Torbiele na jajnikach - przyczyny

Może je mieć kobieta w każdym wieku. Najczęściej jednak pojawiają się w okresie rozrodczym. Małe nie dają o sobie znać, a duże mogą być przyczyną zmian nowotworowych. Czym są torbiele i dlaczego powstają na jajnikach?

Czym są torbiele?

Przez lekarzy ginekologów są klasyfikowane jako łagodne zmiany, ale nawet najmniejszych torbieli nie należy bagatelizować. Nieleczone, które tkwią w organizmie kobiety od dłuższego czasu, powiększają się i mogą być niebezpieczne dla zdrowia. Te, u których diagnozuje się złośliwy charakter, mogą zostać rozpoznane jako nowotwory.

Przypominają woreczek lub balonik, wypełniony płynem surowiczym. Czasami zawierają w sobie krew lub zgrubiałą tkankę. Mają od kilku do kilkunastu centymetrów, a niektóre nawet są wielkości pomarańczy. Umiejscawiają się na jednym jajniku lub obydwu naraz – w jego wnętrzu, na ściance albo na zewnątrz. Nie powodują żadnych dolegliwości, dopóki nie zaczną uciskać na sąsiednie narządy. Wtedy możemy odczuwać bóle w dole brzucha i jego opuchnięcie, kłucie, wzdęcia oraz bóle podczas stosunku. Obserwuje się także parcie na pęcherz, bóle przy oddawaniu stolca czy nieregularny okres.

Aby się o nich dowiedzieć konieczna jest wizyta u ginekologa. Leczy się je za pomocą leków hormonalnych, antybiotyków lub leków przeciwzapalnych. W przypadku dużych zmian konieczne jest chirurgiczne usunięcie torbieli.

Torbiele czynnościowe

Powstają podczas zaburzeń cyklu menstruacyjnego kobiety. Są najczęstszym rodzajem torbieli i zwykle znikają samoistnie po kilku cyklach. Podczas prawidłowego cyklu miesiączkowego w jajniku dojrzewa pęcherzyk Graafa. Przed owulacją ma około 2,5 cm, potem pęka i wydobywa się z niego gotowa do zapłodnienia komórka jajowa. Przekształca się w ciałko żółte i zanika, gdy nie dojdzie do ciąży.

W wyniku zaburzenia tego procesu nie dochodzi do pęknięcia, bo pęcherzyk nie zawiera żadnej komórki jajowej lub istniejąca komórka po prostu obumarła. Zaczyna wzrastać i wypełniać się płynem surowiczym, doprowadzając do powstania tzw. torbieli czynnościowej. Duże zmiany mogą dawać już różne objawy np. zaburzenia cyklu miesiączkowego, czy plamienia niezwiązane z miesiączką. Mimo, że torbiele te nie są groźne, to ginekolog może czasami zalecić terapię hormonalną.

Zespół policystycznych jajników (PCOS)

To tzw. wielotorbielowatość. Dochodzi do niej także w wyniku zaburzeń hormonalnych, a dokładniej nieprawidłowego poziomu hormonów. Niedojrzałe pęcherzyki Graafa zmieniają się w maleńkie torbieliki i umiejscawiają się na powierzchni jajników. Ich leczenie trwa jednak wiele lat. Za pomocą leków hormonalnych reguluje się cykl miesiączkowy i zapobiega powstawaniu torbieli na jajnikach. Same jajniki zaś zmniejszają swoją objętość.

Torbiele endometroidalne

Endometrium to błona śluzowa, która wyścieła macicę od środka i coraz więcej kobiet ma z nią kłopoty. Podczas endometriozy fragmenty śluzówki odrywają się od organu macierzystego i wędrują po organizmie. Mogą dostać się do jajników, tworząc właśnie torbiele endometroidalne.

Nazywane są również czekoladowymi, ze względu na ciemny kolor krwi, którą są wypełnione. Pęknięcie takiej torbieli jest bardzo niebezpiecznym przypadkiem dla zdrowia. Wylanie się płynu do jamy brzusznej grozi zapaleniem otrzewnej. By temu zapobiec, torbiele endometroidalne najczęściej są usuwane operacyjnie.

Torbiele patologiczne

Nazywane także torbielami dermoidalnymi lub skórzastymi. Są najrzadziej spotykanym rodzajem torbieli i w przeciwieństwie do poprzednich nie powstają na skutek zaburzeń hormonalnych. Przyczyny ich powstawania nie jest do końca znana, ale pewne jest, że w swoim wnętrzu zawierają różne  rodzaje tkanek np. komórki tłuszczowe, tkankę kostną, gruczoły potowe lub łojowe, a nawet włosy, zęby i skórę. Lekarze podejrzewają, że różnicowanie się komórek macierzystych (dotąd niezróżnicowanych), skumulowanych w jajniku może być jedną z przyczyn powstawania tych patologicznych torbieli.

Najczęściej zmieniają się w komórki tłuszczowe lub kostne. Powstałe cysty należy skrupulatnie kontrolować, ponieważ mogą przekształcić się w nowotwory. Nie są złośliwe, ale wymagają kontroli i leczenia. Do torbieli patologicznych zalicza się także torbielako - gruczolaki, zwane inaczej cystadenomą. Rozwijają się na powierzchni jajnika i są wypełnione wodnistym płynem. Oba wyżej wymienione rodzaje torbieli patologicznych usuwa się metodą laparoskopową.

Najważniejsza jest profilaktyka

W każdym przypadku, niezależenie od tego czy zmiana jest łagodna czy złośliwa, bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie torbieli. Nierozwinięte stadium cysty pozwoli na uniknięcie bolesnych i nieprzyjemnych objawów oraz wyeliminowanie podejrzenia nowotworu.

Kontrolne badania ginekologiczne, USG jamy brzusznej lub USG dopochwowe powinno się przeprowadzać co najmniej raz w roku. Dotyczy to szczególnie kobiet, które stosują leki hormonalne i cierpią na zaburzenia miesiączkowania. Badania opisują nie tylko stan jajników, ale pozwalają także ustalić rodzaj torbieli, szybko zareagować i podjąć odpowiedni sposób leczenia.

Autor: Justyna Biernacka