Rozwój narządu słuchu u dziecka

Czy wiemy jak ważne jest prawidłowe wykształcenie narządu słuchu dla naszego dziecka? Prawidłowy słuch ma ogromny wpływ na właściwy rozwój narządu mowy. Ponadto umożliwia prawidłowe jej przyswajanie oraz kształtuje podstawowe umiejętności pozwalające dziecku funkcjonować w społeczeństwie. Słuch stanowi także istotny warunek ogólnego rozwoju dziecka, co jest bardzo ważne zwłaszcza w pierwszych latach życia naszej pociechy.

Kiedy moje dziecko zaczyna słyszeć?

Słuch jest narządem rozwiniętym już w chwili pojawienia się dziecka na świecie. Donoszony noworodek reaguje na różnego rodzaju głośne bodźce dźwiękowe (np. krzyk, hałas). O tym, że dziecko słyszy zaraz po urodzeniu świadczą poszczególne reakcje:

Zamknięcie lub zaciśnięcie powiek, tzw. odruch uszno-powiekowy;
Odruch Moro, tj. przestrachu i obejmowania;
Przerwanie ssania;
Odwracanie oczu i głowy w kierunku, z którego wydobywa się dźwięk;
Częste pogłębianie oddechu i budzenie się z płytkiego snu.

Dziecko zaczyna reagować na głos mamy i taty skończywszy 4-6 miesiąc życia. Po ukończeniu 7-10 miesiąca życia powinno reagować na różne bodźce akustyczne (np. nawoływanie) poprzez odwracanie głowy w kierunku źródła dźwięku. Reakcja taka powinna się pojawiać również w sytuacji usłyszenia dźwięku grzechotki, szumu wody czy darcia papieru. Po 10 miesiącu życia maluch zaczyna reagować na ciche wołanie po imieniu z średniej odległości ok. 1,5-3 m.

Kiedy możemy podejrzewać że nasze dziecko ma uszkodzony słuch?

Istnieje wiele sytuacji mających niekorzystny wpływ na rozwój narządu słuchu dziecka zarówno w czasie trwania ciąży jak i w pierwszych tygodniach życia malucha.

Są to:

Niedosłuch lub głuchota najbliższych krewnych, ponieważ niedosłuch u niemowląt ma najczęściej podłoże dziedziczne;
Choroby zakaźne matki w czasie ciąży (np. kiła, różyczka);
Zażywane przez matkę leki w czasie ciąży, które mogą powodować uszkodzenie słuchu u dziecka (np. niektóre antybiotyki, leki moczopędne);
Alkoholizm matki;
Wady wrodzone ucha lub twarzoczaszki u dziecka;
Komplikacje podczas porodu, które wpływają na stan noworodka;
Wcześniactwo i niewielka urodzeniowa masa ciała (poniżej 1500 g);
Zaburzenia oddychania;
Niewydolność serca w okresie noworodkowym;
Intensywna żółtaczka wymagająca transfuzji krwi;
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Zobacz również:

Czy powinniśmy poprosić o badanie słuchu naszego dziecka?

Każda profilaktyczna wizyta lekarska odbywająca się w pierwszych 2 latach życia powinna polegać na badaniu poszczególnych narządów w tym narządu słuchu. W sytuacji, gdy lekarz dostrzeże jakieś nieprawidłowości w rozwoju narządu może skierować dziecko do laryngologa lub poradni audiologicznej, w której zostaną przeprowadzone specjalistyczne badania słuchu.

Rozpoznanie niedosłuchu w pierwszych miesiącach życia dziecka nie należy do łatwych zadań. Dlatego też w Polsce przyjęło się badać noworodki specjalnym aparatem zaraz po urodzeniu, przed wypisaniem dziecka do domu. Program ten ma za zadanie wykryć większość dzieci cierpiących na wrodzony niedosłuch.

Należy jednak pamiętać, że:

Aby mieć pewność że badanie zostało wykonane, należy sprawdzić czy w książeczce zdrowia dziecka została wklejona naklejka obrazująca wynik badania;
W wypadku gdy wynik jest prawidłowy nie ma potrzeby wykonywania dalszych badań;
W sytuacji gdy wynik jest nieprawidłowy istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia uszkodzenia słuchu, należy wtedy w ciągu pierwszych trzech miesięcy życia dziecka zgłosić się do poradni audiologicznej, gdzie przeprowadzone zostaną kolejne badania;
Jeżeli wynik z poradni audiologicznej jest prawidłowy nie ma potrzeby przeprowadzania kolejnych badań, gdyż świadczy to o tym, że dziecko słyszy;
Jeżeli natomiast wynik badania weryfikującego nie jest prawidłowy, powinny zostać wykonane kolejne badania dokładniejszą metodą (tzw. ABR – metoda wykonywana we śnie);
Wynik ABR w sposób ostateczny przesądza o występowaniu niedosłuchu.

Najbardziej poważną konsekwencją występowania niedosłuchu jest opóźnienie w rozwoju narządu mowy. Ewentualne uszkodzenia narządu słuchu powinny być wykryte jak najwcześniej, tj. w przeciągu pierwszych 3 miesięcy życia dziecka, ponieważ do 6 miesiąca życia dziecko powinno otrzymać aparat słuchowy i rozpocząć rehabilitację. Wczesne postępowanie przy tego rodzaju zaburzeniach zwiększa szansę na ograniczenie wpływu wady na ogólny rozwój dziecka.