Noworodki uczą się zapachu matki

Naukowcy udowadniają, że ssaki zaczynają jeść mleko matki dzięki wyuczonej odpowiedzi na unikalną kombinację zapachów. Po porodzie dziecko wystawione jest między innymi na zapach płynu owodniowego i kojarzy go przy okazji karmienia.

Do tej pory uważano, że to feromony sprawiają, iż instynktownie i automatycznie odpowiadamy na bodziec określonym zachowaniem. Nowe badania pokazują, że zanim zachowanie w postaci ssania piersi się pojawiło, myszęta musiały nauczyć się zapachu swoich matek.

Ssanie piersi jest niezbędne dla przetrwania ssaków. Zwierzęta należące do tej gromady rodzą dzieci, które muszą być karmione mlekiem matki. Jeśli noworodek nie będzie karmiony, umrze. To decydujące o bycie ssaków zachowanie jest dla naukowców okazją do zbadania tego, na ile pewne zachowania są instynktowne, a na ile wyuczone.

Wyniki wcześniejszych badań pokazywały, że u królików europejskich feromony są używane do zapoczątkowania ssania piersi matek przez ich potomstwo. Uznano, że u innych ssaków mechanizm działa podobnie. W przypadku najnowszego eksperymentu zespół badawczy wybrał myszy, ponieważ styl opieki nad nowo narodzonym potomstwem mają podobny do tego u ludzi.

Dr Darren Logan z Wellcome Trust Sanger Institute powiedział: „Znaleźliśmy kompletnie inny od feromonów mechanizm. Pokazaliśmy po raz pierwszy, że to nie odpowiedź na feromony, ale wyuczona odpowiedź bazująca na mieszance zapachów stanowiących o niepowtarzalnym podpisie-zapachu matki”.

Myszy poddano działaniu zapachów pochodzących ze środków, z którymi mają styczność po urodzeniu (płyn owodniowy, matczyna ślina, mleko z piersi, mocz). Przetestowano również płyn owodniowy na obecność feromonów. Nakarmiono też myszy mocno pachnącym jedzeniem – takim jak czosnek – w celu zmiany charakterystycznego zapachu matki.

Okazało się, że tylko te myszy, które wcześniej wystawiono na wpływ płynu owodniowego z mocnym zapachem matki, były karmione z sukcesem.

Dowody na wsparcie tego odkrycia pochodzą również z badań genetycznych. Otóż myszy, u których wykryto brak istotnego genu w rejonie nosa wykrywającym feromony, zwanym narządem lemieszowo-nosowym (VNO), były w stanie zlokalizować sutek matki i zacząć ssanie mleka.

Z kolei myszy, u których wykryto brak zdolności do wąchania zwykłych zapachów (główny nabłonek węchowy), miały problemy z karmieniem.

Zdaniem doktora Tristrama Wyatta z University of Oxford, to pozostałość po sposobie, w jaki ewolucja używa wszystkiego co działa: istnieje więcej niż jedna droga do znalezienia pierwszego mlecznego posiłku. Króliki mają feromon w mleku, ludzie mogą mieć jeden wokół sutka, myszy uczą się indywidualnego zapachu matki. I wszystkie trzy gatunki są zdolne do sukcesu w doprowadzaniu noworodków do ssania mleka matki.

Poznanie mechanizmu działania niepowtarzalnego zapachu może pomóc w określeniu warunków innych zachowań u ssaków, w tym szczególnie ludzi. Potrzebne są między innymi badania na temat  neurologicznych ścieżek przekazu zaangażowanych w zachowania instynktowne i wyuczone.