Moczenie nocne u dzieci

Moczenie nocne dotyczy dużej grupy dzieci – wg szacunków 240 000. Rodzice często bagatelizują problem, nie zdając sobie sprawy z jego powagi. Z powodu małej wiedzy na temat przyczyn oraz sfer jakich dotyczy, staje się on tematem wstydliwym, rodzice nie chcą o nim mówić, zamykają się na problem, a tym samym nie potrafią sobie poradzić.

W myśleniu potocznym o przyczynach moczenia nocnego u dzieci dominują powody dotyczące: zbyt dużego napięcia emocjonalnego, patologii w rodzinie czy błędów wychowawczych. Pomija się, czy nie docenia, stan zdrowia dziecka - przyczyny medyczne, które mogą być źródłem problemu, takie jak: zaburzenia funkcjonowania układu moczowego, zakażenia bakteryjne, sprawy hormonalne. Wówczas zaburzenia emocjonalne są raczej skutkiem, a nie przyczyną moczenia nocnego. Zanim rozpocznie się pracę terapeutyczną z dzieckiem, czy rodziną, należy dobrze zdiagnozować przyczynę moczenia.

W tym celu oprócz zebrania dokładnych danych o problemie, dziecku i sytuacji rodzinnej, czy społecznej, należy skierować dziecko na badania lekarskie. Prawidłowa diagnoza przyczyny umożliwi zaplanowanie skutecznych form pomocy i jednocześnie ochroni dziecko przed negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Niezależnie jaka jest przyczyna moczenia, dziecko potrzebuje naszego wsparcia. Musimy powtarzać mu, że w niczym nie jest gorsze od innych, tylko ma chwilowy kłopot, z którym na pewno sobie poradzimy. Nie wolno na dziecko krzyczeć ani karać go. Moczenie nocne u dziecka, którego przyczyną są kłopoty zdrowotne, niesie za sobą szereg konsekwencji psychologicznych: wpływa na psychikę dziecka, jego funkcjonowanie wśród rówieśników oraz na funkcjonowanie całej rodziny. Dzieci, których dotyczy problem, są zawstydzone i zakłopotane.

Nie rozumiejąc dlaczego nie potrafią opanować fizjologicznej potrzeby, przeżywają lęk co do swojej sprawności. Wpływa to na obniżenie ich poczucia wartości. A to z kolei ma ogromny, negatywny wpływ na kształtowanie postaw życiowych, uczenie się umiejętności społecznych i ogólny rozwój emocjonalny dziecka. Dzieci wstydząc się wycofują się, izolują, zamykają w sobie i niechętnie wchodzą w bliskie kontakty z innymi dziećmi. Nie wyjeżdżają na wycieczki, gorzej się uczą, bo są niewyspane.

Moczenie nocne u dziecka spędza sen z oczu również rodzicom. Brak snu powoduje m.in. większą drażliwość i męczliwość, trudności z koncentracją uwagi oraz obniżenie nastroju. Członkowie rodziny, jak i samo dziecko, doświadczają stresu, często z braku pomysłu jak poradzić sobie z problemem, przyjmują postawę unikową, tzn. ukrywają i nie mówią o kłopocie, który staje się wstydliwym tematem (tabu rodziny), co w efekcie powoduje mniejsze prawdopodobieństwo uzyskania wsparcia, pomocy. Rodzice nie znając przyczyn szukają winy w sobie, w dziecku, albo innych osobach, czy instytucjach.

Przewlekłe moczenie nocne wpływa niekorzystnie na relacje rodzic-dziecko, powodując, że któraś ze stron, bądź obie, mają silne poczucie winy, bezradności, czy osamotnienia. Moczenie nocne pociąga za sobą też większe wydatki rodziny związane z wymianą ubrań, pościeli, materaca, częstym praniem. Osiągnięcie dobrych efektów leczniczych w dużej mierze uzależnione jest od zrozumienia problemów z jakimi boryka się dziecko i zaakceptowanie proponowanego leczenia przez wszystkich członków rodziny.

Ważne jest przeprowadzenie rozmowy z rodzicami w celu uzyskania informacji o ich stosunku do moczącego się dziecka. Gdy jest on ambiwalentny lub wręcz negatywny, należy przeprowadzić rozmowę wyjaśniającą i wytłumaczyć, że moczenie nocne nie jest wynikiem słabych starań, czy też złej woli ich dziecka. Akceptacja tej sytuacji, skupienie się na pomocy dziecku, dobra współpraca pomiędzy rodziną a specjalistami (lekarz, psycholog) daje szansę na szybsze uporanie się z problemem i przerwanie „błędnego koła”.

W procesie terapii (leczenia) istotną rolę odgrywa postawa rodziców względem problemu i dziecka. Ważne jest, aby skupili się oni na szukaniu rozwiązania, sposobów radzenia sobie z problemem (wizyta u lekarza, diagnoza, współpraca z psychologiem) i jednocześnie wspierali dziecko, wierząc, że wspólnie poradzą sobie z problemem. Należy porozmawiać z dzieckiem, przekazać mu w sposób zrozumiały dla niego diagnozę oraz okazać akceptację faktu, że dziecko się moczy i zrozumienie, iż nie jest w stanie jeszcze kontrolować funkcji pęcherza, zapewnić jednocześnie, że są ze swojej strony gotowi mu pomóc. To jest trudne dla rodziców, gdyż jak wiemy, moczenie zaburza również ich życie, powodując tym samym szereg konsekwencji psychologicznych (zmęczenie, złość, bezradność). Kiedy rodzic czuje, że jego postawa obraca się przeciwko dziecku, a nie moczeniu powinien skorzystać z indywidualnych porad u specjalisty.


dr med. Grzegorz Paruszkiewicz
Chirurg dziecięcy, lekarz zajmujący się diagnostyką i leczeniem moczenia nocnego u dzieci.