Świat w oczach pięciolatka – rozwój fizyczny, emocjonalny i psychiczny dziecka

Piąty rok to bardzo istotny etap w życiu dziecka. W tym czasie zaobserwować można wiele kluczowych zmian dokonujących się w sferze fizycznej, emocjonalnej oraz psychicznej.

Najłatwiej dostrzegalnymi są te związane z fizycznością i motoryką. W wieku pięciu lat dzieci wykazują znacznie większą niż dotychczas sprawność fizyczną, którą zawdzięczają przede wszystkim nabytej właśnie umiejętności świadomej koordynacji ruchów. W konsekwencji pięciolatki są bardziej skłonne do eksponowania swoich ruchowych zdolności. W przypadku chłopców najczęściej związane są one z:

• jazdą na rowerze,

• gimnastyką,

• grami zespołowymi.

Dziewczynki natomiast bardzo chętnie uczą się nieskomplikowanych układów tanecznych, nierzadko samodzielnie wymyślając choreografię. Warto tutaj wspomnieć o tym, iż w wieku pięciu lat dzieci zazwyczaj nie mają już problemów z odróżnianiem lewej i prawej strony.

Ponadto pięcioletnie dzieci cechuje stosunkowo duża sprawność manualna. Dzięki niej są one bardziej skore do pomocy w domu, a zwłaszcza w kuchni. Prace kuchenne wiążą się z wykonywaniem czynności z użyciem noża czy innych narzędzi, które wymagają precyzji i mogą stwarzać niebezpieczeństwo. Nie należy jednak pozbawiać dziecka kontaktu z kuchennymi przyborami. Wystarczy, iż zlecać będziemy wykonywanie prostych czynności oraz nadzorować ich przebieg.

Sprawność manualna objawia się u pięciolatków również w podejmowanych zabawach plastycznych, które obejmują m.in. wycinanki i kolorowanki, wymagające od dzieci precyzji, a także, w przypadku tych pierwszych, zdolności posługiwania się nożyczkami.

Dzieci bardzo chętnie dokonują także "operacji" na:

• plastelinie,

• modelinie,

• masie solnej.

Szczególnym zainteresowaniem cieszą się prace artystyczne związane z konkretną okazją, jaką może być m.in.:

• Dzień Babci,

• urodziny mamy,

• Boże Narodzenie,

• Wielkanoc.

Do fizycznych zmian, dokonujących się w wieku pięciu lat zaliczyć można również utratę zębów mlecznych. Zazwyczaj proces nie wymaga jakiejkolwiek zewnętrznej interwencji, jednak jeśli zaistnieje taka potrzeba, pięciolatek bardziej niż pomoc domową, preferuje pomoc eksperta. Sama utrata mleczaków zazwyczaj nie wiążę się dla dziecka z negatywnymi doświadczeniami, zwłaszcza, iż proces ten obserwują wśród innych członków grupy rówieśniczej.

Jeśli chodzi o rozwój intelektualny, pięciolatek wykazuje się już przede wszystkim znajomością alfabetu. Potrafi on nie tylko pisać litery, ale również odczytywać proste wyrazy. Dzieci dysponują w tym okresie bardzo dobrą pamięcią dlatego też warto wykorzystać ten fakt, ucząc je m.in.:

• adresu domowego,

• ważnych numerów telefonów,

• innych istotnych informacji.

Rozwój intelektualny wspomagać mogą zabawy matematyczne, w które dzieci bardzo chętnie się w tym czasie angażują. Zabawy te mogą obejmować takie czynności jak:

• pisanie cyfr,

• liczenie,

• mierzenie,

• porównywanie,

• układanie w zbiory,

• szeregowanie.

W wieku pięciu lat dziecko potrafi już także odróżnić rzeczywistość od fikcji. Zaobserwować można to na przykład podczas oglądania bajek. Sytuacje budzące do tej pory strach, pięcioletnie dziecko potrafi racjonalnie wytłumaczyć, zdając sobie sprawę z tego, iż są one nieprawdziwe.

Do niesamowicie istotnych zmian dochodzi u pięcioletniego dziecka w sferze psychiki. Przede wszystkim stabilizuje się wówczas jego emocjonalność, a także zauważalne jest świadome i intensywne doświadczanie świata. Proces ten wzmacniany jest przez zabawy artystyczne oraz inne, które wzbogacane są przez dziecko o element planowania. Dotychczasową przypadkowość działania oraz krótkotrwałe zainteresowanie, zastępuje koncentracja i uparte dążenie do wytyczonego celu.

Pomimo tego, iż dziecko nadal związane jest mocno z matką, dochodzi tutaj do różnic między dziewczynkami i chłopcami. Dziewczynki zaczynają traktować mamę, jako wzór do naśladowania. U chłopców natomiast zaczyna zaznaczać się rola ojca, jako osoby, która zapewnić może atrakcje sportowe lub przyrodnicze.

W wieku pięciu lat dziecko rozwija zdolność do współpracy oraz zawierania przyjaźni, a także zaczyna dostrzegać odczucia innych. Z jednej strony, jest to idealny moment, by nauczyć dziecko reakcji na emocjonalne zachowania innych ludzi. Z drugiej strony natomiast, należy pamiętać, iż świat pięcioletniego dziecka nadal jest światem zero jedynkowym i oceniany jest w kategoriach dobry – zły. Dlatego też, pięciolatek skłonny jest do, często z punktu widzenia dorosłego, okrutnego krytykowania rówieśników. Związane jest to w znacznej mierze z obawą krytyki skierowanej na jego osobę.

Dziecko w wieku pięciu lat jest bowiem bardzo wrażliwe na to, co mówią na jego temat inni. Aprobata pogłębia jego chęci do występów publicznych, np. w przedstawieniach teatralnych, leczy krytyka doprowadzić może do gwałtownych i przykrych wybuchów złości.

U pięcioletnich dzieci zaobserwować można również, szczególnie u dziewczynek, zarysowanie się potrzeby wytyczenia sfery intymności. Sytuacje, które wcześniej były dla dziecka naturalne, mogą je teraz krępować i wzbudzać zawstydzenie. Wiek pięciu lat jest też czasem, gdy u dziecka rozwija się sfera duchowa i pojawiają się pierwsze pytania związane z życiem i śmiercią.

Jak widać, jeden rok życia wiąże się z wieloma istotnymi zmianami w rozwoju dziecka. Znajomość i zrozumienie następujących wówczas procesów są nieocenione w świadomym wspomaganiu oraz skutecznym kierowaniu jego rozwojem w taki sposób, by mógł on przebiegać harmonijnie i bez zakłóceń.