Zaburzenia układów wewntętrznych u wcześniaków

Przedwczesne narodziny potomka burzą wcześniejsze wyobrażenia rodziców i kierują ich uwagę na potencjalne zagrożenia zdrowia swojego dziecka. Przedterminowe przyjście na świat podwyższa ryzyko wystąpienia różnych powikłań, o których warto wiedzieć więcej.

Pierwsza pomoc

Noworodek urodzony przedwcześnie w momencie wypisu ze szpitala musi być stale pod opieką i obserwacją lekarza, gdyż wiele rozpoczętych badań nad problemami zdrowotnymi nie zostało ukończonych. Specjalistą nadzorującym wzrost wcześniaka powinien zostać lekarz związany z poradnią kontroli rozwoju niemowląt. W takiej poradni niezbędne jest istnienie zaplecza diagnostycznego oraz szeroki zakres konsultacji z dziedziny kardiologii czy neurologii.

W trakcie opieki ambulatoryjnej sprawowanej przez pediatrę neonatologa należy ustalić dopasowany do rozwoju noworodka terminarz szczepień, podjąć decyzję o rehabilitacji (jeśli jest ona konieczna), czy też ułożyć plan następnych wizyt i konsultacji. Lekarz powinien dzielić się swoją wiedzą i wskazówkami z rodzicami, szczególnie wtedy, kiedy para ma jakiekolwiek wątpliwości.

Niewydolność oddechowa

W zależności od stopnia wcześniactwa maleństwo zmaga się z problemami oddechowymi. Najłagodniejszym objawem jest wydzielina w przewodach nosowych, która przez rodziców interpretowana jest jako przewlekły katar. Gdy jasne jest, iż problem nie jest związany z brakiem drożności tylnych nozdrzy bądź infekcją bakteryjną, wówczas nie podejmuje się decyzji o przedłużeniu intubacji czy karmieniu za pomocą zgłębnika, ponieważ prowadzi to do pojawienia się stanu zapalnego błony śluzowej. Objawy powinny ustąpić po odstawieniu gruszki do nosa oraz dzięki korzystaniu ze specjalnych łagodnych kropli.

Innym powikłaniem jest zwężenie nozdrzy i(lub) krtani. Problem ten związany jest bardziej ze sferą estetyczną aniżeli medyczną. Może się on w przyszłości okazać się nieistotnym, gdyż wraz z dorastaniem dziecka zmieniają się rysy twarzy, co wielu przypadkach naturalnie koryguje niedoskonałości. Zwężenie nozdrzy i krtani powoduje ciągłe utrzymywanie się stridora krtaniowego dającego o sobie znać podczas wysiłku czy infekcji. Powikłanie mniej związane jest z okresem intubacji, raczej jest to reakcja na obecność rurki intubacyjnej.

Zobacz również:

Wcześniaki mają skłonność do nadreaktywności oskrzeli, powodowanej pojawieniem się w organizmie wirusów i bakterii, czy też czynników nieinfekcyjnych. Gdy nie wystąpiły objawy infekcyjne (gorączka, katar), wówczas nie należy rozpoczynać rekonwalescencji od antybiotyków. Zaleca się skorzystanie z leków rozszerzających oskrzela.

Do tej pory nieznane są przyczyny śmierci łóżeczkowej (nagłego zgonu dziecka). Jedyną pewną informacją jest fakt, iż dzieci urodzone przedwcześnie należą do grupy podwyższonego ryzyka. Kiedy u małego pacjenta występuje utrzymujące się nierytmiczne oddychanie (seria szybkich oddechów, po których następuje dłuższa przerwa), charakterystyczne jedynie przez pierwsze tygodnie życia, nieodzowne jest stosowanie w domu monitora bezdechu.

Układ krążenia

U wcześniaków najcięższym problemem zdrowotnym jest przedłużone utrzymywanie się krążenia płodowego. Leczenie polega na zastosowaniu mechanicznej wentylacji, ponieważ przepływ krwi zachodzący przez otwór owalny lub przewód Botalla skutkuje nieprawidłowościami dotyczącymi upowietrzenia się płuc. W wielu przypadkach dochodzi do podjęcia zabiegów korygujących na drodze farmakologicznej lub chirurgicznej. Przy zdiagnozowaniu szmerów serca, nieuniknione jest badanie echokardiograficzne lub, w ostateczności, operacja.

Inne dolegliwości

Jednym z niedoborów pojawiających się u niemowląt jest niedokrwistość fizjologiczna. U donoszonych dzieci nie przejawia się ona pod postacią jakichkolwiek objawów. Wcześniaki natomiast mogą mieć problemy z apetytem, nadmiernym marznięciem, zwiększoną zachorowalnością. W takich przypadkach konieczne jest zwiększenie poziomu żelaza w organizmie, którego optymalny poziom nie został zgromadzony podczas okresu płodowego. Preferuje się aplikowanie żelaza w małych dawkach. Kuracja powinna zakończyć się jeszcze przed ząbkowaniem, aby nie naruszyć szkliwa.

Osteopenia wcześniacza to zaburzona mineralizacja kości. Przyczyną jest niedobór przede wszystkim witaminy D, ale również wapnia i fosforu. Objawy pojawiają się między pierwszym a trzecim miesiącem życia. Są to m. in. zahamowanie wzrostu, krzywica, złamania kości kończyn. Przyjmowanie witaminy D u wcześniaków nie jest zakłócone. Dla utwierdzenia się w podejrzeniach o wystąpienie osteopenii wykonuje się zdjęcia rentgenem kolan lub nadgarstków oraz, coraz częściej, badanie densytometryczne.

Dzieci, które przedwcześnie przyszły na świat, charakteryzują się niedoborem masy ciała i wzrostu. Wiążą się one ze spóźnionym wzrastaniem w okresie prenatalnym oraz niedostatecznie intensywnym wzrostem w początkowym okresie życia. Z czasem dochodzi do skoku wzrostowego i wielkość ciała zrównuje się w 3 roku życia. Nie powinno się do tego czasu porównywać dziecko do swych rówieśników. Podobnie jest w przypadku rozmiarów czaszki. Odpowiednie warunki wychowawcze i rozwoje zapewniane przez rodziców mają pozytywny wpływ na wzrost mózgu.

Powikłania neurologiczne

Rozpoznanie objawów neurologicznych ma miejsce do 1 roku życia. Najcięższymi zdiagnozowanymi zaburzeniami są: porażenie mózgowe, wodogłowie, ślepota i głuchota. Zaburzenia można zminimalizować poprzez odpowiednie zabiegi rehabilitacyjne i leczenie. Postępowanie rozpoznawcze musi przebiegać cyklicznie wraz przestrzeganiem określonych terminów kontrolnych, kiedy to przeprowadza się badanie słuchu, wzroku i układu nerwowego.