Szmery nad serduszkiem u dzieci

Mając małe pociechy rodzice często mogą usłyszeć od lekarza, że nad serduszkiem dziecka słychać szmer. Jednak nie każdy taki szmer jest powodem do niepokoju. Samo bicie serca nie musi wytwarzać szmerów. Są one dodatkowymi dźwiękami.

Wyróżniamy różne rodzaje szmerów. Mogą być to szorstkie dźwięki, miękkie, szmer tarcia, szmer przypominający maszynę parową czy brzęczącą strunę oraz szmery muzyczne. Sam szmer nie musi być patologiczną zmianą. Zwykle przypomina on chuchanie i nie jest związany z chorobą serca. Szmer można wykryć przez osłuchiwanie klatki piersiowej. To badanie jest wykonywane u lekarza bardzo często – nawet zaraz po urodzeniu dziecka. Lekarz diagnozuje chorobę przez osłuchiwanie stetoskopem. To co nazywamy szmerami to tak naprawdę czwarty ton serca. Jest rzadko słyszalny i występuje przy skurczu przedsionków serduszka. Wyróżniamy różne rodzaje szmerów.

Szmery sercowe są związane z przepływem krwi w naczyniach i jamach serca. Mogą być związane z zaburzeniami. U dzieci występują przede wszystkim dwa rodzaje szmerów: niewinne oraz patologiczne. W większości przypadków szmer nad serduszkiem jest objawem szmeru niewinnego, który występuje przypadkowo i nie ma wpływu na zdrowie dziecka.

Czasami zdarza się, że szmer jest patologiczny. Wywołany jest otworem owalnym, międzyprzedsionkowym lub międzykomorowym. Także może być objawem zwężenia zastawki płucnej. Diagnostyka szmeru polega na rozpoznaniu rodzaju szmeru, jego częstotliwości oraz promieniowania na inne części ciała. Dodatkowymi objawami, które powinny zaniepokoić lekarza to sinica, duszność, omdlenia, zasłabnięcia, zawroty głowy, szybkie męczenie się czy kołatanie serca.

Zobacz również:

Potwierdzenie rodzaju patologii wiązało się kiedyś z wieloma wizytami u kardiologa. W dzisiejszych czasach nie potrzebujemy badań rentgenowskich i kilku zapisów EKG by szybko stwierdzić patologię. Rozpoznanie można wykonać za pomocą zwykłego, jednorazowego badania echokardiograficznego – tzw. badania ECHO serca. Ukazuje on obraz budowy serca, pozwala określić wielkość poszczególnych części serca oraz szczelność zastawek. Dzięki temu badaniu szybko można wykryć nieprawidłowości w sercu. Aby wyniki u dziecka wykonane zostały z dokładnością konieczne jest stosowanie aparatury z opcją color-doppler. Pomaga ona ocenić kierunek i prędkość przepływu krwi. Szmer serca można określić po jednym takim nieinwazyjnym badaniu.

U dzieci występowanie szmerów niewinnych jest związane z rosnącym sercem i zmianach w jego fizjologii. Ten rodzaj szmerów występuje u 8-15% niemowląt, 25-95% dzieci oraz 73% osób w okresie dojrzewania. Szmery przygodne są krótkie i są słyszane w środku skurczu serca. Słyszalne są tylko nad niewielkim obszarem, występują np. w jednej pozycji ciała lub przy zmienionym stanie emocjonalnym. Jeśli lekarz stwierdzi taki rodzaj szmeru, nie jest konieczne leczenie, ponieważ ustępują one z wiekiem. Wśród szmerów niewinnych rozróżniamy: szmer muzyczny (przepływ krwi), wyrzutu do tętnicy płucnej, buczenie żylne, skurczowy późny, szmer brzęczącej struny Stilla (wibracja nici ścięgnistej), szmer wyrzutowy lewej komory, sercowo-płucny oraz cyrkulacyjny.

Szmery pozasercowe mogą być szmerami patologicznymi. Związane są z ich promieniowaniem wzdłuż naczynia do innych części ciała. Szmerem taki jest m.in. tarcie osierdziowe lub płucno-osierdziowe. Ich obecność jest związana z zapaleniem osierdzia lub opłucnej, czy gromadzeniem włóknika na blaszkach surowicznych. Szmerem takim jest także uderzanie serca o klatkę piersiową. Dzieje się tak w przypadku uniesienia przepony lub wadliwej budowy klatki piersiowej.

Zwykle szmery nie powinny być zmartwieniem dla rodziców. Jednak, gdy nie ustępują bardzo długi czas warto wykonać ECHO serca. Mimo to dobrze jest dać serduszku dziecka czas na rozwój w trakcie którego szmery w większości znikają.

Autor:

Aleksandra Kozłowska