Probiotyki u noworodka – czy je stosować i jak to robić?

„Kariera” probiotyków w medycynie sięga końca XIX wieku. Dziś wydaje się być u szczytu ze względu na udokumentowane pozytywne działanie na organizm człowieka. Czym właściwie są probiotyki i dlaczego są nam potrzebne już od pierwszych chwil życia?

Probiotyki, czyli dobre bakterie

Termin „probiotyk” ma grecki źródłosłów (pro - „dla” oraz bios - „życie). Sformułowanie „dla życia" doskonale oddaje jego sens. - Probiotyki to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości, kolonizują jelita, wywierając korzystny wpływ na zdrowie i procesy życiowe gospodarza - tłumaczy dr n. med. Magdalena Neuman-Łaniec, Ordynator Oddziału Niemowlęco-Neonatologicznego Szpitala Dziecięcego Polanki. Do tej grupy należą ściśle zdefiniowane i specjalnie wyselekcjonowane szczepy bakterii, np. Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus casei, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus fermentum, Lactobacillus bulgaricus, Bifidobacterium longum, Bifidobacterium infantis, Streptococcus thermophilus, Enterococcus faecium.

Badania potwierdziły ich prozdrowotne działanie. Bakterie, przyczepiając się do ścian jelit, uniemożliwiają zasiedlenie ich przez patogeny i blokują ich przedostawanie się do krwiobiegu. Natomiast obniżając pH treści jelitowej, hamują rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych. Bakterie probiotyczne poprawiają też ruchy robaczkowe jelit, usprawniając przemianę materii. Ponadto stymulują układ odpornościowy, obniżają ryzyko alergii i kształtują tolerancję pokarmową. W prawidłowo rozwiniętej mikroflorze „dobre" bakterie są naturalnie obecne w przewodzie pokarmowym. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy flora jelitowa zostaje zaburzona. Wówczas pomocne okazuje się podanie probiotyku w celu jej odbudowy i wzmocnienia.

Probiotyczne wsparcie dla dziecka

- Probiotyki u małych dzieci, także noworodków, stosujemy zawsze w okresie antybiotykoterapii, zachowując odstępy (2-3 godziny - przyp. red.) między aplikacją antybiotyku a przyjęciem probiotyku (wyjątkiem są probiotyki grzybicze, przy których takie postępowanie nie jest wymagane). Z reguły probiotyki podajemy dłużej - ok. 2-3 tygodnie po zakończeniu antybiotykoterapii - objaśnia ekspert. Probiotyk i antybiotyk to para nierozłączna, gdyż pierwszy pomaga odbudować wyniszczoną wskutek działania drugiego naturalną florę jelit.

Nie jest to jednak jedyne zastosowanie probiotyków u najmłodszych dzieci. Zaleca się je także w stanach obniżonej odporności i w walce z infekcją niekoniecznie zwalczaną antybiotykiem. Z probiotykami łatwiej bowiem utrzymać nieprzyjazny dla zarazków kwasowy odczyn pH treści jelitowej oraz aktywować układ immunologiczny jelit do obrony organizmu. Niektóre tego typu środki są zalecane przy kolkach niemowlęcych, a także innych problemach z brzuszkiem u maluszków (wzdęcia, zaparcia, biegunki, gazy jelitowe, ulewanie). Przypuszcza się, że za ich występowanie odpowiadają nieprawidłowości w rozwoju mikroflory przewodu pokarmowego, których neutralizacja jest możliwa przy wykorzystaniu probiotyków.Traktuje się je również jako element profilaktyki alergii, AZS i nietolerancji laktozy. Są wówczas stosowane przez mamy od 8. miesiąca ciąży i podczas karmienia piersią, a u dzieci do końca 6. miesiąca życia. Probiotyki mogą też łagodzić objawy tych schorzeń.

Rodzaj porodu a skład mikroflory jelit

Noworodki urodzone przez cesarskie cięcie szczególnie potrzebują wsparcia probiotycznego. Jak informuje specjalista w dziedzinie pediatrii i neonatologii: - Cięcie cesarskie pozbawia bądź opóźnia kontakt z naturalną mikroflorą matki (jej pochwy oraz skóry natychmiast po porodzie - przyp. red.). Powoduje to kolonizację przez bakterie ze środowiska szpitalnego, a następnie ze skóry matki. Bakterie typowe dla skóry przeważają w mikroflorze tych dzieci. Obniżona jest w niej natomiast liczebność ścisłych beztlenowców z rodzaju Bifidobacterium oraz z gatunku Bacteroides fragilis. Do tego stanu przyczynia się nie tylko rodzaj porodu, ale także opóźnione po cięciu cesarskim wydzielanie siary oraz opóźnianie karmienia mlekiem matki, które jest naturalnym źródłem bakterii probiotycznych.

Te nieprawidłowości medycyna stara się choć po części wyregulować probiotykami. W aptekach dostępne są środki typu Coloflor cesario z gotowym zestawem drobnoustrojów probiotycznych przeznaczonych dla noworodków i niemowląt urodzonych przez cięcie cesarskie. W jego składzie znajdziemy żywe kultury bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus, których zwykle dostarcza maluszkom pokarm kobiecy.

Od narodzin aż po starość

Rynek probiotyków jest dość bogaty i zróżnicowany. Wśród dostępnych preparatów znajdziemy takie, które dodaje się do mleka modyfikowanego i posiłków mlecznych dla dzieci. Istnieją też gotowe mieszanki mleczne wzmocnione żywymi kulturami bakterii. Probiotyki możemy również przyjmować pod postacią kapsułek, saszetek, kropli czy tabletek - wszystko w zależności od wieku pacjenta i oczywiście składu środka. Ponieważ pierwsze miesiące życia są czasem najintensywniejszych i kluczowych dla dalszego zdrowia zmian w mikroflorze jelit, probiotyki dla noworodków i niemowląt mają unikatowy skład. Od 2. r.ż. flora bakteryjna jelit dzieci upodabnia się do profilu mikroflory dorosłych, osiągając stabilność pod koniec okresu dojrzewania. Kolejne naturalne zmiany we florze jelitowej obserwuje się u ludzi starszych, u których spada ilość Bifidobacterium, Bacteroides i Lactobacillus na rzecz wzrostu fakultatywnych beztlenowców, jak Escherichia coli.

Odpowiednio dobrane drobnoustroje probiotyczne na każdym etapie życia człowieka mogą spełniać pozytywną rolę w ustroju. - Wskazaniami do ich zażywania są: leczenie antybiotykami i okres po antybiotykoterapii, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, stymulacja organizmu gospodarza do produkcji substancji przeciwbakteryjnych oraz pobudzanie układu odpornościowego - podsumowuje dr n. med. M. Neuman-Łaniec. - Ze względu na wysoki profil bezpieczeństwa probiotyków ich stosowanie nie wymaga uprzedniej konsultacji medycznej - konkluduje lekarz.

Artykuł konsultowała dr n. med. Magdalena Neuman-Łaniec, Ordynator Oddziału Niemowlęco-Neonatologicznego Szpitala Dziecięcego „Polanki".