Żółtaczka u noworodka

Żółtaczka u noworodka pojawia się u 60-70% dzieci. Ma różne przyczyny i może prowadzić do szeregu poważniejszych schorzeń takich jak hiperbilirubinemia czy encefalopatia bilirubinowa. Dlatego ważne jest, aby żółtaczka u noworodka była monitorowana, nawet jeśli ma łagodny przebieg. Wczesne odkrycie powodu, dla którego żółtaczka u noworodka się pojawiła pozwala na zastosowanie odpowiedniego leczenia.

Żółtaczka u noworodka jest związana ze szybkim wzrostem poziomu bilirubiny niezwiązanej we krwi obwodowej, który najwyższą wartość osiąga zazwyczaj między trzecią a czwartą dobą życia. Fizjologiczna żółtaczka objawia się charakterystycznym zażółceniem skóry po około 24 godzinach od narodzin. W większości przypadków ustępuje po tygodniu, jednak istnieją kliniczne przypadki, w których nasilona żółtaczka może wywołać objawy neurologiczne.

Przyczyny i objawy żółtaczki u noworodków

Żółtaczka fizjologiczna pojawia się u ponad połowy noworodków i jest naturalnym następstwem przygotowywania się dziecka do życia poza organizmem matki. Charakterystyczny kolor skóry pojawia się zazwyczaj w 24. dobie życia i jest efektem przystosowywania się układu pokarmowego i wątroby do samodzielnego radzenia sobie z bilirubiną, która jest wiązana w wątrobie i wydalana przez przewód pokarmowy.

W sytuacji, gdy zażółcenie skóry pojawia się w pierwszej dobie życia i utrzymuje się ponad tydzień to u dziecka diagnozuje się patologiczną żółtaczkę okresu noworodkowego. W zależności czy wzrasta poziom bilirubiny pośredniej czy bezpośredniej, u dziecka można zaobserwować takie objawy jak szaro-żółte lub intensywne zażółcenie powłok skórnych, obniżoną aktywność, senność, powiększenie śledziony, niechęć do ssania czy obniżone napięcie mięśniowe.

Diagnostyka i leczenie żółtaczki u noworodków

Ocena stanu zażółcenia skóry dla doświadczonego specjalisty nie jest problemem, a znajomość schematu Kremera, pozwalającego ocenić poziom hiperbilirubinemii, znacznie ogranicza ilość inwazyjnych pobrań krwi mających na celu oznaczeniu poziomy bilirubiny. Natomiast zastosowanie przezskórnego pomiaru stężenia umożliwia ograniczenie użycia inwazyjnych metod nawet o 80%, jednak należy pamiętać, że przy stężeniu wyższym niż 15mg/dl istnieje duże ryzyko otrzymania fałszywie dodatnich wyników.

Odpowiednie zdiagnozowanie i wdrożenie leczenia pozwala uniknąć wystąpienia takich schorzeń jak encefalopatia bilirubinowa czy żółtaczka jąder podstawy mózgu. Istnieje kilka metod leczenia żółtaczki, wśród noworodków stosuje się między innymi fototerapię, transfuzję wymienną, dożylne podanie immunoglobuliny IgG i leczenie farmakologiczne. Wybór metody jest sprawą indywidualną i podlega ocenie lekarza.

Żółtaczka u noworodków a standardy opieki

Dla każdej przyszłej matki poród to wydarzenie, które wyczerpuje emocjonalnie i fizycznie. Ważne jest zatem, żeby pobyt w szpitalu został dobrze wykorzystany do odzyskania równowagi. Przy porodzie fizjologicznym, bez powikłań młoda mama przebywa na oddziale położniczym 2-3 dni, jednak w przypadku wystąpienia żółtaczki u noworodka czas ten może ulec znacznemu wydłużeniu.

Równie ważna jest opieka nad dzieckiem i jego matką po wypisaniu ze szpitala. Warto zatem zastanowić się nad wyborem odpowiedniej położnej środowiskowej jeszcze w trakcie ciąży. W Polsce, przynajmniej do ósmego tygodnia matka i dziecko zostają pod opieką wykwalifikowanej położnej, która ustala co najmniej cztery wizyty patronażowe po porodzie. W trakcie takich spotkań położna powinna zwrócić szczególną uwagę na samopoczucie i ogólny stan zdrowia matki i dziecka, jak również poczynić odpowiednie obserwacje dotyczące cofania się żółtaczki fizjologicznej. Na takiej wizycie położna powinna ocenić za pomocą bilirunometru stężenie bilirubiny we krwi.

W opiece poszpitalnej dużą rolę odgrywają czytelne i jasne zalecenia lekarza prowadzącego, który powinien zarówno ustnie, jak i pisemnie poinstruować rodziców o czynnikach ryzyka i ewentualnych działaniach, które należy podjąć, gdy nastąpi nawrót żółtaczki. Młodzi rodzice nie powinni się bać zadawania pytań swojemu lekarzowi rodzinnemu, którego zadaniem, w przypadku pogorszenia stanu zdrowia dziecka, jest zastosowanie się do obowiązujących rekomendacji i rozważenie ponownej hospitalizacji.

Barbara Olszar