Kolposkopia - badanie szyjki macicy

Badanie szyjki macicy nie służy wyłącznie wykrywaniu raka szyjki. Jest to badanie sprawdzające stan jej zdrowia. W wypadku wielu kobiet wynik przedstawia, że wszystko jest w porządku. Ale u jednej na dziesięć badanie wskazuje na zmiany w komórkach. Zmiany te mogą mieć wiele przyczyn. Można jednak zawczasu zapobiec licznym dolegliwościom. Ważna jest przede wszystkim profilaktyka.

Krótko o kolposkopii

Kolposkopia jest metodą badania szyjki macicy posiadającą wysoką trafność diagnostyczną. W Polsce istnieje obowiązek weryfikacji za pomocą kolposkopii nieprawidłowych wyników badań cytologicznych. Bez tego badania diagnostyka prawidłowości czy zmian patologicznych szyjki macicy jest po prostu niepełna.

Kolposkopia pozwala ocenić stan powierzchni szyjki macicy, dolnej części jej kanału, pochwy oraz sromu. Do pochwy wprowadza się wziernik rozszerzający jej ściany, co powoduje ukazanie się szyjki macicy. Szyjkę bada się za pomocą kolposkopu umożliwiającego uzyskanie trójwymiarowego obrazu w powiększeniu do 50 razy, a posługując się kolpomikroskopem - nawet do 400 razy. Dokonuje się trzykrotnej obserwacji. Pierwszej przed usunięciem wydzieliny pochwowej z szyjki macicy, drugiej po przemyciu 0,9% chlorkiem sodu, trzeciej po przemyciu 3% roztworem kwasu octowego bądź 5% roztworem kwasu mlekowego.

Zważywszy, że wszystkie obszary zaczerwienienia na szyjce macicy (erytroplakia), zarówno nadżerka prawdziwa jak i ektopia, mają makroskopowo podobny wygląd, ginekolog zazwyczaj informuje pacjentkę o konieczności uzyskania komórek do oceny cytoonkologicznej (rozmaz). Dr Jacek Tomaszewski z II Katedry i Kliniki Ginekologii AM w Lublinie zaleca zweryfikowanie stanu szyjki macicy badaniem mikroskopowym (kolposkopia). Na podstawie tych badań - mówi dr Tomaszewski - lekarz decyduje o konieczności dalszej diagnostyki i pobraniu wycinków do oceny histopatologicznej ze zmienionych chorobowo miejsc lub od razu kwalifikuje do odpowiedniego leczenia, czy to zachowawczego, czy też zabiegowego. Mimo wzrostu znaczenia kolposkopii we wczesnej ciąży, diagnostyce niepłodności, menopauzy i wykrywaniu zakażeń przenoszonych drogą płciową, wciąż zbyt mało ginekologów przeprowadza to badanie. Na powierzchni szyjki mogą rozwijać się choroby niedostrzegalne podczas zwykłego badania. Kolposkopia umożliwia wykrywanie nieprawidłowości i ich różnicowanie, pomaga wybrać odpowiednią terapię lub podjąć decyzję o natychmiastowym podjęciu leczenia.

W badaniu ocenia się budowę, przejrzystość, barwę nabłonka, a także rysunek naczyń krwionośnych. Na tej podstawie opracowano kolposkopową klasyfikację zmian szyjki macicy:

prawidłowe obrazy kolposkopowe (grupa 1);
nieprawidłowe obrazy kolposkopowe (grupa 2);
Zobacz również:
niejasne obrazy kolposkopowe (grupa 3);
inne obrazy kolposkopowe (grupa 4).

Jeśli w grupach 2 i 3 widoczne są zmiany, będzie to wskazaniem do pobrania wycinków celowanych lub pobrania wymazów cytologicznych z kanału szyjki macicy.

Poddanie się badaniu nie wymaga specjalnych przygotowań. Nie ma bariery wiekowej. Na kilka dni przed badaniem nie powinno się współżyć seksualnie ani poddawać badaniu ginekologicznemu. Nie wykonuje się także badania w okresie krwawienia miesiączkowego.

Potrzebne będą informacje o przebytych chorobach narządu rodnego, porodach, ostatnich miesiączkach. Trzeba zgłosić uczulenie na jod i skłonności do krwawień (skazy krwotoczne).

