Wady stóp u dzieci i niemowląt

Większość prawidłowo rozwijających się dzieci, swoje pierwsze kroki stawia między 13. a 15. miesiącem życia. Dla maluszka bardzo ważne jest, aby mógł sprawnie poruszać się w pozycji pionowej. Zadaniem rodziców jest czujna obserwacja swojej pociechy, gdyż wczesne rozpoznanie możliwej wady, umożliwia jej skuteczniejsze leczenie.

Dlaczego wczesne wykrycie wady stóp jest tak istotne?

W przypadku, gdy rodzic zauważy, że jego dziecko w dziwny sposób ustawia stópki przy chodzeniu, jego nóżki są krzywe oraz mimo pomocy nadal ma problemy z prawidłową postawą i chodzeniem, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem rodzinnym. Oczywiście może okazać się, że obawy rodziców były bezpodstawne, jednak lepiej „dmuchać na zimne” niż bagatelizować problem. Gdy pediatra stwierdzi, że coś ewidentnie jest nie tak, skieruje malucha do ortopedy, który po dokładnym badaniu postawi diagnozę.

Wcześnie wykryta wada skraca i ułatwia leczenie, które może zakończyć się na noszeniu przez dziecko specjalnych bucików oraz wykonywaniu odpowiedniego zestawu ćwiczeń korekcyjnych. Niestety, zbyt późno wykryta wada wiąże się z ingerencją chirurgiczną oraz żmudną rehabilitacją.

Wady stóp u dzieci i niemowląt

Szpotawość

Jest to wygięcie nóg na zewnątrz (jak literka „o”). Szpotawość może być przyczyną zbyt wczesnych prób chodzenia – zwłaszcza jeśli maluch jest pulchny, wtedy nóżki uginają się pod ciężarem ciała. Dlatego nie należy „na siłę” stawiać dziecka na nogi, gdyż może to mieć poważne konsekwencje. Dłuższy okres raczkowania nie przyczyni się do opóźnienia fizycznego rozwoju dziecka, natomiast może wzmocnić mięśnie i kości maluszka i uchroni go przed późniejszą wadą. Szpotawość najczęściej zanika przed 2. rokiem życia, jednak w niektórych przypadkach konieczna jest dodatkowa rehabilitacja. Ortopeda zbada, co jest przyczyną wady (czy tylko wada stóp, czy także choroby kości lub mięśni) i da odpowiednie zalecenia.

Kolana pałąkowate

W tym przypadku, nóżki dziecka wyginają się do środka, tworząc tzw. „iksy” – kolana się stykają, a między kostkami jest duża przerwa. Ta wada pojawia się najczęściej w 3 lub 4 roku życia, zanika zaś ok. 10 roku życia. Może jednak zdarzyć się, że kolana pałąkowate będą się pogłębiać, wtedy niezbędna jest konsultacja i leczenie ortopedyczne. Dziecko z tą wadą nie powinno długo stać (zwłaszcza w rozkroku). Ponadto, skrzywienie pogłębiają także niektóre sporty, takie jak jazda na nartach czy rolkach (wszystko to, co obciąża kolana).

Kaczy krok

Zdarza się, że dzieci, które zaczynają chodzić, stawiają stópki do wewnątrz lub na zewnątrz -  chodzą jak kaczka, aby utrzymać równowagę. Trzeba wiedzieć, że taki chód jest normalny, dopóki dziecko nie nauczy się sprawnie chodzić. Do specjalisty należy udać się wtedy, gdy także podczas spoczynku stopy są zwrócone nieprawidłowo, maluch przewraca się podczas chodzenia lub gdy skręca tylko jedną stopę.

Stopa końsko szpotawa

W takim przypadku, stopy skierowane są palcami do siebie i są tak odwrócone, że z podłożem styka się tylko jedna krawędź podeszwy. Najbardziej skuteczne jest leczenie, które zostało rozpoczęte już w pierwszych dniach życia dziecka. Ortopeda doradzi jak masować i rozciągać stopę, aby uzyskała prawidłowe ustawienie. Poza ćwiczeniami, stosuje się także gips lub łuski gipsowe (częstość zmiany zależy od decyzji lekarza). Dodatkowo, ortopeda zaleca także conocne zakładanie specjalnych szyn, które mają pomóc utrzymać efekt po wykonywanych ćwiczeniach. W przypadku, w którym leczenie zostało za późno rozpoczęte i ćwiczenia nie dają pożądanych rezultatów, konieczna jest ingerencja chirurgiczna, po której zakłada się gips, a po jego zdjęciu zaczynają się żmudne ćwiczenia i nauka chodzenia.

Płaskostopie

Rodzice często zaczynają się martwić, gdy nie dostrzegają u swojego malucha żadnego wklęśnięcia na stopie, jednak w większości małych dzieci, płaskostopie jest pozorne, gdyż mięśnie nie są jeszcze dostatecznie rozwinięte, a stopy muszą dźwigać spory ciężar. Obciążenie w czasie chodzenia powoduje, że pięta pochyla się do środka i zasłania dobrze wykształcony łuk – ten rodzaj płaskostopia występuje najczęściej. Jeżeli przechylenie pięty jest dość duże, wtedy lekarz zaleca noszenie tzw. obcasów Thomasa, czyli butów, które są wyższe od wewnętrznej strony, przez co stopa nie spada do środka. Trzeba pamiętać o tym, że każde zabiegi rehabilitacyjne powinny być skonsultowane z ortopedą. Do specjalisty należy się koniecznie zgłosić wtedy, gdy dziecko skarży się na bóle przy chodzeniu – przyczyną może być nieprawidłowe ułożenie kości, które można skorygować jedynie operacyjnie.

Ortopedzi podkreślają, że szybkie wykrycie wady pozwala nawet na jej całkowite wyleczenie. Dlatego obserwacja dziecka jest bardzo ważna. Gdy nie mamy stu procentowej pewności, że wszystko jest w porządku, to lepiej udać się do specjalisty, który rozwieje lub potwierdzi nasze obawy.

Jagoda Marek