Terapie celowane szansą na zachowanie jakości życia chorych z rakiem piersi

Każdego roku ok. 14 000 Polek dowiaduje się, że wykryto u nich raka piersi, a ok. 5 000 z nich umiera1. Osiągnięcia współczesnej biologii molekularnej pozwalają na tworzenie coraz nowocześniejszych opcji terapeutycznych w onkologii, dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjenta. Jedną z nich jest doustna terapia celowana lekiem lapatynib, pozwalająca na skuteczną walkę z nowotworem.

Rak piersi HER2 – dodatni jest jednym z bardzo agresywnych typów tego nowotworu. Dotyka aż 20 – 30% kobiet chorujących na raka piersi. Cechuje się agresywnym przebiegiem, stosunkowo szybko pojawiają się przerzuty odległe, a rokowania dla pacjentek nie są najlepsze. Jednak dzięki nieustannym badaniom nad odkrywaniem biologicznego znaczenia nadmiernej ekspresji receptora HER2, możemy dziś proponować pacjentkom coraz nowocześniejsze metody leczenia. „Oznaczenie i znajomość stanu receptora HER2 jest bardzo ważną informacją dla nas, onkologów, gdyż pozwala określić optymalny kierunek leczenia chorego. Poprzez ocenę cech molekularnych komórek rakowych możemy określić wrażliwość danego nowotworu na różne leki i w ten sposób dobierać jak najbardziej odpowiednie leczenie dla danego pacjenta" – powiedziała doc. Maria Litwiniuk, Wojewódzki Konsultant w dziedzinie Onkologii Klinicznej.

Nadzieją dla chorych na rozsianego raka piersi są terapie celowane – wysoce selektywne metody leczenia chorych na raka piersi, tworzące nową jakość w medycynie. Ich mechanizm działania polega na zakłócaniu procesów stymulujących rozwój nowotworu, a tym samym powoduje znaczne spowolnienie procesów chorobowych. W przeciwieństwie do standardowej chemioterapii, leki stosowane w terapii celowanej, np. lek lapatynib, nie działają na cały organizm, ale oddziaływują głównie na komórki nowotworowe, hamując ich  wzrost i podział, a tym samym  zatrzymują postęp choroby, oszczędzając jednocześnie zdrowe komórki organizmu.

Obecnie w leczeniu chorych na rozsianego raka piersi HER2 – dodatniego w pierwszej linii leczenia stosuje się lek trastuzumab. Obserwuje się jednak występowanie oporności na ten lek. U około 50% chorych w czasie roku trwania leczenia lekiem trastuzumab dochodzi do progresji choroby. Dla pacjentek, u których doszło do nawrotu choroby, istnieje inna terapia ukierunkowana molekularnie — lek lapatynib. Odmienny mechanizm działania tego leku polega na tym, że działa on wewnątrz komórki, uniemożliwiając przekazywanie pobudzenia do jądra komórkowego i ograniczając w ten sposób namnażanie się komórek nowotworowych.

Lek lapatynib jest pierwszą doustną terapią celowaną w leczeniu raka piersi, która nie wymaga podawania w warunkach szpitalnych. Ograniczenie hospitalizacji i możliwość stosowania leku w warunkach domowych mogą wpływać na poprawę jakości życia chorych. „Chemioterapia w tabletkach jest rewolucją w leczeniu chorych na raka piersi. Niewątpliwą zaletą leku lapatynib jest wygoda jego stosowania. Przyjmowany raz dziennie w formie tabletek, pozwolił mi na prowadzenie normalnego trybu życia. Dzięki ograniczeniu wizyt w szpitalu i braku wlewów dożylnych, mogłam wyjechać do rodziny za granicę i tam spędzać czas razem z najbliższymi” – powiedziała Agnieszka Klimowska, pacjentka z Olsztyna.

Obecnie, lek lapatynib w skojarzeniu z innym lekiem – kapecytabiną, dostępny jest w ramach programu terapeutycznego, w drugim rzucie leczenia dla pacjentek z przerzutowym rakiem piersi, charakteryzującym się nadekspresją receptora HER2, które były uprzednio leczone antracyklinami, taksanami i trastuzumabem. Od roku mamy też inne wskazanie do stosowania leku lapatynib. W połączeniu z inhibitorem aromatazy, wskazany jest w pierwszym rzucie leczenia raka piersi z przerzutami dla pacjentek po menopauzie, u których nowotwór wykazuje ekspresję receptorów dla hormonów i u których nie jest planowane aktualnie zastosowanie chemioterapii.

