Problem zaburzeń statyki narządu płciowego u kobiet
Zaburzenia statyki narządów płciowych to efekt zachwiania równowagi pomiędzy siłami oddziałującymi na narządy płciowe, a siłami które utrzymują narządy w prawidłowym ułożeniu. Skutkiem tego procesu jest obniżenie lub wypadanie narządów (pochwa, macica).
Jak dochodzi do zaburzeń statyki?
Do zaburzenia równowagi może dojść w wyniku osłabienia aparatu podporowego i wieszadłowego lub w wyniku działania nadmiernej siły przemieszczające narząd. W praktyce często dochodzi do zaburzenia w obrębie obu mechanizmów. Do najczęstszych przyczyn wywołujących ten stan zalicza się ciężką pracę fizyczną w postaci dźwigania ciężkich przedmiotów, przewlekłe zaparcia, rozszczep kręgosłupa, makrosomia płodu, indukowane, usunięcie macicy, a także podwieszanie szyjki macicy. praca w pozycji stojące, wodobrzusze, przewlekłe choroby układu oddechowego, m.in. kaszel, a także przebycie licznych porodów, porody przedłużone oraz porody pochwowe. Z tym ostatnim czynnikiem wiąże się możliwość uszkodzenia nerwów sromowych i miednicznych. Inną przyczyną może być wrodzone lub pomenopauzalne zmniejszenie jakości tkanki łącznej. Do przyczyn zaburzeń statyki zalicza się utratę zawieszenia pochwy przez jej oderwanie się od łuków ścięgnistych lub łuków ścięgnistych od kolców kulszowych, ewentualnie kości łonowych.
Co mówią statystyki?
Problem zaburzeń statyki żeńskich narządów płciowych to wbrew pozorom nie tak rzadkie zjawisko jakby mogło się nam wydawać. Ocenia się, że może dotyczyć około 15% kobiet, jednak niektóre dane sugerują nawet, iż u 50% kobiet w tkacie życia wystąpią dolegliwości z tym związane. Nie mniej statystyki podają, że co dziesiąta kobieta w ciągu całego życia jest zmuszona do poddania się operacji z powodu wypadania narządów rodnych lub nietrzymania moczu.
Jakie są objawy wypadania?
Pierwszym objawem z jakim zgłasza się kobieta jest najczęściej miejscowy dyskomfort lub jak to określa chora ”wrażenie, że coś przesuwa się w dół”, co związane jest z obniżaniem się narządu, wpychaniem go do pochwy lub uwypuklania się do przedsionka pochwy. Może powodować to problemy podczas stosunków płciowych. Zmiany mogą nasilać się przy wzrastaniu ciśnienia śródbrzusznego, do którego dochodzi podczas m.in. kaszlu, kichania czy parcia na stolce. Obniżanie się macicy zwykle objawia się bólem okolicy krzyżowej kręgosłupa, jeżeli dodatkowo jest podrażniana przez bieliznę może wiązać się to z ryzykiem podbarwionych krwią upławów lub zmian ropnych. Kobieta zgłaszając się do lekarza z podejrzeniem zaburzeń statyki zwykle ma wykonywane badanie palpacyjne brzucha, badania z użyciem wziernika Simsa oraz dwuręczne badanie miednic umożliwiające w zasadzie postawienie pewnego rozpoznania.
Zobacz również:
Stopnie obniżenia macicy:
- I stopień – stwierdza się obniżenie szyjki macicy w obrębie pochwy
- II stopień- stwierdza się obniżenie szyjki macicy dochodzące do przedsionka pochwy
- III stopień – stwierdza się uwypuklenie szyjki poza przedsionek pochwy, inaczej stan ten określa się jako wypadnięcie macicy.
Tak jak zostało wspomniane wcześniej zebrany wywiad oraz badanie fizykalne pacjentki są w zasadzie wystarczające do postawienia rozpoznania. W celu poznania dokładnych przyczyn i mechanizmu w jakim doszło do obniżenia wykonuje się badania dodatkowe, często umożliwiające wytłumaczenie towarzyszących zaburzeń mikcji lub defekacji. Dzieli się ja na badania manometryczne, obrazowe oraz elektrodiagnostyczne.
Za pomocą badania manometrycznego ocenia się statyczne ciśnienie wewnątrzpochwowe, oraz zmiany jakie zachodzą podczas wykonywania na polecenie lekarza skurczu mięśnia dźwigacza odbytu. W przypadku obniżenia ciśnienia można podejrzewać neurogenne uszkodzenie części łonowo-guzicznej dźwigacza odbytu.
