Tokofobia czyli lęk przed ciążą i porodem

Każda kobieta chyba, niezależnie od wieku, instynktu macierzyńskiego czy też stanu cywilnego z pewnością zastanawiała się kiedyś, jak to jest zajść w ciążę i urodzić dziecko. I chyba w każdej kobiecie budzi to pewien rodzaj lęku.

Przede wszystkim jest to lęk przed nieznanym. Oczywiście można natrafić na mrożące krew w żyłach historie o problemach zdrowotnych przyszłych matek i morderczych, kilkunastogodzinnych porodach. Jednak czasem strach ten jest tak nasilony, że wymaga on interwencji specjalisty. W tym przypadku mówimy o tokofobii.

Nawet wśród lekarzy badających ten problem zdania są podzielone. Nie wszyscy uważają, że jest to schorzenie faktyczne. Jednak nie można zaprzeczyć jednemu – w przypadku niektórych kobiet lęk ten jest na tyle silny, że nie potrafią sobie z nim poradzić samodzielnie, a co za tym idzie są skłonne do wykonania desperackich kroków. Po raz pierwszy przypadłość tę zaczęto badać pod koniec XIX wieku. W 2000 roku z kolei uzyskało ono oficjalną nazwę – tokofobia.

Objawy tokofobii

Według najnowszych badań tokofobia może dotyczyć nawet 10% ciężarnych kobiet, z czego u co piątej jest ona wyjątkowo nasilona. W takich sytuacjach kobieta do tego stopnia boi się porodu, że nie jest w stanie skupić się na codziennych obowiązkach. Zwyczajne czynności zaczynają stanowić problem, a co za tym idzie kobieta popada w swojego rodzaju otępienie. Stres związany z lękiem może również negatywnie oddziaływać zarówno na stan zdrowia matki jak i na rozwój płodu. Innymi objawami tokofobii jest: strach przed bólem; strach przed ewentualnymi komplikacjami zarówno dla dziecka jak i dla matki; problemy zdrowotne o podłożu psychicznym; koszmary senne; w wypadku kobiet, które jeszcze w ciążę nie zaszły jest to rozpaczliwe zabezpieczanie się przed taką ewentualnością spowodowane właśnie lękiem, a nie innymi czynnikami ekonomicznymi czy psychologicznymi; poczucie osłabienia czy też w wypadku zbliżającego się terminu porodu walka za wszelką cenę o cesarskie cięcie. Gdy występują co najmniej 3 z wyżej wymienionych objawów możemy już mówić o wystąpieniu tokofobii.

Przyczyny tokofobii

Tokofobia dzieli się na 3 rodzaje. Wyróżniamy tokofobię pierwotną (u kobiet, które jeszcze nie rodziły), wtórną (jeżeli kobiety już wcześniej w ciąży były) oraz towarzyszącą depresji ciążowej. W zależności od rodzaju, tokofobia może mieć różne przyczyny, z czym najtrudniej jest zdiagnozować przyczyny tokofobii pierwotnej.

Zdecydowanie najłatwiej jest określić przyczyny tokofobii wtórnej. Najczęściej jest ona związana z traumatycznymi przeżyciami związanymi z poprzednią ciążą lub ciążami. Dodatkowo jej przyczyną może być na przykład przeprowadzona w przeszłości aborcja – naukowo dowiedziono, że najczęściej pozostawia to trwały uraz na kobiecej psychice, niezależnie od okoliczności i powodów, dla których została przeprowadzona. Z lękiem możemy się również spotkać w sytuacji, gdy kobieta wcześniej ciążę straciła. Gdy któryś z wcześniejszych porodów kobiety był wyjątkowo ciężki, strach przed kolejnym wydaje się w zupełności uzasadniony, jednak nawet w przypadku, gdy poród przebiegł bez komplikacji, a był on jednak dla kobiety traumatycznym przeżyciem tokofobia może wystąpić. Tak więc można przyjąć, że tokofobia wtórna jest na ogół następstwem traumatycznych przeżyć.

Bardzo łatwo również zdiagnozować występowanie i przyczyny wystąpienia tokofobii związanej z depresją ciążową. Ponieważ depresja jest zaburzeniem psychicznym, cały system nerwowy jest osłabiony, a co za tym idzie kobieta może odczuwać różnego rodzaju lęki. Jednym z nich jest właśnie paniczny strach przed bólem związanym z porodem i samym porodem. Tak więc można określić, że w tym wypadku tokofobia jest po prostu jednym z objawów depresji.

Zdecydowanie najtrudniej określić, skąd bierze się tokofobia pierwotna. Kobieta bez problemów psychicznych, takich jak depresja, nieposiadająca traumatycznych przeżyć związanych ze wcześniejszymi ciążami również może cierpieć na paniczny lęk przed samą ciążą albo porodem. Bardzo często w takich sytuacjach kobieta usilnie stara się zapobiec zapłodnieniu. Bardzo często kobiety z uaktywnionym instynktem macierzyńskim, które cierpią na tokofobię rezygnują z urodzenia własnego dziecka i decydują się na adopcję. Bardzo często obserwuje się również u kobiet ciężarnych wystąpienie lub nasilenie tokofobii w trzecim trymestrze (wraz ze zbliżaniem się porodu), a co za tym idzie kobiety zaczynają szukać możliwości urodzenia poprzez cesarskie cięcie.

Po wielu latach badań, określono jaka grupa kobiet jest najbardziej narażona na wystąpienie tokofobii pierwotnej. Na ogół są to osoby o skłonnościach depresyjnych z dość niską samooceną. Przyczyniają się do tego również ewentualne problemy psychiczne lub niski poziom wykształcenia przyszłej matki. Trudności w związku, brak wsparcia ze strony bliskich, czy też ciężka sytuacja życiowa w pewnym stopniu nawet ten lęk uzasadniają. Dodatkowymi czynnikami „wspomagającymi” wystąpienie lęku jest niski poziom odporności na ból czy też bycie ofiarą przemocy (zarówno seksualnej, jak i fizycznej).

Konsekwencje

Tokofobia, jak każde z zaburzeń lękowych niesie za sobą pewne konsekwencje. Jednym z nich jest rezygnacja z posiadania własnego potomstwa, a co za tym idzie bardzo często występujące uczucie niespełnienia. Wiele kobiet, nawet w sytuacji gdy zdecydują się na adopcję mają poczucie, że coś ich ominęło, lub też żałują że nie przekazały cząstki siebie kolejnemu pokoleniu.

Tokofobia może również przyczynić się do wystąpienia szoku oraz depresji poporodowej. Bardzo często tokofobia jest związana z lękiem, że kobieta nie poradzi sobie z macierzyństwem, a co za tym idzie problem nie znika po porodzie. Bardzo ważna w takich sytuacjach jest specjalistyczna pomoc a także wsparcie i pomoc ze strony bliskich.

Dla kobiet ciężarnych tokofobia może być sporym zagrożeniem. Jak wiadomo stres jest bardzo szkodliwy, zwłaszcza dla płodu. Dzieci, których matki przeżywały silny stres w ciąży mogą mieć w przyszłości problemy z systemem nerwowym a także z sercem i wydolnością oddechową. Z tego i także wielu innych powodów bardzo ważne jest aby w sytuacji, gdy lęk zaczyna nas przerastać skontaktować się ze specjalistą i poszukać pomocy. Nie można pozwolić aby przez figle płatane przez ludzką psychikę cokolwiek zaszkodziło ciąży lub też przeszkodziło założeniu rodziny.

Autor: Joanna Świba