Noworodek i jego pierwsze badania

W momencie, gdy matka odpoczywa po porodzie, dziecko poddawane jest serii badań, których wykonanie jest niezbędne, zanim maluch po raz pierwszy zagości w swoim domu. Na szczęście nikt z nas nie pamięta pierwszych chwil po porodzie, bo można je porównać niemalże do maratonu.

Mało prawdopodobne jest, że w swoim życiu będziemy poddawani tak dużej liczbie badań, w tak krótkim czasie, jak w momencie naszego przyjścia na świat. Są one jednak niezbędne, aby dziecko mogło się prawidłowo rozwijać. Pozwalają również na natychmiastowe wykrycie chorób, co niejednokrotnie ratuje życie noworodkowi. Zadbajmy o to, żeby opuścić szpital z jak największą wiedzą o stanie zdrowia naszej pociechy. Część badań wykonywana jest jeszcze na bloku porodowym, ale ich większość odbywa się już w obecności matki.

Pierwsze minuty życia dziecka

Pierwsze badanie odbywa się w 1., 3., 5. i 10. minucie życia, z nieodciętą pępowiną. Na podstawie wyglądu i zachowania, lekarz lub położna wystawia dziecku oceny (od 0 do 2 punktów) w pięciu kategoriach: czynność serca, oddech, zabarwienie skóry, odruchy, napięcie. Badania te fachowo nazywane są testem Apgar’a. Ilość zdobytych w nim punktów określa, jak organizm reaguje na nowe warunki. Większość noworodków otrzymuje od 7 do 10 punktów, co oznacza prawidłowy stan zdrowia dziecka. Jeżeli maluch otrzymał mniej punktów, obowiązkowe jest przeprowadzenie dodatkowych badań specjalistycznych, gdyż może to świadczyć o poważniejszym problemie. Jednak liczba uzyskanych punktów nie zawsze musi stanowić ostateczną ocenę zdrowia dziecka.  Noworodki z małą liczbą punktów, z czasem również mogą rozwijać się prawidłowo. Maluchy, których wyniki w teście Apgar’a były dobre, zostają przeniesione do kącika noworodka, gdzie odbywają się zabiegi medyczne. Do takich zabiegów należy ważenie, mierzenie (które oczywiście nie jest dokładne), dezynfekcja i zaciśnięcie klamry na kikucie pępowiny oraz zastrzyk z witaminy K wspomagający krzepnięcie krwi, co wiąże się z zapobiegnięciem krwawienia.

Neonatolog

Następne czynności należą do neonatologa, czyli pediatry zajmującego się noworodkami. Obejrzy i sprawdzi on niemalże każdy centymetr ciała naszego maleństwa. Najpierw zmierzy obwód główki i wielkość ciemiączka oraz sprawdzi reakcje źrenic święcąc latarką w oczy. Sprawdzany jest język i podniebienie. Lekarz używa skalpela w przypadku przyrośnięcia się języka malucha, by dziecko mogło swobodnie nim poruszać i ssać. Wszystko odbywa się jeszcze na sali porodowej. Kolejno sprawdzany jest kręgosłup, kończyny i ich ruchy, napięcie mięśniowe oraz brzuszek, dzięki któremu neonatolog oceni prawidłowe umiejscowienie narządów wewnętrznych. Kluczowe jest sprawdzenie bicia serca oraz zbadanie narządów płciowych. U chłopca lekarz sprawdza, czy ujście cewki moczowej znajduje się na końcu żołędzi, oraz czy oba jądra zstąpiły do moszny. U dziewczynki zbadane jest ujście pochwy. Neonatolog, który dopatrzy się czegoś niepokojącego, zleca dodatkowe badania. W pierwszej dobie przeprowadzane jest również badanie poziomu bilirubiny. Jej wysoki poziom może budzić czujność i monitoruje się go w następnych dobach. W 60 proc. przypadków, u noworodków poziom bilirubiny podnosi się w dniu trzecim. Jest to tzw. żółtaczka fizjologiczna. Jeśli jej poziom w następnych dniach zacznie spadać, oznacza to, że najdalej po 14 dniach organizm sam się z nią upora. Maluch, który uzyska zbyt wysoki wynik, poddawany jest naświetlaniu lampą przyspieszającą rozpad bilirubiny.

Szczepienia i badanie przesiewowe u noworodka

Jeżeli masa dziecka nie przekracza 2 kilogramów lub noworodek wymagał intensywnej opieki lekarskiej, szczepienie zostaje przełożone do momentu osiągnięcia wymaganej wagi i poprawienia się stanu jego zdrowia. Jednak w większości przypadków, kiedy dziecko jest zdrowe, pierwsze szczepienia odbywają się już po 12 godzinach życia. Noworodek zaszczepiony jest przeciwko gruźlicy i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Po upływie 24 godzin, pielęgniarka pobiera krople krwi z pięty dziecka, aby sprawdzić prawdopodobieństwo wystąpienia chorób metabolicznych. Są to rzadkie, lecz poważne choroby, które odkryte podczas badań przesiewowych pozwalają na szybkie rozpoczęcie leczenia, które całkowicie eliminuje potencjalne zagrożenie.

Książeczka zdrowia dzieckaZanim opuścimy szpital neonatolog jeszcze raz zbada dziecko. Pamiętajmy, aby dokładnie sprawdzić książeczkę zdrowia dziecka. Zawiera ona bardzo ważne dane i być może zalecenia lekarza np. pójście do specjalisty. Zwróćmy uwagę na wpis o szczepieniu. Jeżeli takowego nie ma, jest to informacja, że należy je wykonać jeszcze przed przystąpieniem do następnych w ośrodku zdrowia.

Autor:

Miłosz Baran