Rak piersi należy do nowotworów o wysokim ryzyku przerzutów do mózgu. Szczególnie duże ryzyko przerzutów w tej lokalizacji dotyczy chorych z nadmierną ekspresją receptora HER27. „Rozsiew komórek nowotworowych do ośrodkowego układu nerwowego jest ogromnym obciążeniem dla pacjentek z przerzutowym rakiem piersi, wykazującym nadmierną ekspresję receptora HER2. Wyniki badań francuskich naukowców, zaprezentowane w Chicago na 47. dorocznym spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ASCO), potwierdziły skuteczność kliniczną leku lapatynib w skojarzeniu z kapecytabiną u pacjentek z przerzutami do mózgu. Dzięki zastosowaniu skojarzonej terapii (lapatynib z kapecytabiną) uzyskano zadowalające efekty terapeutyczne u prawie 70% badanych kobiet. Dodatkowym celem tego badania była ocena możliwości odroczenia radioterapii − napromienianie  mózgu udało się opóźnić średnio o ponad 8 miesięcy” – podsumowała doc. Maria Litwiniuk, Wojewódzki Konsultant w dziedzinie Onkologii Klinicznej.

W dobie intensywnego rozwoju onkologii powstaje coraz więcej innowacyjnych możliwości terapeutycznych. Nowe metody leczenia nie tylko ratują życie, ale mogą także poprawiać jego jakość, pozwalając kobietom na prowadzenie normalnego trybu życia w jak najbardziej komfortowych warunkach.

Rak piersi – epidemiologia

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. W Polsce, według danych z 2008 roku, na nowotwór ten zachorowało 14 576 kobiet, a aż 5 362 zmarło. W samym województwie mazowieckim w 2008 roku 2 007 kobiet dowiedziało się, że ma raka piersi, a 779 umarło z jego powodu1. Rak piersi nie jest nowotworem jednolitym. Wyróżnia się m. in.nowotwory hormonozależne, zapalne, potrójnie ujemne oraz HER2 – dodatnie. Coraz częściej chorują również młode kobiety (w wieku 35 – 39 lat), u których przebieg tej choroby może być bardzo agresywny. Największa zachorowalność dotyczy jednak kobiet po 50. roku życia, osiągając najwyższe współczynniki około 60 roku życia.

Receptor HER2

Receptor HER2 występuje w komórkach ludzkich i jest zaangażowany w przewodzenie sygnałów, mających indukować wzrost i różnicowanie komórki. W komórkach nowotworowych może dojść do zwiększenia liczby kopii genu kodującego receptor. Uważa się, że ok. 20 – 30% z rozpoznanych raków piersi ma zbyt wiele kopii tego genu, co powoduje nadmierną ekspresję receptora HER2. Wtedy mamy do czynienia z tzw. nadmierną ekspresją HER2. To z kolei może doprowadzić do tego, że nastąpi znacznie szybszy rozrost raka i przebieg choroby będzie miał bardziej agresywny charakter. Wówczas komórki rakowe mogą odrywać się od pierwotnego ogniska nowotworowego w piersi
i rozprzestrzeniać się do innych części ciała poprzez krwioobieg lub układ chłonny. W takim przypadku mówi się o raku piersi z przerzutami.

Lapatynib (nazwa handlowa Tyverb)

Lapatynib jest pierwszym doustnym, drobnocząsteczkowym lekiem celowanym działającym wewnątrz komórki, wskazanym w leczeniu chorych na raka piersi z przerzutami, z nadmierną ekspresją receptora HER2. Lapatynib wskazany jest u pacjentek z miejscowo zaawansowanym lub rozsianym rakiem piersi HER2 – dodatnim, u których uprzednio zastosowano leczenie antracyklinami, taksanami oraz trastuzumabem. Wtedy lapatynib może być stosowany w skojarzeniu z innym lekiem – kapecytabiną. Może być również zastosowany u pacjentek po menopauzie, z rakiem piersi z przerzutami, u których również wystąpiła nadmierna ekspresja receptora HER2 i u których nowotwór określany jest jako hormonozależny oraz nie jest planowane aktualnie zastosowanie chemioterapii - wówczas lek stosuje się w skojarzeniu z lekiem hormonalnym z grupy inhibitorów aromatazy np. letrozolem.