Profilaktyka raka szyjki macicy w Polsce
Uznanymi wskaźnikami jakości opieki medycznej są umieralność noworodków oraz wyniki leczenia chorób nowotworowych. Dzięki stosowaniu przez wiele lat modelu trójstopniowej opieki położniczej umieralność noworodków zbliża się do średniej europejskiej, jednakże wyniki leczenia chorób nowotworowych znacznie odbiegają od uzyskiwanych w krajach rozwiniętych, głównie ze względu na zbyt duży odsetek chorych z zaawansowanymi postaciami nowotworów w chwili rozpoznania.
Dane epidemiologiczne wskazują, że w Polsce w 2007 roku na raka szyjki macicy zachorowało 3376 kobiet. Zmarło 1907. Od 5 lat realizowany jest Ogólnopolski Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka dla kobiet w wieku od 25 do 59 lat w ramach, którego wykonywane są raz na trzy lata bezpłatne badania cytologiczne. Światowe statystyki pokazują, że taka częstotliwość badań wystarczyłaby do znaczącej redukcji zachorowań na inwazyjnego raka szyjki macicy. Po raz pierwszy w naszym kraju działa system aktywnej profilaktyki opartej o wysyłanie imiennych zaproszeń do każdej kobiety. Warunkiem koniecznym dla powodzenia tego programu jest świadomość kobiet dotycząca dbałości o własne zdrowie, bowiem regularność i powszechne wykonywanie badań jest najważniejszym elementem programu.
W roku 2008 nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny otrzymał profesor Zur Hausen z Niemiec za wykrycie czynnika sprawczego raka szyjki macicy. Wykazał on, że nowotworzenie w szyjce macicy związane jest z infekcją tzw. onkogennych typów wirusa brodawczaka ludzkiego. Jest to związek 50 razy większy niż pomiędzy długoletnim paleniem papierosów a możliwością zachorowania na raka płuc. To odkrycie stworzyło po raz pierwszy w historii medycyny szanse na profilaktykę pierwotną opartą o szczepienia przeciwko HPV.
- W Polsce mamy dostępne dwie szczepionki: dwuwalentną - przeciw typom 16 i 18 HPV oraz czterowalentną - przeciwko typom 6, 11, 16 i 18.
- W 26 krajach świata szczepienia przeciw HPV są finansowane z pieniędzy publicznych.
- W Polsce w 2008 r. szczepienia przeciw HPV trafiły do kalendarza szczepień zalecanych przez Ministra Zdrowia.
- Kilkadziesiąt samorządów podjęło decyzję o realizacji programów profilaktyki raka szyjki macicy i akcji szczepień przeciwko wirusowi HPV
Zobacz również:
Jakie są szanse polskich dziewczynek na ochronę przed rakiem szyjki macicy w porównaniu z rówieśniczkami w Europie?
Z roku na rok i z miesiąca na miesiąc wzrasta liczba gmin finansujących szczepienia przeciwko wirusom HPV. W 2009 roku kilkadziesiąt polskich miast i gmin zdecydowało się na bezpłatne szczepienie 11-12 letnich dziewczynek przeciwko wirusowi HPV, który odpowiada za ok. 70% przypadków raka szyjki macicy. Są wśród nich zarówno duże miasta jak: Poznań, Gdynia, Lublin Jastrzębie Zdrój, Zielona Góra, jak również mniejsze jak na przykład: Gostyń, Gogolin, Legionowo czy Nieporęt. Coraz częściej w akcje włączają się powiaty, a najlepszymi przykładami są tutaj powiaty żarski czy poznański, które już drugi rok z kolei realizują z własnych środków akcje szczepień przeciwko wirusowi HPV. Powiat inowrocławski jako pierwszy w kraju pieniądze na szczepienia pozyskał z Mechanizmu Finansowania Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Pozyskane fundusze mają pozwolić na zaszczepienie 3 roczników dziewcząt (w sumie 2317 osób). W Europie kilkanaście krajów wprowadziło powszechne szczepienia przeciwko wirusowi HPV (Niemcy, Włochy, Rumunia).
W dziewięciu szczepienia są całkowicie bezpłatne dla przynajmniej jednego rocznika dziewcząt, w trzech krajach szczepienia są dofinansowywane.
Polska indywidualnie
W Polsce szczepienia przeciw HPV trafiły na razie do kalendarza szczepień zalecanych. Na tę informację czekało wiele samorządów, które chcą dołączyć do rosnącego grona miast i gmin, które już aktywnie stosują tę formę profilaktyki raka szyjki macicy. W naszym kraju akcja przybiera różne formy, ze względu na środki finansowe, jakimi dysponuje gmina lub fundator. Kilkadziesiąt gmin już zaangażowało się w finansowanie szczepień, by chronić dziewczęta przed rakiem szyjki macicy. Szczepieniu poddawane są wszystkie dziewczynki z danego rocznika lub też określona ilość nastolatek, które pierwsze zgłoszą się na szczepienie. Czasem środków samorządowych wystarcza tylko na szczepienie wybranej grupy dziewcząt np. w Warszawie szczepione są mieszkanki domów dziecka. W Jastrzębiu Zdroju Fundacja Ochrony Zdrowia i Opieki Społecznej pokrywa około 90 proc. kosztu szczepienia, którym mogą być objęte dziewczynki w wieku 12-19 lat. Od dwóch lat zarówno Poznań jak i powiat poznański biorą aktywny udział w realizacji programu profilaktyki raka szyjki macicy, którego podstawą jest edukacja zarówno dziewczynek jak i całej społeczności w regionie. W ramach tego programu szczepione są wszystkie 13-latki w Poznaniu oraz 2/3 młodych mieszkanek powiatu (jeden rocznik). W Zielonej Górze akcja skierowana jest do wszystkich mieszkanek miasta: nastolatki mogą skorzystać z bezpłatnych szczepień, natomiast dorosłe kobiety zachęca się do korzystania z bezpłatnych badań cytologicznych i mammograficznych. W dwóch miastach rolę organizatorów akcji profilaktycznych wzięły na siebie fundacje. W Łodzi Fundacja dla Dzieci z Chorobami Nowotworowymi „Krwinka”, zaś w Jastrzębiu-Zdroju Fundacja Ochrony Zdrowia i Pomocy Społecznej.
Europa centralnie
Już kilkanaście europejskich krajów zdecydowało się na wprowadzenie programów zapobiegających rakowi szyjki macicy i powszechne szczepienie dziewczynek. Są to m.in.: Włochy, Francja, Wielka Brytania, Rumunia. Kolejne kraje rozważają taką możliwość w najbliższych latach.
Profesor zw dr hab. n med. Jan Kotarski
Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego
Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego
Komentarze do: Profilaktyka raka szyjki macicy w Polsce