Postawy rodzicielskie i ich wpływ na zachowanie dziecka

Wychowanie w życiu człowieka pełni bardzo ważna rolę. Rodzina, jako grupa pierwotna odpowiada za rozwój dziecka. Sposób pełnienia przez nią funkcji wychowawczych w znacznej mierze zależy od postaw rodziców w stosunku do dziecka.

Postawa, co to takiego?

Postawa rodzicielska określa stosunek uczuciowy rodziców do dziecka – to sposób odnoszenia się do dziecka i postępowania z nim. Składają się na nią trzy aspekty: uczuciowy, myślowy oraz działania.

Rola rodziców nie ogranicza się jednak do opieki nad dzieckiem. Kształtują też jego osobowość, myśli, uczucia, cele oraz obraz własnego "ja".

Mimo wielu wysiłków i chęci, rodzicom nie zawsze udaje się odpowiednio postępować z własnymi dziećmi. Literatura ukazuje nam kilka typów dobrych i złych postaw rodzicielskich.

Pozytywne modele postawy rodzicielskiej

Pierwszym modelem jest akceptacja dziecka. Rodzice przyjmują dziecko, takim jakie ono jest z wszystkimi cechami fizycznymi i możliwościami umysłowymi. Rodzice znają swoje dziecko, wiedza jakie ma ono potrzeby oraz marzenia. Spędzają z nim dużo czasu i otwarcie okazuja mu uczucia. W takiej rodzinie dziecko czuje się bezpieczne i kochane. Rozwija się prawidłowo i nie ma problemów z samooceną.

Współdziałanie z dzieckiem

Oznacza zaangażowanie i zainteresowanie zarówno rodziców światem dziecka, jak udziałem dziecka w życiu domowym. Oczywiście forma zaangażowania powinna być dostosowana do wieku oraz rozwoju dziecka. Nie należy jednak obciążać dziecka poważnymi kłopotami rodziców, ponieważ może to źle wpłynąć na jego rozwój.

Dawanie dziecku swobody

Wraz z dorastaniem dziecko otrzymuje coraz więcej swobody od swoich rodziców. Mimo tego, iż coraz więcej czasu spędza poza domem z dala od rodzicielskich oczów, wie jak powinno się zachować, na jakie zachowania może sobie pozwolić, a jakiś powinno się wystrzegać. Wówczas też rozwija się coraz bardziej świadoma więź psychiczna.

Zobacz również:

Uznanie praw dziecka, jako równych

Rodzice nie pełnią już funkcji dyktatorskich nad dzieckiem, stają się partnerami. Dziecko jest odpowiedzialne za swoje czyny, musi wykazywać się dojrzałością. Rodzice nie podejmują już decyzji – dziecko robi to samo, rodzice jedynie doradzają.

Rodzice, którzy przejawiają właściwe postawy wobec dziecka nie mają trudności w nawiązywaniu kontaktów z własnym dzieckiem. Potrafią obiektywnie patrzeć na swoją pociechę i poprawnie ocenić jego zdolności i umiejętności. Opiekują się nim i są cierpliwi.

Dziecko wychowujące się rodzinach o powyższych postawach rodzicielskich posiada wysoką samoocenę, jest pewne siebie i swoich umiejętności, potrafi okazywać uczucia, jak i właściwie je rozpoznawać. Jest twórcze i kreatywne. Potrafi radzić sobie samodzielnie w wielu sytuacjach.

Negatywne postawy rodzicielskie:

Postawa unikająca

Cechuje się obojętnością rodziców wobec dziecka. Maja oni trudności w opiece, sprawia im ona ogromny trud. Zaniedbują dziecko w różnych dziedzinach – nie spełniają jego potrzeb uczuciowych, bezpieczeństwa oraz zainteresowania.

Postawa odtrącająca

Głównymi cechami rodziców przejawiających taką postawę są:

nadmierny rygoryzm,
wrogość,
stosowanie kar,
oschłość,
agresywność.

Rodzice traktują opiekę jako niechciany przymus. Często zwracają się o pomoc do różnych instytucji, które mogłyby przejąć obowiązek wychowania dziecka.

Postawa nadmiernie wymagająca

Ten model powielają rodzice, którymi kierują niespełnione ambicje. Stawiają dziecku zbyt wysokie wymagania. Pragną, aby odnosiło sukcesy za wszelką cenę. Nie biorą pod uwagę indywidualnych zdolności i predyspozycji dziecka, które jest pod ciągłą presją bycia idealnym. Młody człowiek jest w takiej rodzinie bardzo nieszczęśliwy. Czuje, iż miłość rodziców jest uzależniona od jego sukcesów. Swoboda jego działania jest ograniczona, musi stosować się do sztywnych reguł i zasad. Nie posiada żadnych praw.

Postawa nadmiernie ochraniająca

Dziecko jest tutaj uważane za ideał. Traktowane jest bardzo pobłażliwie, a rodzice robią wszystko za niego, są nadopiekuńczy. Nie uczą samodzielności, a wręcz wpajają dziecku od najmłodszych lat wzorzec bezradności.

Negatywne postawy przyczyniają się do jego niewłaściwego funkcjonowania w społeczeństwie. Dziecko wychowane w takich rodzinach posiada niska samoocenę, jest nieśmiałe, nie potrafi właściwie okazywać uczuć, jest także nieufne. Ma trudności z radzeniem sobie z przeciwnościami losu.

Jak właściwie wychować dziecko?

Wpływ wychowania na rozwój dziecka potwierdzają liczne badania. Nie trzeba przekonywać, iż dzieciństwo decyduje o całym przyszłym życiu. Jak, więc zapewnić właściwe i zdrowe wychowanie?

Na to pytanie nie ma jednej poprawnej odpowiedzi. Wszystko zależne jest od indywidualnych cech rodziców i dzieci. Dziecko musi czuć się kochane i mieć zapewnione potrzeby bezpieczeństwa. Rodzice natomiast muszą być cierpliwi i wytrwali.

Wychowanie niesie ze sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki. Ważne, aby te pozytywne przeważały nad negatywnymi oraz aby w rodzinie panował przede wszystkim wzajemny szacunek, miłość i akceptacja.