Niedojrzałość szkolna u dziecka

Gdy nadchodzi czas rozpoczęcia nauki szkolnej, wielu rodziców martwi się o swoje pociechy. Z pewnością chcieliby, aby ich dziecko dobrze sobie poradziło, zdobywało wysokie oceny i wyróżnienia, nawiązywało przyjaźnie szkolne, czy też świetnie radziło sobie z zajęciami gimnastycznymi.

Większości rodziców wydaje się, że najważniejsze w przygotowaniu dzieci do rozpoczęcia nauki szkolnej jest zapoznanie ich z pisaniem i czytaniem. Jak się okazuje, te umiejętności nie są wystarczające do stymulowania rozwoju dojrzałości szkolnej u dziecka. Potrzeba znacznie więcej.

Kiedy dziecko jest gotowe do nauki w szkole?

Niedojrzałość szkolna wiąże się z brakiem umiejętności potrzebnych do rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole. O gotowości do podjęcia nauki świadczy szereg umiejętności, które nasza pociecha powinna posiadać w momencie pójścia do szkoły.

Dojrzałość szkolna

Zawiera w sobie nie tylko podstawowe umiejętności. Dziecko powinno być rozwinięte w czterech płaszczyznach, które dotyczą zarówno rozwoju umysłowego, fizycznego, ale też społecznego i emocjonalnego.

Dojrzałość umysłowa

Przejawia się w bogactwie słownictwa, bezproblemowym rozumieniu przekazywanych dziecku treści, dużym zainteresowaniu nauką. Dziecko dojrzałe umysłowo jest ciekawe wyników swojej pracy, dlatego kończy rozpoczęte zadania, nie ma przy tym problemów ze skupieniem się. Potrafi opowiadać o tym, co usłyszało. Interesuje się otaczającym go światem i zachodzącymi w nim zjawiskami. Rysunki dziecka dojrzałego umysłowo wyrażają dużo treści, są kolorowe i ciekawe. Podczas rysowania wzorów zachowuje podstawowe zasady – od lewej do prawej oraz z góry na dół. Nie powinno mieć większych problemów z opanowywaniem czytania i pisania.

Dojrzałość fizyczna

Dotyczy sprawności i zdrowia dziecka. Ten rodzaj dojrzałości obejmuje koordynację ruchową, sprawność manualną, a także koordynację ruchowo-wzrokową. Dziecko potrafi biegać, skakać na jednej nodze, jeździć na rowerze czy rolkach. Ruchy nóg i rąk są przy tym zharmonizowane.

Dojrzałość społeczna

Wskazują na nią: bezproblemowe nawiązywanie kontaktów przez dziecko, umiejętność zachowania się w zespole, samodzielność w wykonywaniu czynności. Dziecko dojrzałe społecznie jest obowiązkowe, zdyscyplinowane, wie, co jest dobre, a co złe, potrafi podejmować decyzje. Nie krzywdzi innych i ma świadomość, czego nie wolno robić np. kraść.

Dojrzałość emocjonalna

Przejawia się przede wszystkim w równowadze psychicznej. Dziecko przeżywa różnorodne emocje, potrafi nad sobą zapanować. Jest pewne siebie, wierzy w swoje umiejętności. Nie załamuje się z byle powodu oraz odpowiednio reaguje na uwagi od nauczyciela. Dojrzałość emocjonalna przejawia się także w przywiązywaniu się dziecka do wychowawcy i grupy. Maluch przychodzi do szkoły bez problemów.

Niepokojące zachowania dziecka

Jeśli dziecko nie posiada umiejętności świadczących o dojrzałości szkolnej, być może jeszcze jej nie osiągnęło. Dziecko, które nie jest gotowe do podjęcia nauki w szkole, będzie z pewnością płakać przy każdym rozstaniu z matką. Nie zechce wychodzić z domu do szkoły. Będzie nadwrażliwe i często zdarzy mu się pokłócić z rówieśnikami. Może zachowywać się niepewnie, lękliwie, agresywnie, mieć częste bóle brzucha. W ruchach dziecka niedojrzałego do nauki w szkole brakuje harmonii, precyzji. Dziecko wykonuje zadania powoli, ciężko mu się skupić. Będzie miało problemy z liczeniem, płynnym wypowiadaniem się. W klasie takie dziecko dąży do absorbowania uwagi nauczyciela i uzyskania wysokiej pozycji wśród rówieśników. Warto obserwować dziecko i w razie potrzeby starać się pomagać mu, aby lepiej sobie radziło.

Przyczyny niedojrzałości szkolnej

O tym, jak dziecko poradzi sobie z nauką w szkole, zadecyduje przede wszystkim wysiłek rodziców włożony w rozwój pociechy. Jeśli nie zadbają oni o odpowiednie odżywianie, ruch fizyczny dziecka, uspołecznienie, może to skutkować niedojrzałością szkolną. Brak zainteresowania dzieckiem, jego zajęciami i zabawami także stanowią powody, dla których dziecko może nie być gotowe do nauki w szkole. Kolejną przyczyną jest sytuacja dziecka w rodzinie. Jeśli w tym środowisku pojawią się dysfunkcje i brak zainteresowania maluchem, jego rozwój może być wolniejszy. Bardzo ważną rolę pełni przedszkole, które ma wspomagać rodziców. Lekarz także powinien obserwować dziecko podczas każdej wizyty, ponieważ rodzice mogą nie wychwycić oznak niedojrzałości szkolnej. Ważnym etapem, który decyduje o rozwoju człowieka są też czynniki wpływające na niego w okresie płodowym czy też okresie okołoporodowym.

Jak rozwijać dojrzałość szkolną u dziecka?

Rozwijaniem dojrzałości szkolnej zajmują się wyspecjalizowane placówki i ich pracownicy. Przedszkola, szkoły, poradnie psychologiczne i pedagogiczne to miejsca, gdzie rozwój dziecka powinien być stymulowany. Pracownicy tych instytucji na pewno zadbają o wszystkie aspekty dojrzałości dziecka, jednak to nie wystarczy.

Rodzice również powinni zaangażować się w pomoc swoim pociechom. Mogą oni pobudzać dziecko do obserwacji, uczyć wyciągać wnioski, tłumaczyć pojęcia, rozwijać umiejętności zauważania szczegółów i analizowania, do czego przydatne są np. gry planszowe czy domino. Rodzice powinni dbać o prawidłowy rozwój swojego potomka, chodząc z nim do lekarza na kontrolę, zapewniając odpowiednie warunki do życia. Bardzo ważne jest rozmawianie z dziećmi na różne tematy, przygotowanie ich do radzenia sobie z podstawowymi czynnościami np. ubieraniem się. Dobrze jest, jeśli dziecko pod okiem rodziców rysuje, wycina, kalkuje, co rozwija jego zdolności manualne. Dorośli powinni pamiętać także o zapewnieniu dziecku towarzystwa rówieśników, co pomoże mu odnajdywać się w grupie.

Dojrzałość szkolna jest warunkiem dla dobrego startu dziecka w szkole. Jeśli rodzice chcą, by ich potomek dobrze sobie radził i rozwijał się tak, jak rówieśnicy, powinni zadbać o jego dojrzałość szkolną. W przypadku zauważenia zachowań, które mogą wskazywać na niedojrzałość do podjęcia nauki szkolnej, należy zgłosić się z maluchem do odpowiedniej poradni. Nie wolno pozwolić, by dziecko męczyło się bez pomocy!