dziecko czegoś boi się panicznie. Warto wiedzieć, skąd się bierze lęk u dziecka i jak powinno się je wspierać w takich sytuacjach.

Lęk a strach

Oba te pojęcia używane są zamiennie, jednak z psychologicznego punktu widzenia, są pomiędzy nimi pewne różnice.

Strach towarzyszy nam przez całe życie, odczuwamy go wtedy, kiedy grozi nam coś konkretnego. Dziecko boi się, kiedy widzi zagrożenie, które może zaszkodzić nie tylko jemu, ale również ludziom w jego otoczeniu, np. strach przed nadjeżdżającym samochodem.

Lęk jest to stan emocjonalny, który ma swoje źródło we wnątrzu osoby, która się boi. W tej sytuacji zagrożenie jest niewidoczne, ukryte. Często to tylko wynik wyobraźni, fantazji, myśli. W przypadku strachu sprawa bywa prostsza, aby się go pozbyć, wystarczy usunąć fizyczną przyczynę, jeśli natomiast chodzi o lęk, sprawa nie jest taka łatwa, gdyż znajduje się ona w podłożu psychicznym dziecka.

Lęk u dziecka nie jest zły

Często, jeśli dziecko odczuwa lęk, boi się czegoś, rodzice odbierają to jako wychowawczą porażkę. Uważają, że popełnili gdzieś błąd, ich dziecko nie powinno się bać. Jest to jednak pomyłka, gdyż lęk u dziecka to naturalny odruch w procesie rozwijania się. To żadna nieprawidłowość, a wręcz przeciwnie, można nawet powiedzieć, że lęk w pewnym sensie to sprzymierzeniec naszej pociechy. Chociaż chociaż to nieprzyjemne, jest niezbędne do życia każdego człowieka, bo dzięki niemu można uniknąć wielu niebezpiecznych sytuacji. To uczucie ostrzega nas przed niebezpieczeństwem i tak samo robią małe dzieci - ostrzegają. Kiedy odczuwają strach, „włączają alarm” zachowują się inaczej, zwracają na siebie uwagę i dają nam do zrozumienia, że coś jest nie tak. W ten sposób możemy im pomóc, starać się je ochronić. Dzieci często boją się rzeczy, które w żaden sposób im nie zagrażają, a wszystko dlatego że nie mają zbyt dużego doświadczenia.

Najczęstsze źródła lęku

Ciemność – jest to najczęstsza przyczyna lęku u dzieci w każdym wieku. Poprzez stymulację wyobraźni w ciemności, wszędzie mogą przebywać najróżniejsze „straszydła” nic więc dziwnego, że można wtedy odczuwąć strach. Wszystkie zabawki, każdy kąt pokoju dziecka, które za dnia są bezpieczną oazą, w ciemności zamieniają się w źródło odczuwanego strachu. W ciemności nieprzyjemne jest także uczucie osamotnienia, dziecko budzące się w nocy, w ciemnym pokoju, bez kochanej osoby, najczęściej reaguje głośnym płaczem. Aby temu zapobiec, można zastosować pewne czynności, które pomogą zniwelować zbędne napięcie u dziecka np. najpierw kąpiel dziecka, czytanie przyjemnej bajki, przytulanie się, zapewnienie dziecka, że będziemy tuż obok. Gdy dziecko zaśnie, można również zostawić w jego pokoju małe światło, choćby na całą noc.

Zobacz również:

Złe sny - przyczyn koszmarów może być wiele: dzień zbyt bogaty w emocje, wysłuchanie strasznej bajki, czy oglądanie nieodpowiednich programów telewizyjnych. Każde dziecko ma inne podejście emocjonalne do danej rzeczy, czy sytuacji. Pojawianie się złych snów od czasu od czasu nie powinno niepokoić rodziców, gdyż jest to naturalna reakcja na pewne zdarzenia. Ważne jest, aby zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa, wtedy kiedy budzi się w środku nocy z płaczem. Należy je w tym momencie pocieszyć, przytulić, zapewnić że nic mu nie grozi, poczekać aż spokojnie zaśnie z powrotem.

Zwierzęta – jeśli dzieci nie wychowują się wśród zwierząt, zaczynają odczuwać w stosunku do nich lęk, bo często to co nowe i nieznane, jest straszne. Już roczne maluchy potrafią bać się zwierząt. Przede wszystkim przez to, że są to istoty tak odmienne od człowieka w swoim wyglądzie, wydające różne, często głośne dźwięki jak na przykład szczekanie. Dzieci boją się też również innych stworzeń takich jak płazy, gady czy pająki, a wszystko przez to, że są niepotrzebnie nimi straszone przez rodziców. Dlatego warto oswajać dziecko małymi krokami,ze zwierzęciem do którego odczuwa lęk. Rozmawiać z nim, opowiadać o jego przyzwyczajeniach, czytać pogodne, przyjemne, wesołe bajki.

Lęk przed obcymi – często wprowadza w rodziców w zakłopotanie. Jak dziecko może bać się naszych znajomych? Przecież my się ich nie boimy. Jednak lęk przed obcymi jest czymś zupełnie naturalnym, informuje o przywiązaniu malucha do najbliższych. Co więcej świadczy o jego dojrzałości, gdyż rozróżnia ono w swoim otoczeniu obcych ludzi.

Strach przed lekarzem – często dzieci odczuwają lęk, jeśli zorientują się że czeka ich wizyta u lekarza. W tym przypadku odczucie strachu jest uzasadnione. Sami nie lubimy poddawać się badaniom, robimy to tylko dlatego, że wiemy, iż jest to słuszne. Natomiast dzieci tego nie rozumieją, więc bronią się wszelkimi sposobami.

Pomoc dla lękliwego dziecka

Chcąc pomóc naszemu dziecku, przede wszystkim warto jest przyznać mu prawo do odczuwania strachu, czy lęku. Warto uświadomić je, że te emocje są całkowicie naturalne. Powinniśmy również uważnie obserwować dziecko, próbując odnaleźć źródło, które wywołuje nieprzyjemne odczucia. Nie wolno rzucać dziecka na głęboką wodę i na siłę próbować go do czegoś przekonać, z czymś oswoić. W takim przypadku należy zastosować metodę małych kroczków. Nie na raz, lecz stopniowo zapoznawać z rzeczą, sytuacją, która wywołuje lęk. Najważniejsza jednak jest kontrola tego, co dziecko ogląda w telewizji, nawet najniewinniej wyglądająca bajka może doprowadzić do strachu.

Czego nie wolno?

podnosić głosu w rozmowie z dzieckiem, używać gróźb,
straszyć dzieci, nawet w żartach,
opowiadać przy nich strasznych historii,
wyśmiewać jego lęków,
ośmieszać dziecka, przed innymi,
denerwować się, w tedy kiedy dziecko się boi, odczuwa lęk,
zrażać dziecka własnymi lękami.

Wraz z wiekiem uczymy się ukrywać nasze emocje, czasem robimy to nawet zbyt dokładnie, dlatego często nie wiemy, czego się boimy. Ważne jest, aby dzieci na naszym przykładzie nie skrywały emocji. Dziecięce lęki są bardzo widoczne i takie być powinny. Lęk tłumiony i unikany zwykle prowadzi do pojawienia się reakcji nerwowych - np. zaburzeń zachowania.