Korzyści wynikające z kolposkopii

Kolposkopia jest metodą stosowaną głównie w wykrywaniu raka szyjki macicy. Rak szyjki macicy jest nowotworem stosunkowo wolno postępującym, co jest efektem złożoności procesu jego powstawania. Na szyjce pojawiają się zmiany wyglądu nabłonka a to umożliwia wykrycie zmian przednowotworowych i wczesnonowotworowych podczas każdej wizyty u ginekologa.

Dzięki kolposkopii możliwe jest wykrycie i wyłączenie z dalszego postępowania ok. 60-80% zmian łagodnych, nie stwarzających zagrożenia dysplazją ani rakiem (dane z: www.dermatologia.waw.pl).

Dzięki kolposkopii udaje się wykryć wczesną postać raka szyjki macicy w stadium, które jest wyleczalne, a bardzo często nie daje jeszcze objawów klinicznych. Trafność w wykrywaniu nadżerki i wczesnej postaci raka szyjki macicy wynosi 81-97%, zaś połączenie kolposkopii z badaniem cytologicznym daje w tych przypadkach niemal 100% (dane za: www.dermatologia.waw.pl).

Racjonalne postępowanie diagnostyczne to największa korzyść wynikająca z kolposkopii. Dzięki niemu można pobierać celowe wycinki z podejrzanych zmian o ich największym nasileniu. Zdrowa szyjka macicy jest kobiecie potrzebna do zajścia w ciążę, donoszenia i urodzenia dziecka w sposób bezpieczny. Niewskazane jest usuwanie nadmiernych fragmentów szyjki czy też jej okaleczanie. Jakikolwiek zabieg na szyjce macicy powinien być poprzedzony kolposkopią, która uniemożliwia błędne rozpoznanie.

Zaletą badania jest jego nieinwazyjność, bezbolesność i krótki czas trwania. Już po kilku minutach można dowiedzieć się o jego wyniku. Kolposkopia może być wykonywana wielokrotnie, jest bezpieczna nawet u kobiet w ciąży.

W ok. 2% przypadków nie udaje się uwidocznić powierzchni szyjki macicy ze względu na zmiany anatomiczne bądź bliznowate.

Kolposkopia a infekcje

Za pomocą kolposkopii można też różnicować infekcje, takie jak BV, drożdżyca, rzęsistkowica. Trzeba zdawać sobie sprawę, że infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze prowadzące do przewlekłych stanów zapalnych dróg rodnych zaliczają się do głównych przyczyn powstawania erytroplakii. Porody, poronienia i związane z tym uszkodzenia mechaniczne szyjki macicy, antykoncepcja hormonalna, ryzykowne zachowania seksualne, częste zmiany partnerów wiążą się z większym ryzykiem zakażenia onkogennym typem wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), opryszczki narządów płciowych, rzęsistkiem pochwowym czy chlamydiozą. To uznane czynniki sprawcze nadżerki rzekomej - mówi dr Tomaszewski. Częściej nieprawidłowe obrazy dotyczące nabłonka szyjki macicy obserwuje się u kobiet stosujących tampony higieniczne, spermicydy, kapturki naszyjkowe lub krążki pochwowe.

Profilaktyka

Postępy w profilaktyce schorzeń ginekologicznych i chorób kobiecych oraz całościowe podejście do funkcjonowania organizmu kobiety, a zwłaszcza powiązań między układem pokarmowym, moczowo-płciowym i odpornościowym, doprowadziły do opracowania formuły probiotyków doustnych ginekologicznych, wygodnych w stosowaniu i poprawiających komfort kuracji.

Stawiamy na kolposkopię

Dzięki kolposkopii znacznie zwiększa się szansa rozpoznania zakażeń i stanów zapalnych szyjki macicy oraz zakażeń przenoszonych drogą płciową. Można ją wykonywać u kobiet w każdym wieku, także ciężarnych i powtarzać wielokrotnie. Wynik otrzymuje się tuż po zakończeniu badania, często ze zdjęciami.

Opracowano na podstawie:

www.kolposkopia.pl
www.dermatologia.waw.pl
Malarewicz A., Podstawy kolposkopii, w: „Ginekologia i Położnictwo", nr 3 (9) 2008
Tyliński W., Kolposkopia, w: „Encyklopedia Badań Medycznych", Gdańsk 1996, za: www.zdrowie.med.pl
Rak szyjki macicy - wczesne wykrywanie, www.mediweb.pl
www.zdrowieintymne.pl