Psychospołeczne problemy związane z zaburzeniami układu wegetatywnego u dzieci

Można zastanawiać się co łączy zaburzenia snu, mimowolne nietrzymanie kału, moczenie nocne, syndrom pica oraz przeżuwanie. Otóż wszystkie wymienione stany wynikają z zaburzeń w czynności układu wegetatywnego zwykle na podłożu psychospołecznym. Innymi słowy są to choroby rozwijające się zazwyczaj w efekcie nieprawidłowych relacji na poziomie dziecko-rodzic. Wbrew pozorom nie jest to rzadki problem w naszym społeczeństwie.

Czym jest syndrom Pica?

Syndrom Pica, to inaczej potrzeba spożywania przedmiotów bądź substancji niejadalnych. Może on przyjmować postać powtarzającą się jak i chroniczną. Najczęstszymi „upodobaniami smakowymi” dzieci z syndromem Pica są m.in. węgiel drzewny, glina, ziemia, tynk czy farby. Zwykle dotyczy to dzieci w wieku około 1-2 lat. Wpływ na rozwój syndromu Pica ma nierzadko upośledzenie umysłowe dziecka, a także wychowywanie przez osoby nie będące rodzica. Co prawda dzieci młodsze poznają świat również za pomocą ust, jednak jeżeli proces ten przeciąga się do 2 roku życia zawsze powinien wzmożyć naszą czujność.

Co wiadomo o nietrzymaniu moczu?

Mimowolne oddawanie moczu u dziecka to stosunkowo częsty problem. Nietrzymanie moczu u najmłodszych dzieci oczywiście jest fizjologią, jednak po przekroczeniu określonego wieku zawsze powinno skłaniać do diagnostyki. Problem ten około 5 roku życia dotyczy nawet 7% chłopców oraz 2% dziewcząt. Zauważa się ponadto pewne skłonności rodzinne. Można wyróżnić tutaj dwa typy o przebiegu trwałym, kiedy to moczenie nocne pojawia się niemal każdej nocy oraz nietrzymanie moczu wtórne, w którym to u dziecka niemoczącego się dochodzi do nawrotu. Problem wynika głównie z braku edukacji dziecka co do nawyku czystości. Dziecko chcąc przeciwstawić się woli rodziców nierzadko celowo moczy się. Podobny wpływ może mieć stres związany z przebywanie dziecka w żłobku, zmianą miejsca zamieszkania, konflikt rodziców, a także narodziny rodzeństwa.

Istnieje kilka sposobów aby pozbyć się problemu nietrzymania moczu lub wyciszyć go do minimum, co nie zawsze jest takie proste. Nie mniej poleca się stosowanie systemu nagród za noc bez moczenia się, co okazuje się dość skutecznym sposobem powrotu do zdrowia. Nie należy podawać dziecku do picia płynów tuż przed pójściem spać oraz zdecydowanie zrezygnować z karania dziecka za nietrzymanie moczu!

Zobacz również:

Na czym polega przeżuwanie?

Wbrew pozorom nie chodzi o zwykłe przeżuwanie. Mając na myśli przeżuwanie z punktu widzenia zaburzeń psychospołecznych mówi się o powtarzającym procesie cofania treści żołądkowej do jamy ustnej, bez wywoływania wymiotów, w celu ponownego przeżucia pokarmu. Zwykle dotyczy to chłopców między 3 a 14 miesiącem życia. Statystyki są dość przerażające. Uważa się, iż nawet co czwarta osoba z tym schorzeniem może umrzeć przedwcześnie. Do jego rozwoju dochodzi nierzadko w wyniku nieprawidłowych relacji między dzieckiem a rodzicami. Niekiedy proces cofania się treści żołądkowej jest wywoływany przez samo dziecko, najczęściej jeżeli jest upośledzone umysłowo.

Mimowolne nietrzymanie kału - kogo dotyczy?

Mimowolne nietrzymanie kału to inaczej tzw. popuszczanie o charakterze bezwiednym kału do majtek u dzieci bez względu na wiek. Problem dotyczy przede wszystkim chłopców. Częściej spotyka się go wśród społeczeństw biedniejszych. W porównaniu do nietrzymanie moczu jest to zaburzenie zdecydowanie poważniejsze. Nietrzymanie kału może występowa zarówno przewlekle jak i regresyjnie, często z objawami współistniejącymi, takimi jak zaparcia. Może to być również forma buntu dziecka w stosunku do rodziców.

Leczenie jest zbliżone do mimowolnego nietrzymania moczu, jednak ze względu na gorsze funkcjonowanie dziecka konieczne staje się niekiedy zastosowanie psychoterapii. Znaczenie w leczeniu może mieć również podawanie dziecku olei mineralnych, diety wysokoresztkowej, a także sadzenie go na sedesie przez 10 do 15 minut po każdym spożytym posiłku.

Zaburzenia snu - co o nich wiemy?

Jest to stosunkowo częsty problem wieku dziecięcego. Może mieć postać przewlekłą, okresową oraz chwilową. Wiele dzieci ma problemy z zasypianiem, zawsze chcą kłaść się jak najpóźniej, nie gasić światła przy zasypianiu, a także zabierają swoje ulubione zabawki do łóżka, które pomagają im zasnąć. Nierzadko dzieci z zaburzeniami snu cechują się nadmierną drażliwością oraz niepokojem. Dzieci starsze często nie śpią z powodu lęku przez hałasami, błyskawicami, porwaniami czy włamaniami. Co ciekawe przyczyną zaburzeń snu może być również tzw. lęk separacyjny, polegający na obawach dziecka, że rodzice nie interesują się nim, nie kochają go. Dzieci starsze nierzadko obawiają się, iż podczas snu umrą, szczególnie jeżeli słyszały o śmierci lub były jej świadkami.

Nieco odmiennym problemem związanym ze snem są koszmary nocne. Pojawiają się one w tzw. fazie REM. Dziecko budzi się w tym okresie, odzyskuje świadomość i zazwyczaj pamięta przebieg snu. Nieco częściej problem dotyczy dziewcząt i pojawia się pod koniec pierwszej dekady życia.

W takich sytuacjach bardzo ważne jest odpowiednie wsparcie rodziców. Powinno się zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa, uspokojenie. Nie powinno się naśmiewać z dziecka czy karać. Rodzice powinni być spokojni, a zarazem konsekwentni we wszystkich swoich działaniach. Dziecko powinno zasypiać o stałej godzinie, nie poleca się spania z rodzicami. Można zostawić dziecku włączoną lampkę nocną lub otwarte drzwi do pokoju. Nie powinno się natomiast pozwalać się dziecku oglądać przed snem telewizję czy grać na komputerze. Pomocniczo działa również ciepła kąpiel oraz niewielki posiłek przed snem. Z leków zastosowanie może mieć difenhydramina mająca działanie łagodnie uspokajające.

***
Autor: Piotr Kuc

Źródło:
Richard E.Behrman, Podręcznik pediatrii-Nelson, Wydawnictwo Naukowe PWN Sp. z o.o., Warszawa 1996