Wykonanie przeglądowych zdjęć rentgenowskich kości miednicy i kręgosłupa pozwala odkryć niektóre przyczyny zaburzeń statyki narządów płciowych m.in. częściową lub całkowitą agenezję kości krzyżowej, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lub tzw. spina biffida. Badania te wykonuje się również w celu zdiagnozowania zaburzeń nietrzymania moczu oraz oddawania stolca.
W dzisiejszych czasach coraz większą rolę odgrywa badanie ultrasonograficzne. Można wykonywać je poprzez wprowadzenie sondy dopochowowo, doodbytniczo lub przedsionkowo. Ponadto korzysta się również z tomografii komputerowej oraz magnetycznego rezonansu jądrowego.
Jeżeli podejrzewa się przyczynę neurologiczną można wykonać badania elektromiograficzne oraz przezskórną stymulacje nerwu kroczowego. Umożliwiają one ocenę potencjałów czynnościowych jednostek motorycznych oraz określić zaburzenia przewodnictwa nerwu kroczowego oraz sromowego.. Aby potwierdzić neurogenne podłoże można wykonać ponadto badanie histochemiczne z mięśnia dźwigacza odbytu.
Co należy uwzględnić w diagnostyce różnicowej?
Oprócz obniżania się macicy do pochwy mogą wpuklać się inne narządy. Są to m.in. odbytnica, jelita a także pęcherz moczowy i cewka moczowa. Przepuklina pęcherzowa – jest to wpuklenie się pęcherza moczowego do górnej przedniej ściany pochwy. Objawami takiego stanu może być częste oddawanie moczu lub niecałkowite opróżnianie pęcherza moczowego, predysponujące do zakażeń układu moczowego, czasem może dochodzić do wysiłkowego lub z przepełnienia nietrzymania moczu. W różnicowaniu należy uwzględnić również obniżenie odbytnicy. Do takiego stanu może dojść w wyniku osłabienia dźwigacza odbytu co w efekcie daje uwypuklenie się ściany pochwy w jej części środkowo-tylnej. Może objawiać się to niecałkowitymi opróżnieniami jelita. Czasami dochodzi do tzw. przepukliny jelitowej. Zmiana polega na obniżaniu się górnej jednej trzeciej tylnej ściany pochwy zawierającej część jelita cienkiego.
W jaki sposób leczyć zaburzenia statyki?
Podstawowym działaniem jest eliminacja dolegliwości oraz przywrócenia prawidłowych warunków anatomicznych i czynnościowych. W tym celu stosuje się leczenie operacyjne lub zachowawcze, w zależności od przeanalizowania konkretnego przypadku.
W przypadku metod operacyjnych najogólniej można podzielić je na korygujące aparat wieszadłowy (operacja Fotherilla, zawieszenie pochwy na więzadłach krzyżowo-kolcowych, naprawa defektu bocznego zawieszenia pochwy, operacja McCalla, korekcja defektu bocznego, zawieszenie załonowe, operacja Marshalla-Marchettiego-Krantza, operacja Burcha, operacja Becka, operacja Baldy’ego-Webstera, operacja Moschcowitza) oraz korygujące aparat podporowy (plastyka przednia, plastyka tylna, plastyka z zastosowaniem siatek), wykonywane z dostępu pochwowego lub brzusznego.
Leczenie zachowawcze wyróżnia metody farmakologiczne (estrogenoterapia) oraz fizjoterapeutyczne (ćwiczenia mięśni dna miednicy, elektrostymulacja).
Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć!
Zasady profilaktyki polegają na działaniach mających na celu zmniejszenie siły przemieszczającej narządy płciowe oraz zapobiegać uszkodzeniom aparatu utrzymującego narządy płciowe.
W tym celu zaleca się przede wszystkim higieniczny tryb życia (ćwiczenia gimnastyczne, właściwa dieta, systematyczne opróżnianie pęcherza moczowego i jelit) oraz właściwą opiekę położniczą.
Piotr Kuc
Źródła:
Bręborowicz Grzegorz, Położnictwo i ginekologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005
Panay N., Dutta R., Położnictwo i ginekologia – crash cours, Urban&Partner, Wrocław 2006
Komentarze do: Problem zaburzeń statyki narządu płciowego u kobiet (1)
Pessaroterapia
1Niestety problem zaburzeń statyki narządów rodnych dotyczy milionów kobiet w Polsce. Oczywiście najlepiej zapobiegać niż leczyć - profilaktyka przede wszystkim. Regularne wizyty u ginekologa mogą pozwolić na szybkie wykr... pokaż całość